Intifada (
hebr.
אינתיפאדה,
arab.
انتفاضة ) była masowym powstaniem
Palestyńczyków
przeciwko
izraelskiej
okupacji
Palestyny
[1], ale obejmowało także konflikty wewnątrz ruchu palestyńskiego między fundamentalistycznymi ugrupowaniami muzułmańskimi (
Hamas
) a zwolennikami ruchu narodowego kierowanego przez
Jasira Arafata
.
Arabskie słowo
Intifada
jest powszechnie tłumaczone jako
bunt
,
powstanie
[2].
Palestyńskie działania obejmowały kilka form
nieposłuszeństwa obywatelskiego
, takich jak:
strajki
,
bojkot
izraelskich towarów, malowanie
graffiti
oraz demonstracje, podczas których dochodziło do starć z
izraelską armią
. Prasowe zdjęcia ukazujące palestyńskich młodzieńców rzucających kamieniami w ciężko uzbrojonych izraelskich żołnierzy przyniosły
Intifadzie
międzynarodową popularność[3].
Wprowadzenie
W wyniku
wojny sześciodniowej
1967
Izrael zajął
Zachodni Brzeg Jordanu
i
Strefę Gazy
. W Strefie Gazy żyło 381 tys., a na Zachodnim Brzegu Jordanu około 586 tys. Arabów, którzy od tego momentu zostali poddani wojskowej administracji Izraela. Palestyńczycy uważali, że znajdują się pod izraelską okupacją i o wszystkie niepowodzenia oskarżali Izrael. Niewątpliwie korzenie tego sięgały okresu
pierwszej wojny izraelsko-arabskiej
1948
i licznych masakr Arabów dokonanych przez żydowskie oddziały. Zniszczono wówczas około 500 arabskich wiosek, a 750 tys. Palestyńczyków uciekło z kraju[4].
Od
1964
przeciwko Izraelowi rozpoczęła walkę
Organizacja Wyzwolenia Palestyny
, która uważała siebie za oficjalnego przedstawiciela interesów narodu palestyńskiego. W następstwie
wojny libańskiej
w
1982
siły OWP musiały opuścić
Liban
. Od tego momentu główna kwatera
Jasera Arafata
znajdowała się w
Libii
. Stamtąd kierowano licznymi
zamachami w Izraelu
i większością
ataków na cele izraelskie na świecie
. Pomimo to Palestyńczycy odczuwali, że poparcie dla ich walki z Izraelem nieustannie słabnie. Rodziło to poczucie rosnącego niezadowolenia i pogłębiającą się frustrację Palestyńczyków.
Palestyńczycy i ich zwolennicy twierdzą, że Intifada była odpowiedzią na "brutalny ucisk" ze strony Izraela, który rzekomo obejmował zabójstwa, masowe aresztowania, rozbiórki domów, deportacje itp.[5], jednak w rzeczywistości przed wybuchem palestyńskiego powstania rzadko dochodziło do podobnych wydarzeń. Do tego momentu Izraelczycy uważali rozbiórkę domów za niewyobrażalną karę i nie stosowano takich represji (od czasu Wojny o Niepodległość
1948
). Po wybuchu Intifady, gdy OWP zaczęła wypłacać odszkodowania pokrzywdzonym palestyńskim rodzinom, rozbiórki domów "zostały uznane jako kolejny bodziec pobudzający opór"[6].
Palestyńczycy czuli się opuszczeni przez swoich arabskich sojuszników. Wielu Palestyńczyków było zgorzkniałych i nie chciało pogodzić się z perspektywą życia jako obywatele drugiej klasy, pozbawieni większości politycznych praw. Czynnik społecznego niezadowolenia był tak duży, że wystarczyła niewielka iskra do wybuchu powstania. Oddalenie przywódców OWP z łatwością mogli wykorzystać duchowi
muzułmańscy
przywódcy, którzy coraz aktywniej działali w Strefie Gazy. W
1987
członkowie radykalnej islamskiej organizacji
Hamas
założyli w
Gazie
Centrum Islamskie. Stało się ono siedzibą młodych Muzułmanów, którzy byli gotowi poświęcić swoje życie za wiarę. Kierujący przebiegiem wydarzeń Hamas, w odróżnieniu od świeckiego OWP, kategorycznie odrzucał możliwość jakichkolwiek rozmów pokojowych z Izraelem, uznając zbrojną walkę za sposób realizacji głównego celu, jakim było wyzwolenie całej Palestyny z okupacji izraelskiej.
Katalizator
Wzrost niezadowolenia społecznego wykorzystali muzułmańscy duchowni
ulemowie
, którzy zaczęli w grudniu
1987
w
meczetach
Strefy Gazy wzywać do rozpoczęcia powstania antyizraelskiego. Nawoływanie duchownych w meczetach wywołało gniew i drobne starcia uliczne z izraelskimi żołnierzami, jednak do wybuchu powstania potrzebnych było jeszcze więcej katalizatorów.
8 grudnia
1987
doszło do nieszczęśliwego wypadku samochodowego w obozie uchodźców palestyńskich Jabalaya w Strefie Gazy. Kierowca wojskowej ciężarówki stracił kontrolę nad samochodem i w wypadku zginęło 4 Palestyńczyków. Stało się to pretekstem do wybuchu gwałtownych zamieszek w obozie uchodźców i przy przejściu granicznym Eretz. Podczas zamieszek izraelscy żołnierze dodatkowo zastrzelili 18-letniego Palestyńczyka. Wywołało to wybuch gniewu w Strefie Gazy, który szybko rozprzestrzenił się na cały Zachodni Brzeg Jordanu i Wschodnią Jerozolimę.
Pierwsza Intifada
Pierwsza Intifada
(wojna kamieni) wybuchła
9 grudnia
1987
w Strefie Gazy. W następnych dniach zamieszki objęły swoim zasięgiem całą Strefę Gazy oraz Zachodni Brzeg Jordanu. Rozpoczęło się palestyńskie powstanie Intifada, której celem było wywalczenie prawa do proklamowania niepodległego
państwa Palestyna
. Działaniami starali się kierować muzułmańscy przywódcy duchowni z Centrum Islamskiego przy Uniwersytecie w
Gazie
. Jako zbrojne ramię wystąpił wówczas po raz pierwszy
Hamas
. Wsparcie zapewniali dysydenci OWP i radykalne organizacje islamskie działające poza granicami kraju.
Przełomowym wydarzeniem dla Intifady okazała się inwazja wojsk
irackich
na
Kuwejt
(
2 sierpnia
1990
). Stworzyło to realne zagrożenie dla sąsiedniej
Arabii Saudyjskiej
i doprowadziło do utworzenia wielkiej międzynarodowej koalicji, która zgromadziła swoje wojska w
Zatoce Perskiej
przygotowując się do wojny z Irakiem. Tymczasem
5 sierpnia
1990
przewodniczący OWP
Jaser Arafat
przyleciał do Iraku, okazując publicznie swoje poparcie dla inwazji na Kuwejt. Arafat gorąco obcałował się z irackim prezydentem
Saddamem Husajnem
, który udzielał miesięcznie 4
mln
USD
pomocy finansowej OWP.
17 stycznia
1991
wojska sprzymierzonych rozpoczęły
Operację "Pustynna Burza"
, w trakcie której do
28 lutego
zniszczona większość wojsk irackich. Uwikłanie się Jasera Arafata po przegranej stronie Iraku bardzo osłabiło pozycję OWP. Przegrana iracka spowodowała osłabnięcie siły Intifady i zmusiła Palestyńczyków do wyrażenia zgody na rozpoczęcie negocjacji pokojowych z Izraelem. W
1991
odbyła się konferencja pokojowa w
Madrycie
.
Ogółem podczas Pierwszej Intifady zginęło 1 162 Palestyńczyków (w tym 241 dzieci) i 160 Izraelczyków (w tym 5 dzieci)[7]. Dodatkowo około 1 tys. Palestyńczyków zostało zabitych przez Palestyńczyków, za domniemaną współpracę z izraelskimi władzami. Jednak w rzeczywistości zaledwie 40-45
%
z zabitych współpracowało z Izraelem[8].
Lata 1991-2000
Druga Intifada (Al-Aksa)
Zobacz też
Przypisy
- ↑ MSC Encarta:
Intifada
(
ang.
). [dostęp 7 lutego 2008].
- ↑ Robin Shulman: A Word Starts a Fire. Washington Post, 2007.
- ↑ BBC News:
Palestinian intifada
(
ang.
). [dostęp 7 lutego 2008].
- ↑
Raport ONZ
(
ang.
). [dostęp 29 stycznia 2008].
- ↑ A. Duvall P. Ackerman: A Force More Powerful: A Century of Nonviolent Conflict.. Martin's Press, 2000, s. 403.
- ↑ Aryeh Shalev: The Intifada: Causes and Effects.. Jerozolima: Jerusalem Post & Westview Press, 1991, ss. 111-114. ISBN 081338303.
- ↑ B'Tselem:
Statistics:First Intifada
(
ang.
). [dostęp 8 lutego 2008].
- ↑ The Palestinian Human Rights Monitoring Group:
Collaborators, One Year Al-Aqsa Intifada
(
ang.
). [dostęp 8 lutego 2008].