Szlezwik-Holsztyn (
niem.
Schleswig-Holstein,
dolnoniem.
Sleswig-Holsteen,
fryz.
Slaswik-Holstiinj,
duń.
Slesvig-Holsten) – najbardziej na północ wysunięty
kraj związkowy
Niemiec
. Dawna nazwa w
języku angielskim
to Sleswick-Holsatia (obecnie używa się nazwy niemieckiej). Stolicą jest
Kilonia
(Kiel). Obecny premier Szlezwika-Holsztynu to
Peter Harry Carstensen
(
CDU
, od kwietnia
2005
), który zastąpił
Heide Simonis
(
SPD
), stojącą na czele koalicji SPD/
Zieloni
.
Geografia
Szlezwik-Holsztyn leży w południowej części
Półwyspu Jutlandzkiego
pomiędzy
Morzem Północnym
na zachodzie i
Morzem Bałtyckim
. Graniczy od północy z
Danią
, a od południa z landami
Hamburg
,
Meklemburgia-Pomorze Przednie
i
Dolna Saksonia
.
Zachodnia część to nizina praktycznie bez wzniesień z kilkunastoma wyspami przy wybrzeżu (
Wyspy Północnofryzyjskie
). Z kolei wschodnia część obfituje w zatoki, klify, jeziora polodowcowe i niewielkie wzniesienia z najwyższym Bungsberg (168 m
n.p.m.
). Jedyną wyspą na wschodzie regionu jest
Fehmarn
. Największą rzeką całego regionu jest
Eider
, a najważniejsza droga wodna to
Kanał Kiloński
.
Linia brzegowa tego landu stanowi 3,2% całej linii brzegowej Europy. W miasteczku
Nortorf
znajduje się geograficzny środek tego kraju związkowego. Szlezwik-Holsztyn składa się historycznie ze
Szlezwika
i
Holsztynu
. Granicę między obydwoma obszarami wyznaczają rzeki Eider i Levensau (nieco na północ od Kilonii).W przeszłości rzeki te wyznaczały północną granicę Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
Historia
W przeszłości Szlezwik i Holsztyn były odrębnymi krainami, których granica przebiegała wzdłuż rzeki
Eider
. We wczesnym średniowieczu przebiegał tędy tzw.
Limes Saxoniae
będący granicą pomiędzy
Sasami
oraz
Słowianami połabskimi
z plemienia
Obodrzytów
.[1] Zamieszkujący te tereny
Słowianie
ostatecznie zostali podbici przez Sasów dopiero w
XII
wieku[2].
W średniowieczu Szlezwik pozostawał
lennem
Danii
, natomiast Holsztyn, dawne terytorium plemienne północnego odłamu
Sasów
(m.in. Holsatów, stąd nazwa), znajdował się w strefie wpływów
cesarstwa niemieckiego
. W
XIII
-
XIV wieku
wskutek osłabienia politycznego Danii księstwo Szlezwiku usamodzielniło się i nawiązało bliższe stosunki z Holsztynem. W
1386
roku oba kraje zostały zjednoczone pod rządami hrabiów Holsztynu z dynastii Schauenburgów. W
1460
roku Szlezwik-Holsztyn po wygaśnięciu miejscowej linii książęcej przeszedł we władanie dynastii
Oldenburgów
i został połączony
unią personalną
z Danią.
W późniejszych latach podzielony pomiędzy różne gałęzie rodziny panującej. W
1773
roku włączony ściślej do Danii. Po wejściu Holsztynu do
Związku Niemieckiego
(
1815
) zaostrzyły się
antagonizmy
duńsko-niemieckie. W latach
1848
–
1850
i
1864
Austria
i
Prusy
wystąpiły przeciwko Danii dążącej do wcielenia Szlezwiku i zajęły całe terytorium Szlezwika-Holsztynu. W
1866
roku wybuchła
wojna austriacko-pruska
, po której Szlezwik-Holsztyn wcielono do Prus. Kończący
I wojnę światową
traktat wersalski
(
1919
) przewidywał referendum w sprawie podziału regionu między Danię i
Niemcy
. W
1920
roku przeprowadzono
plebiscyt
, w strefie północnej zdecydowana większość ludności opowiedziała się za przyłączeniem do Danii, w strefie południowej – za pozostaniem przy Niemczech. W
1946
roku utworzono kraj związkowy Szlezwik-Holsztyn.
Ludność
W Szlezwiku-Holsztynie żyje 2,83 mln mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 179 mieszkańców na km²[3].
W użyciu oprócz
języka niemieckiego
są
język dolnoniemiecki
,
duński
i
fryzyjski
. Wskutek zaszłości historycznych (
I wojna o Szlezwik
,
Wojna duńska 1864 roku
) i włączenia Szlezwika-Holsztynu do Niemiec żyje tu dziś mniejszość
duńska
(ok.50 tys.), mniejszość
fryzyjska
liczy około 40 tys.[4]
Gospodarka
Region przemysłowo-rolniczy. Eksploatacja złóż
ropy naftowej
. Rozwinięty przemysł stoczniowy, maszynowy, chemiczny, włókienniczy i spożywczy. Uprawa
żyta
,
pszenicy
,
jęczmienia
,
ziemniaków
,
buraków cukrowych
,
rzepaku
i
roślin pastewnych
.
Hodowla
bydła
i
trzody chlewnej
. Na wybrzeżach
rybołówstwo
. Ważną rolę odgrywa
turystyka
– liczne
kąpieliska
nadmorskie (główne wyspy:
Sylt
,
Amrum
i okolice Zatoki Lubeckiej). Największe miasta:
Kilonia
,
Lubeka
,
Neumünster
,
Szlezwik
.
Ciekawostki
Okręt niemiecki, z którego padły jedne z pierwszych strzałów podczas
II wojny światowej
na
Westerplatte
, nazywał się
Schleswig-Holstein
.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Turasiewicz A., Dzieje polityczne Obodrzyców od IX wieku do utraty niepodległości w latach 1160 - 1164, Warszawa 2004,
- ↑ "Słowianie Połabscy",
Jerzy Strzelczyk
, Wydawnictwo Poznańskie 2002, ISBN: 83-7177-087-1
- ↑
[1]
(de.)
- ↑ Niemcy w świetle faktów i liczb, Societas-Verlag, Frankfurt/M, 1996, str.151