Rezerwat przyrody Kamień-Grzyb –
rezerwat przyrody
nieożywionej we wsi
Połom Duży
(
gmina Nowy Wiśnicz
,
powiat bocheński
,
województwo małopolskie
).
Rok utworzenia:
1962
Powierzchnia: 1,82 ha
Położony jest na północnym stoku wzgórza
Bukowiec
na wysokości 380 m n.p.m. w zagłębieniu terenu powstałym w wyniku
erozji
. Należy do obszaru
Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego
. Rezerwat został utworzony dla zachowania fragmentu
buczyny karpackiej
oraz
pomnika przyrody nieożywionej
– skały z piaskowca istebniańskiego o kształcie grzyba, wysokości 7 m, obwodzie czapy 26 m i obwodzie trzonu 17 m. W rzeczywistości obiekt składa się z dwóch skał – druga to duży oderwany głaz, częściowo zagłębiony w podłożu.
Kamień Grzyb powstał z tzw.
fliszu karpackiego
– osadu żwiru, piasku i mułu na dnie morza, przynoszonego przez rzeki. Było to ponad 60 mln lat temu. Później prądy wodne przesunęły go kilkaset kilometrów na północ, a ruchy górotwórcze wypiętrzyły je tworząc
Karpaty
. Skałki Kamienia Grzyba powstały w wyniku późniejszych ruchów osuwiskowych po zboczach gór (bloki piaskowców ślizgały się po plastycznych, znajdujących się pod nimi warstwach
łupków
). Przewężony u dołu kształt skały, przypominający grzyba powstał wskutek tego, że w dolnej jego części występowały bardziej podatne na
wietrzenie
piaskowce. Również występujące na powierzchni głazów niewielkie jamki, tzw. struktury arkadowe i struktury plastrowe, to miejsca, gdzie występowały łatwiej wietrzejące piaskowce. Piaskowiec istebniański, z którego zbudowane są głazy zawiera w swoim składzie
zlepieńce
utworzone z otoczaków
kwarcu
i innych skał, oraz cienkie warstwy łupków.
Przy skale znajduje się duża, trójkątna płyta kamienna. Na płycie oraz czapie grzyba wyryto kilka łacińskich imion i dat. Są to prawdopodobnie imiona zakonników z dawnego klasztoru
Ojców Karmelitów
w
Nowym Wiśniczu
, które wyryli zapewne w czasie wycieczki terenowej.
W rezerwacie, w ramach projektu
Małopolski Szlak Geoturystyczny
umieszczono tablicę informacyjną, szczegółowo opisująca z geologicznego punktu widzenia budowę głazów i mechanizm ich powstania. Tablica została opracowana przez fachowców z
Akademii Górniczo Hutniczej
w
Krakowie
.
- Szlaki turystyczne
-
– niebieski z
Bochni
przez
Nowy Wiśnicz
, Kamień Grzyb,
Paprotną
(obok
Kamieni Brodzińskiego
),
Rajbrot
, górę
Łopusze
,
Przełęcz Widoma-Rozdziele
, górę
Kamionną
i
Pasierbiecką Górę
do
Tymbarku
.
- Bibliografia
- M. Klimaszewski. Grzyby skalne na pogórzu karpackim między Rabą a Dunajcem. „Ochrona przyrody”. nr XII (1933).
- Opracowana przez AGH Kraków tablica informacyjna
- Bocheński i Wielicki. Mapa turystyczna powiatów. Skala 1:70 000. Kraków: Małopolska Organizacja Turystyczna, 2004. -X.