Ciemiężyca zielona
Ciemiężyca zielona
| Gatunek trujący |
Ciemiężyca zielona, ciemierzyca zielona, strzemieszyca (Veratrum lobelianum Bernh.[2]) —
gatunek
rośliny z rodziny
melantkowatych
(Melanthiaceae). Występuje w miejscach wilgotnych na całej półkuli północnej. Preferuje widne lasy, źródliska, brzegi potoków. W Polsce rośnie głównie w górach, w
Sudetach
i
Karpatach
(zwłaszcza w
Tatrach
i na
Babiej Górze
), na wyżynach i niżu jest spotykana znacznie rzadziej. Morfologia-
Łodyga
- Gruba i nierozgałęziona. Roślina okazała, może dochodzić do 150 cm wysokości, choć w miejscach zacienionych i lesie nie przekracza często 20–30 cm.
-
Liście
-
Ulistnienie
skrętoległe. Duże, eliptyczne, podobne do liści
goryczki kropkowanej
, pofałdowane wzdłużnie, o wyraźnym podłużnym unerwieniu. Z górnej strony liście są nagie, na spodniej stronie kędzierzawo owłosione krótkimi włoskami.
-
Kwiaty
- Kwiaty
obupłciowe
(trafiają się jednak
kwiaty męskie
), żółtozielone, zebrane na szczycie łodygi w
wiechę
.
Okwiat
składa się z 6 działek nie zróżnicowanych na koronę i kielich.
Pręciki
w liczbie 6, z dużymi żółtymi, nerkowatego kształtu
pylnikami
,
słupek
trójszyjkowy. Szypułki kwiatów krótsze od
przysadek
.
-
Owoc
- Duża, trójdzielna
torebka
z dość dużymi nasionami opatrzonymi skrzydełkiem.
Biologia i ekologia- Rozwój
-
Bylina
: Kwitnie od początku lipca. Charakterystyczne jest, że z reguły kwitną tylko niektóre osobniki, duża ich ilość pozostaje płona przez cały rok. Nasiona są rozsiewane przez wiatr.
- Siedlisko
- Rośnie na
halach górskich
, w
ziołoroślach
, na
piargach
, w wolnych miejscach wśród
kosówki
, zawsze jednak w miejscach wystarczająco wilgotnych. W niższych położeniach zwykle w pobliżu cieków wodnych. Jest stosunkowo pospolita w wyższych położeniach
Sudetów
i
Karpat
. W
Tatrach
występuje do wysokości 2300 m n.p.m., zarówno na podłożu
granitowym
jak i wapiennym.
- Fitosocjologia
-
Gatunek charakterystyczny
dla klasy (Cl.) Betulo-Adenostyletea,
Ass.
Poo-Veratretum lobeliani[3].
- Genetyka
- Liczba
chromosomów
2n=16[4].
- Cechy fitochemiczne
-
Roślina trująca
: Substancja czynna: weratryna. Roślina należy do silnie trujących. Bydło i owce instynktownie nie jedzą ciemiężycy.
Zagrożenia i ochronaW Polsce gatunek objęty
ścisłą ochroną
. Zagrożeniem jest zbiór rośliny dla potrzeb przemysłu farmaceutycznego, zagrozone są głównie stanowiska na niżu[5].
Przypisy- ↑ Stevens P.F.:
Angiosperm Phylogeny Website
(
ang.
). 2001–. [dostęp 2010-07-27].
- ↑ Przyjęto jako ważną nazwę Veratrum lobelianum zgodnie z "Vascular plants of Poland - a chekclist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski" (2002), wg "Germplasm Resources Information Network" (USDA) nazwą ważną jest Veratrum album, podczas gdy V. lobelianum to synonim
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑ Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. .
Bibliografia- Jan Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: PWRiL, 1982. .
-
Zofia Radwańska-Paryska
: Rośliny tatrzańskie (Atlasy botaniczne). Irena Zaborowska (ilustr.). Warszawa: WSiP, 1988. .
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Ciemiężyca zielona":
Dzielnica miasta
...
Eunectes
...
Ciałko nerkowe
...
Murawa bliźniczkowa
...
Order Orła Białego
...
Polska Czerwona Księga Roślin
...
Aforyzm
...
Kod pocztowy
...
Anna Cylejska
...
Maria Józefa Habsburżanka
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Ciemiężyca zielona":
Wady i choroby oczu i uszu (plansza 8)
...
053. Wyspa Rugia (plansza 3)
...
029. Elementy limnologii i glacjologii (plansza 3)
...
|