Rabbi Israel ben-Eliezer, HaBaal Szem Tow
Rabbi (
rabin
) Israel ben-Eliezer (
hebr.
רבי ישראל בן-אליעזר) (ur.
27 sierpnia
1698
w
Okopach Świętej Trójcy
, zm.
22 maja
1760
w
Międzybożu
) ( znany bardziej pod przydomkiem, jako HaBaal Szem Tow ,
hebr.
הבעל שם טוב; różne są tłumaczenia tego przydomku: Mistrz Świętego Imienia, Pan Dobrego Imienia, albo Mąż Dobrej Sławy , zwany także skróconym przydomkiem: BeSzT ,
hebr.
בעש"ט ) –
rabin
,
cadyk
, jeden z twórców
chasydyzmu
na terenach dawnej
Rzeczypospolitej
w
XVIII w.
. Mistrz
Dow-Bera z Międzyrzeca
nauczyciela
Elimelecha z Leżajska
.
Wyrażał się prostym językiem, zrozumiałym dla każdego Żyda. Już za życia stał się bardzo popularny wśród najbiedniejszej ludności żydowskiej. Działał głównie na terenie
Podola
, gdzie z czasem osiedlił się w miasteczku –
Międzybuż
. BeSzT był zauroczony żydowskim mistycyzmem (
kabałą
). Nie odcinał się też od żydowskiej
tradycji talmudycznej
.
Jego nauka była próbą syntezy tradycji z nowym
mistycyzmem
i jednocześnie atakiem w ortodoksję żydowską. Baal Szem Tow był jak gdyby odpowiednikiem
Marcina Lutra
w
chrześcijaństwie
, gdyż uważał pośrednictwo
rabinów
w kontaktach z Bogiem i zagłębianie się w tajniki i zawiłości
Talmudu
za zbędne. Za to spotkał się z krytyką ortodoksów żydowskich.
Głosił zwalczanie zła nie złem, ale dobrem, które należy dostrzec jako aspekt boskości i sprowadzenia go następnie ku dobru. Każdy mógł liczyć na oczyszczenie i nagrodę, gdyż człowiek (a w zasadzie jego dusza) jest złączony z
Bogiem
miłością (hebr. dewekut – "przylgnięcie", "zespolenie się"). Złączenie się z Bogiem było osią intelektualną chasydyzmu. BeSzT nauczał, że Boga należy chwalić nie poprzez umartwianie się i
ascezę
, ale raczej poprzez mądre i radosne korzystanie z życia i darów, jakie z sobą niesie. Pobożność w tym ujęciu była afirmacją życia.
Stąd też wynikała niespotykana wcześniej na taką skalę forma czczenia Boga poprzez
taniec
i
śpiew
, a także, charakterystyczna dla
chasydów
, forma modlitwy
ekstatycznej
prowadzącej do stanu radosnego uniesienia i zachwytu (hebr. hitlahawut – "entuzjazm"). Taka modlitwa powinna człowiekowi przynieść radość i pogodę ducha, co oznacza zespalanie się z Bogiem.
Nie wyklucza to kontemplacji i nieustannej służby Bogu, która wypełnia całe życie chasyda. W nauce BeSzTa dostrzec można też echa
panteizmu
chasydów nadreńskich
, ponieważ podobnie jak oni starał się dostrzec wszechobecność Boga w każdym aspekcie
życia
, nie tylko ludzkiego.
Jego synem byl
Mojżesz Chaim z Sudlikowa
, a prawnukiem BeSzTa był
Nachman z Bracławia
.