Muhammad Ahmad Ibn Abd Allah al-Mahdi
Abd Allah al-Mahdi, al-Mahdi (ur.
12 sierpnia
1844
, zm.
22 czerwca
1885
) – przywódca
powstania sudańskiego
.
Mahdi
(
arabski
: مَهْديّ mahdī, "człowiek prowadzony przez Boga; mesjasz") jest tytułem, jaki Muhammad Ahmad Ibn Abd Allah przybrał samowolnie przed rozpoczęciem powstania.
Wczesne życie
Muhammad Ahmad pochodził z
beduińskiego
klanu Baggara. Urodził się w
Nubii
w okręgu
Dongola
w rodzinie budowniczych okrętów. Wkrótce po urodzeniu wraz z rodziną przeniósł się do położonej w pobliżu
Chartumu
wioski Karari. Ukończył szkołę
koraniczną
w Chartumie. Już we wczesnej młodości wykazywał głębokie zainteresowania studiami religijnymi i związał się z ruchem muzułmańskich mistyków - Sammanijach. Stał się wędrownym kaznodzieją, głoszącym wśród sudańskich plemion słowo
Allaha
. W 1870 roku wraz z grupą uczniów zamieszkał na położonej na
Błękitnym Nilu
wyspie Abba, leżące w odległości 250 km od Chartumu.
Wybuch powstania
W drugiej połowie XIX wieku
Sudan
poddany był zwierzchności
Egiptu
, który sam był formalnie prowincją
Imperium osmańskiego
. Rządy mówiących przeważnie po turecku urzędników egipskich wywoływały niechęć miejscowej ludności, którą pogłębiała polityka fiskalna władz i nieliczenie się z potrzebami mieszkańców Sudanu.
Wiosną 1881 roku Muhammad Ahmad wyjawił swoim uczniom, że Bóg powierzył mu zadanie oczyszczenia islamu i zniszczenia wrogich islamowi rządów egipskich. 29 czerwca ogłosił się
Mahdim
, Bożym wysłannikiem, który pokona wrogów i doprowadzi swoich wyznawców do wiecznej szczęśliwości. Liczba zwolenników Mahdiego szybko rosła i wkrótce jego uzbrojona w prymitywną broń armia wyruszyła do walki. Pod koniec 1883 roku mahdyści pokonali trzy armie egipskie i zdobyli
El Obeid
oraz
Barę
. 26 stycznia 1885 roku wojska Mahdiego rozpoczęły
oblężenie Chartumu
, który został po ciężkich walkach zdobyty. W boju poległ wysłany na pomoc wojskom egipskim
brytyjski
generał
Charles Gordon
. Od tego momentu Sudan był wolny.
Rządy w Sudanie
Mahdi nie osiedlił się w zdobytym Chartumie, lecz przeniósł się do swojej rezydencji położonej po drugiej stronie
Nilu
- w wiosce
Omdurman
. Z niej to kierował życiem religijnym stworzonego przez siebie państwa, starając się urzeczywistnić głoszone przez siebie idee oczyszczenia islamu. Sprawy związane z administrowaniem państwem powierzył mianowanym przez siebie czterem kalifom. Rządy te nie zawsze były efektywne, jeśli chodzi o gospodarkę kraju, gdyż Sudan często nawiedzały w tym okresie klęski głodu.
W 1885 roku, Mahdi poważnie zachorował na tyfus i zmarł 22 czerwca. Władzę po nim objął jego zaufany towarzysz
Abdullahi
, który wzniósł zmarłemu wspaniały grobowiec w Omdurmanie.
Sudan i idee Mahdiego po jego śmierci
2 września 1898 roku połączone armie egipsko-brytyjskie dowodzone przez
lorda Kitchenera
, rozgromiły mahdystów dowodzonych przez Abdullahiego w
bitwie pod Omdurmanem
. Sudan został podporządkowany Egipcjanom i Brytyjczykom. Grobowiec Mahdiego zastał zburzony, a ciało Mahdiego zostało przez zwycięzców wyciągnięte z grobu i zbezczeszczone.
Jednak ruch religijny stworzony przez Mahdiego pozostał nadal znaczącą siłą polityczną w Sudanie. Po śmierci Abdullahiego, na jego czele stanął syn Mahdiego - Abd Rahman. Od tego czasu ruchem kierowali kolejni członkowie rodziny Mahdiego. Cieszył się on popularnością jeszcze blisko sto lat po śmierci założyciela.
Potomkowie Mahdiego wciąż stanowią w Sudanie ważną siłę polityczną, Sadiq al-Mahdi przywódca postmahdystowskiej partii Umma, dwukrotnie pełnił rolę premiera.
Źródła
- Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000.