Mniszek lekarski
Mniszek lekarski | Gatunek leczniczy |
Mniszek lekarski syn. mniszek pospolity, (Taraxacum officinale F. H. Wigg.) –
gatunek
rośliny wieloletniej z
rodziny
astrowatych
(Asteraceae). Gatunek eurazjatycki, okołobiegunowy, występuje na obszarach o klimacie suboceanicznym.
Gatunek kosmopolityczny
, w
Polsce
jest rośliną bardzo pospolitą. Występuje na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Inne nazwy mniszka: mlecz (ze względu na
sok mleczny
– nazwa myląca – istnieje inny rodzaj
mlecz
), brodawnik (Podlasie), pępawa (okolice Sandomierza), wole oczy (Pomorze), mlyc (gwara śląska), męska stałość. Owocostan mniszka lekarskiego jest potocznie nazywany dmuchawcem. Morfologia-
Łodyga
- Pusty w środku (dęty)
głąbik
, początkowo wełniście owłosiony, później gładki, zielony lub jasno brązowy. Osiąga wysokość 10–20 cm,
poliploidy
do 50 cm.
-
Liście
- Liście zebrane w
rozetę
, głęboko pierzasto wcięte, podłużne, lśniące, nagie. Przez środek liścia biegnie główna żyła mleczna z mlecznym sokiem.
-
Kwiaty
- Obupłciowe,
języczkowe
tworzące po jednym
koszyczku
na każdym głąbiku.
Okrywa
koszyczka złożona z kilku szeregów jajowatych lub lancetowatych listków. Ich charakterystyczną cechą jest odginanie się w dół zewnętrznych listków okrywy w czasie kwitnienia. Płatki korony zrośnięte, jasnożółte lub złocistożółte. Osiągając dojrzałość kwiatostan zmienia się w kulisty dmuchawiec.
-
Owoce
- Szarego koloru, żeberkowane i pokryte brodawkami
niełupki
z długim dzióbkiem (2–3 razy dłuższym od owocu). Owoce zebrane są w
owocostanie
(dmuchawcu) tworzącym puszystą kulę, każde posiada niewielki, parasolowaty aparat lotny powstały z
puchu kielichowego
, zwiększający powierzchnię lotną. Mogą być przenoszone na bardzo dalekie odległości.
-
Korzeń
- Korzeń gruby, spichrzowy i długi, prosty, tworzący rozgałęzienia tylko w kamienistej glebie.
Biologia i ekologiaKwiaty są
przedprątne
, co utrudnia
samozapylenie
. Roślina kwitnie od
kwietnia
do
lipca
, zapylana jest przez owady. Nasiona roznoszone przez wiatr na duże odległości. Jedna roślina wydaje w ciągu roku ok. 3000 nasion. W uprawach rolnych i ogrodach jest uciążliwym
chwastem
. - Siedlisko
Występuje na siedliskach otwartych: nieużytkach,
łąkach
, polach,
trawnikach
, w
ogrodach
.
Roślina światłolubna
i
azotolubna
,
hemikryptofit
. W górach występuje po
regiel dolny
. - Fitosocjologia
W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych
gatunek charakterystyczny
dla O. Arrhenatheretalia[3]. - Cechy fitochemiczne
Sok mleczny znajdujący się we wszystkich częściach mniszka zawiera
inulinę
, kwas krzemowy i
lakton
(laktukopikryna), witaminy z grup A, B, C, D. Korzeń mniszka (Radix Taraxaci) zawiera gorycze seskwiterpenowe (typ germakranolidu, typ eudesmanolidu), triterpeny (tarakserol, taraksasterol, β–amyryna, lupeol, arnidiolfaradiol), fenolokwasy (cychorynowy, monokawoilowinowy, kawowy, chlorogenowy, p-hydroksyfenylooctowy, cynamonowy), polisacharydy (inulina), sole mineralne (sole potasu)[]. ZastosowanieMniszek lekarski | Nazwa podobno pochodzi od tonsury mnicha |
Nazwa podobno pochodzi od
tonsury
mnicha | Mniszek lekarski na łące |
Mniszek lekarski na łące | Kwiatostan mniszka |
Kwiatostan mniszka | Dojrzałe mniszki |
Dojrzałe mniszki | Kwiat i młody pąk |
Kwiat i młody pąk -
Roślina lecznicza
-
Surowiec zielarski
: kwiat – Flos Taraxaci, korzeń – Radix Taraxaci. Korzeń mniszka do celów leczniczych należy zbierać
jesienią
.
- Działanie:
kwiat
działa moczopędnie. Jego korzeń zawiera sporo
soli mineralnych
, zwłaszcza
potasu
, kwasy organiczne,
sterole
, różne związki cukrowe, na przykład
inulinę
, substancje goryczowe (taraksacyna),
cholinę
. Odwar z
korzeni
lub
nalewka
pomagają w schorzeniach dróg żółciowych i
kamicy żółciowej
oraz przy wszystkich problemach
wątrobowych
. Pomaga przy kłopotach trawiennych. Dzięki
interferonowi
podnosi odporność organizmu, powinni więc go spożywać
anemicy
. Obniża poziom
cholesterolu
, pomaga w leczeniu
miażdżycy
, początków
cukrzycy
,
otyłości
,
reumatyzmu
i
gośćca
. Zalecany jest również przy chorobach
skóry
. Podnosi sprawność seksualną kobiet i mężczyzn.
-
Sztuka kulinarna
: z młodych, surowych liści można przyrządzać sałatkę wiosenną, popularną w krajach romańskich.
-
Wywar
z gotowanych kwiatów mniszka po dodaniu dużej ilości
cukru
zamienia się w
syrop
o barwie, konsystencji i smaku zbliżonym do
miodu
, tzw.
miodek majowy
.
- Z płatków kwiatowych mniszka z dodatkiem cytryny i cukru uzyskuje się
wino kwiatowe
o charakterystycznym miodowo-ziołowym
bukiecie
[4].
- Z korzenia mniszka niekiedy też z dodatkiem jego liści w połączeniu z korzeniem
łopianu
, cukrem lub aspartamem i innymi dodatkami w zależności od przepisu uzyskuje się tradycyjny orzeźwiający napój, szczególnie popularny w Wielkiej Brytanii pod nazwą
dandelion and burdock
(tłum.mniszek i łopian)[5].
- Świeża roślina stanowi pożywienie dla zwierząt hodowlanych.
- Dawniej młode koszyczki kwiatowe wykorzystywano jako namiastkę
kaparów
.
Przypisy
Inne hasła zawierające informacje o "Mniszek lekarski":
Trzcina cukrowa
...
Gatunek chroniony
...
Ziołorośla
...
Termometr
...
Polska Czerwona Księga Roślin
...
Zakon Kaznodziejski
...
Tadeusz Boy-Żeleński
...
Buddyzm
...
Uniwersytet Łódzki
...
Termometr rtęciowy
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Mniszek lekarski":
210. Szata roślinna Polski (plansza 10)
(hale).Na łąkach bardzo często znajdują się wartościowe gatunki roślin zielnych: dziurawiec, dziewanna, Mniszek lekarski, piołun, rumianek, szałwia lekarska, jaskółcze ziele i inne. Są więc ...
Rolnictwo w Polsce (plansza 15)
...
005. Przegląd i znaczenie nasiennych (plansza 17)
e height=380 width=770 >
Okrytozalążkowe dwuliścienne
Mniszek lekarski
Wywodzące się z prymitywnych różowców i będące jedną z dwóch ...
|