Procesy endogeniczne (procesy wewnętrzne) - (gr. endon- wewnątrz, genos -pochodzenie) są to
procesy geologiczne
wywołane energią wnętrza
Ziemi
. To ona wpływa na rozmieszczenie i przebieg
plutonizmu
i
wulkanizmu
, procesów sejsmicznych, lądotwórczych, górotwórczych i innych.
Wszystkie procesy endogeniczne powodują przemieszczanie materii w skorupie ziemskiej i górnym płaszczu ziemi.
Do procesów endogenicznych zalicza się:
*
trzęsienia ziemi
to różnego rodzaju pojedyncze wstrząsy lub całe serie drgań skorupy ziemskiej związane z nagłym przemieszczeniem się magmy lub mas skalnych w skorupie ziemskiej. Ze względu na przyczynę wyróżniamy trzęsienia
- tektoniczne(90%)
- wulkaniczne(7%)
- zapadowe(3%)
*
wulkanizm
to ogół zjawisk związanych z wydobywaniem się magmy na powierzchnię Ziemi. TYPY WULKANÓW:
- tarczowe
- szczelinowe
- stożkowe
PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA AKTYWNOŚĆ:
- czynne
- drzemiące lub uśpione
- wygasłe
*
plutonizm
zjawiska plutoniczne obejmują krzepnięcie magmy w skorupie ziemskiej oraz przemiany skał z nią związanych(metamorfizm kontaktowy). W wyniku intruzji magmy wewnątrz litosfery tworzą się formy plutoniczne:
- lakolit
- batolit
- lopolit
- fakolit
- żyły pokładowe
- dajki
*
metamorfizm
*
ruchy izostatyczne
to powolne, długotrwałe, pionowe ruchy skorupy ziemskiej spowodowane brakiem równowagi grawitacyjnej między skorupą ziemską a plastyczną stenosferą.Zachodzą na obszarach gdzie zmienił się pionowy naciska na powierzchnię litosfery.
*
ruchy epejrogeniczne
, czyli lądotwórcze to powolne, długotrwałe, pionowe ruchy skorupy ziemskiej spowodowane naciskiem magmy od wewnątrz na litosferę.Zachodzą w starszych częściach litosfery.
*
ruchy diktyogeniczne
*
ruchy talasogeniczne
, czyli oceanotwórcze
*
ruchy orogeniczne
, czyli górotwórcze (Klimaszewski, 1981).
Ruchy górotwórcze
powodują powstawanie pasm górskich, są procesem trwającym miliony lat. Powstają na skutek poruszania się
płyt tektonicznych
.Badania wykazują, że skały budujące góry fałdowe powstawały w geosynklinach - wielkich podłużnych obniżeniach wypełnianych materiałem osadowym. Materiał ten składa się z ułożonych na przemian piaskowców, margli i łupków i zwany jest fliszem. Spotykamy go w części zewnętrznej wszystkich gór fałdowych. Płyty litosfery, nachodząc na siebie, zamykają głębokie, wypełnione osadami geosynkliny, co powoduje ich sfałdowanie i wyciskanie do góry zgromadzonego materiału osadowego. Z niego oraz z intruzji magmowych towarzyszących temu procesowi powstają góry fałdowe.
*
Wulkanizm
* przebiega szybciej, niż większość procesów geologicznych . Są bardzo zróżnicowane - od gwałtownego
wybuchu
, do spokojnego wylewu
lawy
. Polega na wylewaniu
magmy
na powierzchnię i jej zastyganiu.
PROCESY EGZOGENICZNE prowadzą do wyrównania powierzchni Ziemi Wietrzenie niszczenie postaci fizycznej lub zmiana układu chemicznego skał w taki sposób, żeby powstała zwietrzelina. następuje na skutek energii słonecznej, powietrza wody i organizmów żywych. Efekty wietrzenia fizycznego: gołoborza i łuszczenie skał Efekty wietrzenia chemicznego: rozpuszczanie skał i procesy krasowe DENUDACJA-zachodzi na skutek ruchów masowych, takich jak osuwanie obrywanie, czy spełzywanie spowodowanych grawitacją. EROZJA-niszczące działanie wody lodu lub powietrza na podłoże. Powoduje żłobienie i rozcinanie powierzchni skorupy ziemskiej. CYKL GEOLOGICZNY-od orogenezy do akumulacji Peneplena-prawierównia
Źródło: Geografia, wyd. OPERON