Prawo własności intelektualnej (prawo na
dobrach
niematerialnych) jest terminem obejmującym elementy różnych działów
prawa
, regulujące zasady korzystania z tzw.
własności intelektualnej
. W różnych jurysdykcjach termin ten rozumiany jest mniej lub bardziej szeroko, w Polsce najczęściej do praw własności intelektualnej zalicza się regulacje dotyczące praw autorskich (w ramach
prawa cywilnego
) oraz
patentów
i
znaków towarowych
(w ramach prawa
własności przemysłowej
). W niektórych krajach do praw własności intelektualnej zaliczane są także
tajemnice handlowe
.
Tak rozumiane prawa własności intelektualnej dają uprawnionym osobom możliwość zakazania innym pełnego korzystania z utworów, koncepcji lub znaków będących przedmiotem ochrony.
Akty prawne
Regulacje dotyczące poszczególnych praw "własności intelektualnej" określane są w odrębnych gałęziach prawa, z wykorzystaniem konstrukcji typowych zarówno dla regulacji
prawa rzeczowego
, jak i
prawa zobowiązań
. Do "własności intelektualnej" stosuje się także wprost uregulowania
prawa spadkowego
.
Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi prawo własności intelektualnej w Polsce są:
- ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
- ustawa "Prawo własności przemysłowej",
- ustawa o ochronie baz danych,
- ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Zakres ochrony
Zakres ochrony poszczególnych praw własności intelektualnej w Polsce jest różny w zależności od charakteru tych praw:
Prawo autorskie
Dobra objęte prawem autorskim są chronione począwszy od momentu ich powstania, bez konieczności dokonywania ich rejestracji. Na podstawie
umów międzynarodowych
ochrona ta obowiązuje w prawie wszystkich krajach świata.
Prawo własności przemysłowej
W przypadku przedmiotów własności przemysłowej dla większości z nich celu uzyskania pełnej ochrony prawnej wymagane jest zgłoszenie do
Urzędu Patentowego RP
oraz wydanie przez ten organ decyzji w sprawie udzielenia
patentu
, praw ochronnych lub praw z rejestracji. Zakres tej ochrony jest ograniczony do terytorium RP, a ewentualne jej rozszerzenie wymaga zgłoszeń w urzędach patentowych krajów, w których prawa mają być objęte taką ochroną.
Krytyka
- Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .
Znaczna część środowisk libertariańskich odrzuca prawo własności intelektualnej w obecnej postaci, gdyż narusza ono wolność innych osób, odmawiając im prawa do dowolnego postępowania ze swoją własnością (np. wybudowania maszyny - własnymi środkami - według patentu lub nagrania chronionego prawem utworu na nośnik danych). Arbitralnie przyjęte okresy ochrony sugerują, że własność intelektualna nie wynika z prawa naturalnego, lecz jest tworem sztucznym.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Marek Łazewski, Mariusz Gołębiowski, "Vademecum Innowacyjnego Przedsiębiorcy", tom III -
Własność intelektualna
, Warszawa 2006,
- Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (
Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 508
) (tekst jednolity -
Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117
z późn. zm.)
- Traktat Światowej Organizacji Własności Intelektualnej o Prawie Autorskim, sporządzony w Genewie dnia 20 grudnia 1996 r. (
Dz. U. z 2005 r. Nr 3, poz. 12
) (
Dz. U. z 2005 r. Nr 3, poz. 12
)
- Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (
Dz. U. z 1994 r. Nr 24, poz. 83
) (
Dz. U. z 1994 r. Nr 24, poz. 83
)
-
Richard M. Stallman
,
„Własność intelektualna” to zwodniczy miraż, 2004