Województwo podkarpackie
Województwo podkarpackie
Black Hawk
– średni wielozadaniowy amerykański śmigłowiec transportowy produkowany w PZL Mielec [2]. Województwo podkarpackie – jednostka
podziału administracyjnego
Polski
, jedno z 16
województw
utworzonych w
1999
roku. Powstało poprzez scalenie ziem dawnego
województwa rzeszowskiego
sprzed 1975 roku (za wyjątkiem
powiatu gorlickiego
), tj. województw
przemyskiego
i rzeszowskiego, oraz części
krośnieńskiego
,
tarnobrzeskiego
i
tarnowskiego
. GeografiaRegion położony jest w południowo-wschodniej części kraju, graniczy od wschodu z
obwodem lwowskim
i
obwodem zakarpackim
Ukrainy
, od południa ze
krajem preszowskim
Słowacji
oraz z województwami: od północnego wschodu z
lubelskim
, od północnego zachodu z
świętokrzyskim
i od zachodu z
małopolskim
. Stolicą i najważniejszym miastem województwa podkarpackiego jest
Rzeszów
. Trzy największe rzeki w województwie to prawe
dopływy
Wisły
:
San
i
Wisłoka
oraz dopływ Sanu:
Wisłok
. Rzeki
Strwiąż
oraz Mszanka uchodzą do
Dniestru
i należą do zlewni
Morza Czarnego
[3][4]. Wszystkie pozostałe należą do zlewni
Morza Bałtyckiego
. Rzeki regionu są uważane za jedne z najczystszych w kraju. Podział administracyjny
Podział na powiaty – dane na rok
2006
wg
GUS
[5]. Herb | Nazwa | Rodzaj powiatu | Siedziba | Powierzchnia (km²) | Ludność | Gęstość zaludnienia (osób/km²) |
---|
|
bieszczadzki
| ziemski |
Ustrzyki Dolne
| 1139,06 | 22262 | 19,54 | |
brzozowski
| ziemski |
Brzozów
| 539,24 | 65337 | 121,16 | |
dębicki
| ziemski |
Dębica
| 777,48 | 132556 | 170,49 | |
jarosławski
| ziemski |
Jarosław
| 1028,86 | 122597 | 119,16 | |
jasielski
| ziemski |
Jasło
| 830,78 | 115310 | 138,8 | |
kolbuszowski
| ziemski |
Kolbuszowa
| 773,61 | 63004 | 79,42 | |
krośnieński
| ziemski |
Krosno
| 925,89 | 109689 | 118,47 | |
leski
| ziemski |
Lesko
| 834,94 | 26643 | 31,91 | |
leżajski
| ziemski |
Leżajsk
| 584,26 | 69276 | 118,57 | |
lubaczowski
| ziemski |
Lubaczów
| 1308,21 | 57225 | 43,74 | |
łańcucki
| ziemski |
Łańcut
| 451,84 | 77721 | 172,01 | |
mielecki
| ziemski |
Mielec
| 880,03 | 133255 | 151,42 | |
niżański
| ziemski |
Nisko
| 785,65 | 67065 | 85,36 | |
przemyski
| ziemski |
Przemyśl
| 1213,64 | 70890 | 58,41 | |
przeworski
| ziemski |
Przeworsk
| 697,27 | 78717 | 112,89 | |
ropczycko-sędziszowski
| ziemski |
Ropczyce
| 548,32 | 71218 | 129,88 | |
rzeszowski
| ziemski |
Rzeszów
| 1205,72 | 169244 | 140,37 | |
sanocki
| ziemski |
Sanok
| 1223,65 | 94733 | 77,42 | |
stalowowolski
| ziemski |
Stalowa Wola
| 831,75 | 109410 | 131,54 | |
strzyżowski
| ziemski |
Strzyżów
| 503,52 | 61978 | 123,09 | |
tarnobrzeski
| ziemski |
Tarnobrzeg
| 521,34 | 53790 | 103,18 | |
Krosno
| grodzki | - | 43,5 | 47563 | 1097,08 | |
Przemyśl
| grodzki | - | 46,15 | 67127 | 1533,98 | |
Rzeszów
| grodzki | - | 115,8 | 172770 | 1492 | |
Tarnobrzeg
| grodzki | - | 85,39 | 49548 | 586,1 |
DemografiaObszar województwa zamieszkuje 2 097 338 (dane z 31 grudnia 2007 r. opublikowane przez GUS) w 45 miastach, 2164 miejscowościach wiejskich tworzących 1530 sołectw, 159 gmin, 21 powiatów oraz 4 miasta na prawach powiatu. Dane z
31 grudnia
2007
r.[6]: Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % | populacja | 2 097 338 | 100 | 1 072 228 | 51,1 | 1 025 110 | 48,9 | powierzchnia | 17 845,66 km² | gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 117,5 | 60,1 | 57,4 |
Według ostatnich danych
GUSu
średnia życia w województwie jest najwyższą w Polsce i wynosi odpowiednio: mężczyźni 73 lata (Polska 71), kobiety 81 lat (Polska 80). Na długowieczność mieszkańców regionu decydujący wpływ mają: czyste środowisko, zdrowy styl życia oraz niski poziom stresu[7]. MiastaW województwie podkarpackim jest 49 miast, w tym 4 miasta na prawach powiatów. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców (faktycznego miejsca zamieszkania), na podstawie danych
Głównego Urzędu Statystycznego
z
1 stycznia
2009
[8] (z wyjątkiem
Kołaczyc
i
Przecławia
, które uzyskały prawa miejskie z dniem
1 stycznia
2010
). Herb | Nazwa | Powiat | Ludność | Powierzchnia (km²) | Gęstość zaludnienia (osób/km²) | Siedziba powiatu |
---|
|
Rzeszów
| powiat grodzki Rzeszów | 172683 | 97,55 | 1770 | grodzkiego,ziemskiego | |
Przemyśl
| powiat grodzki Przemyśl | 66427 | 43,76 | 1519 | grodzkiego,ziemskiego | |
Stalowa Wola
|
stalowowolski
| 65394 | 82,52 | 780 | ziemskiego | |
Mielec
|
mielecki
| 60983 | 46,89 | 1301 | ziemskiego | |
Tarnobrzeg
| powiat grodzki Tarnobrzeg | 49548 | 85,40 | 581 | grodzkiego,ziemskiego | |
Krosno
| powiat grodzki Krosno | 47563 | 43,50 | 1093 | grodzkiego,ziemskiego | |
Dębica
|
dębicki
| 47234 | 33,98 | 1374 | ziemskiego | |
Jarosław
|
jarosławski
| 40118 | 34,61 | 1159 | ziemskiego | |
Sanok
|
sanocki
| 39231 | 38,08 | 1030 | ziemskiego | |
Jasło
|
jasielski
| 37249 | 36,52 | 1020 | ziemskiego | |
Łańcut
|
łańcucki
| 18025 | 19,42 | 928 | ziemskiego | |
Przeworsk
|
przeworski
| 15751 | 22,13 | 712 | ziemskiego | |
Nisko
|
niżański
| 15578 | 60,96 | 256 | ziemskiego | |
Ropczyce
|
ropczycko-sędziszowski
| 15148 | 47,10 | 322 | ziemskiego | |
Leżajsk
|
leżajski
| 14166 | 20,58 | 688 | ziemskiego | |
Lubaczów
|
lubaczowski
| 12406 | 25,73 | 482 | ziemskiego | |
Nowa Dęba
|
tarnobrzeski
| 11317 | 16,70 | 678 | | |
Kolbuszowa
|
kolbuszowski
| 9442 | 7,94 | 1160 | ziemskiego | |
Ustrzyki Dolne
|
bieszczadzki
| 9398 | 16,79 | 560 | ziemskiego | |
Strzyżów
|
strzyżowski
| 8739 | 13,89 | 629 | ziemskiego | |
Brzozów
|
brzozowski
| 7691 | 11,46 | 671 | ziemskiego | |
Sędziszów Małopolski
|
ropczycko-sędziszowski
| 7096 | 9,96 | 712 | | |
Rudnik nad Sanem
|
niżański
| 6770 | 36,60 | 185 | | |
Nowa Sarzyna
|
leżajski
| 6168 | 9,15 | 674 | | |
Dynów
|
rzeszowski
| 6065 | 24,55 | 247 | | |
Boguchwała
|
rzeszowski
| 5823 | 9,11 | 639 | | |
Lesko
|
leski
| 5700 | 15,33 | 372 | ziemskiego | |
Jedlicze
|
krośnieński
| 5629 | 10,60 | 531 | | |
Radymno
|
jarosławski
| 5497 | 13,62 | 404 | | |
Głogów Małopolski
|
rzeszowski
| 5407 | 13,73 | 394 | | |
Zagórz
|
sanocki
| 5023 | 22,30 | 225 | | |
Pilzno
|
dębicki
| 4535 | 16,04 | 283 | | |
Sokołów Małopolski
|
rzeszowski
| 3975 | 15,54 | 256 | | |
Rymanów
|
krośnieński
| 3583 | 12,39 | 289 | | |
Tyczyn
|
rzeszowski
| 3393 | 9,67 | 351 | | |
Kańczuga
|
przeworski
| 3186 | 7,60 | 419 | | |
Oleszyce
|
lubaczowski
| 3085 | 5,08 | 607 | | |
Radomyśl Wielki
|
mielecki
| 2992 | 8,79 | 340 | | |
Brzostek
|
dębicki
| 2599 | 8,82 | 295 | | |
Sieniawa
|
przeworski
| 2163 | 6,74 | 321 | | |
Błażowa
|
rzeszowski
| 2129 | 4,23 | 503 | | |
Dukla
|
krośnieński
| 2126 | 5,48 | 388 | | |
Narol
|
lubaczowski
| 2098 | 12,42 | 169 | | |
Cieszanów
|
lubaczowski
| 1935 | 15,06 | 128 | | |
Iwonicz-Zdrój
|
krośnieński
| 1797 | 5,89 | 305 | | |
Ulanów
|
niżański
| 1520 | 8,20 | 185 | | |
Baranów Sandomierski
|
tarnobrzeski
| 1426 | 9,15 | 156 | | |
Przecław
|
mielecki
| ok. 1400 | 16,02[9] | ok. 87 | | |
Kołaczyce
|
jasielski
| ok. 1300 | 7,15[9] | ok. 184 | |
Zabytkowe kamienice w
Jaśle
Bóbrka
– światowa kolebka przemysłu naftowego
Jezioro Solińskie
– największe pod względem pojemności sztuczne jezioro w Polsce (472 mln m³) wraz z najwyższą w Polsce zaporą (82 m.) oraz największą w Polsce hydroelektrownią (moc: 200 MW).
Tarnica
1346 n.p.m. – najwyższy szczyt polskich
Bieszczadów
i najwyżej położony punkt województwa. GospodarkaRegion charakteryzuje się niską stopą bezrobocia i stosunkowo dynamicznym wzrostem gospodarczym[]. Szczególnie istotną gałęzią gospodarki jest rolnictwo. Podkarpackie gospodarstwa rolne są jednak bardzo rozdrobnione, co bardzo negatywnie wpływa na ich rentowność i rzadko kiedy jest jedynym źródłem utrzymania rodziny. Do uprawiania turystyki zachęcają piękne pejzaże, ciekawe historyczne miasta z licznymi zabytkami i dobre warunki do rekreacji (stoki narciarskie, szlaki turystyczne). W regionie, szczególnie na południu, bardzo szybko rozwija się infrastruktura turystyczna. Powstaje coraz więcej hoteli, pensjonatów i ośrodków wypoczynkowych. Dzięki utworzeniu w roku
2005
międzynarodowego portu lotniczego w Rzeszowie, Podkarpacie odwiedza coraz więcej turystów zagranicznych. Szczególnie charakterystyczny dla Rzeszowszczyzny jest przemysł lotniczy. Branża ta powoli wychodzi z fatalnej kondycji, w jakiej znalazła się po rozpadzie
Układu Warszawskiego
. Ponadto w województwie silnie rozwinięty jest przemysł farmaceutyczny, informatyczny i spożywczy. W Mieleckiej i Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej powstają kolejne zakłady przemysłowe (łącznie powstało już ponad 20 tys. miejsc pracy), kluczowe dla rozwoju regionu jest też powstanie
Podkarpackiego Parku Naukowo-Technologicznego
w Rzeszowie. Najważniejszymi surowcami kopalnymi są siarka, ropa naftowa oraz gaz ziemny. Region bardzo bogaty jest w surowce mineralne, które wydobywane są głównie w jego górzystej, południowej części: piaskowce, wapienie, gipsy (w tym gips alabastrowy), glinki ceramiczne, piaski (w tym piaski szklarskie) i żwiry, a także torf, wody mineralne i geotermalne. Spore połacie lasów czynią Podkarpacie istotnym dostawcą drewna. Województwo wbrew kreowanemu często wizerunkowi medialnemu ma wiele atutów, do których należą najwyższa w kraju średnia długość życia, największa powierzchnia mieszkaniowa, wysoka gęstość dróg i bardzo dobre wyposażenie mieszkań. W regionie sprawnie działa edukacja, a młodzież we wszystkich testach lokuje się w czołówce krajowej. Także liczba samochodów na mieszkańca należy do najwyższych w kraju. Szybko spadający wskaźnik bezrobocia jest sporo poniżej średniej krajowej. Na końcu rankingu lokuje się jedynie pod względem pensji i PKB na mieszkańca, co wynika z dużego udziału rolnictwa. Specjalne strefy ekonomiczne Parki przemysłowe i technologiczne Nauka i oświata- Tarnobrzeg
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnobrzegu im. prof. Stanisława Tarnowskiego w Tarnobrzegu
-
Zespół Kolegiów Nauczycielskich w Tarnobrzegu
- Wyższa Szkoła Handlowa w Kielcach Wydział Zamiejscowy w Tarnobrzegu Strona internetowa: www.tarnobrzeg.wsh-kielce.edu.pl
- Profesjonalna Szkoła Biznesu
- Małopolska Szkoła Handlowa
- Szkoła Zarządzania
- Krosno
-
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie
– (14 kierunków kształcenia) z jednostkami: Instytut Politechniczny, Instytut Kultury Fizycznej, Instytut Humanistyczny, Instytut Gospodarki i Polityki Społecznej, Studium Języków Obcych i Nauk Społecznych, Studium Nauk Matematyczno-Przyrodniczych, Studium Wychowania Fizycznego i Sportu.
- Państwowe Pomaturalne Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy w Krośnie
- Niepubliczna Szkoła Biznesu w Krośnie
- Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w
Rzeszowie
Oddział w Krośnie
-
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
– oddział w Krośnie
- Jasło
- Podkarpacka Szkoła Wyższa w Jaśle im. bł. księdza Władysława Findysza
- Leżajsk
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Leżajsku
- Mielec
- Wyższa Szkoła Gospodarki i Zarządzania w Mielcu
- Akademia Górniczo- Hutnicza w Krakowie - ośrodek zamiejscowy w Mielcu
- Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie - ośrodek zamiejscowy w Mielcu
- Niepubliczna Szkoła Biznesu w Mielcu
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Mielcu
- Policealne Studium Medyczne
- British School w Mielcu
- Przeworsk
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Przeworsku
- Nisko
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Nisku (Język angielski)
-
Politechnika Radomska
– Wydział Transportu Politechniki Radomskiej im. Kazimierza Pułaskiego
- Ropczyce
- Wyższa Szkoła Inżynieryjno-Ekonomiczna w Ropczycach
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Ropczycach
- Sanok
- Stalowa Wola
-
Katolicki Uniwersytet Lubelski
- Wydział Zamiejscowy Nauk o Społeczeństwie
- Wydział Zamiejscowy Prawa i Nauk o Gospodarce
- Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Stalowej Woli
- "Olympus” Szkoła Wyższa im. Romualda Kudlińskiego w Warszawie – Wydział Zamiejscowy w Stalowej Woli
-
Politechnika Rzeszowska
– Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa
Sport
Piłka nożnaNajbardziej utytułowanym klubem piłkarskim w województwie jest
Stal Mielec
, dwukrotny
mistrz Polski
w sezonach
1972/73
i
1975/76
, wicemistrz
1974/75
, finalista
Pucharu Polski
1975/76 oraz jeden z dwóch polskich ćwierćfinalistów Pucharu UEFA w historii (edycja 1975/76). W czasach świetności klubu, które przypadły na lata 70.
XX wieku
, grało w nim wielu reprezentantów Polski i innych czołowych piłkarzy. Na początku lat 90. główny sponsor klubu,
PZL Mielec
, popadł w poważne tarapaty finansowe, a wraz z nim klub. Obecnie drużyna seniorów gra w
nowej III lidze
, jednak trofea zdobywają młodzi piłkarze (Mistrzostwo Polski U-17 w
2007
, wicemistrzostwo U-19 w
2007
). Stal Mielec nie jest jedynym klubem województwa, który osiągał sukcesy. W rozgrywkach najwyższej ligi w Polsce brały udział również
Stal Rzeszów
,
Stal Stalowa Wola
,
Siarka Tarnobrzeg
, oraz
Igloopol Dębica
. [. Stal Rzeszów w
1975
roku zdobyła Puchar Polski. W sezonie 2009/2010 województwo nie ma żadnego reprezentanta na najwyższym szczeblu rozgrywek. Stal Stalowa Wola gra w
nowej I lidze
. SiatkówkaSzczególnie zasłużonym klubem jest
Resovia Rzeszów
, który święcił największe triumfy w latach 70. i 80. Resovia jest czterokrotnym Mistrzem Polski, czterokrotnym zdobywcą Pucharu Polski oraz Klubowym Wicemistrzem Świata z
1974
roku. Obecnie drużyna powraca do świetności – w
2004
roku, po dwunastoletniej przerwie, wywalczyła awans do
Polskiej Ligi Siatkówki
. Również siatkarze Stali Mielec odnosili sukcesy –
mężczyźni
w
1976
roku zdobyli Puchar Polski,
kobiety
zaś w
2000
roku wicemistrzostwo Polski i ćwierćfinał Pucharu Konfederacji CEV w
2003
roku. W sezonie 2008/2009 województwo w Polskiej Lidze Siatkówki reprezentują siatkarze Resovii Rzeszów, w
Lidze Siatkówki Kobiet
zaś siatkarki Stali Mielec. Żużel
Stal Rzeszów
od lat reprezentuje województwo w najważniejszych rozgrywkach, klub ten wielokrotnie zdobywał medale wszystkich kolorów w Mistrzostwach Polski. W drugiej lidze startuje zespół
KSM Krosno
. KoszykówkaW obecnej chwili
Siarka Tarnobrzeg
,
Stal Stalowa Wola
i
Znicz Jarosław
występują w
Polskiej Lidze Koszykówki
. W
I lidze mężczyzn
grają
Sokół Łańcut
,
MOSiR
Krosno
. Oprócz tego
MOSiR
Przeworsk
występuje w 3 lidze. W sezonie
1975
największym osiągnięciem w koszykówce było zdobycie przez
Resovię Rzeszów
tytuł mistrza Polski. Piłka ręcznaObecnie na terenie województwa podkarpackiego grają trzy zespoły
piłki ręcznej
:
Stal Mielec
,
Orzeł Przeworsk
i
Czuwaj Przemyśl
. Stal zdobyła tytuł Wicemistrza Polski w
1975
roku i Puchar Polski w
1971
roku. Po przerwie, w sezonach 2006/2007 i 2008/2009 ponownie reprezentuje województwo w
ekstraklasie
. Orzeł gra w jednej z grup drugiej ligi. W sezonie 2009/2010 Czuwaj awansował do I ligi. Tenis stołowyForbet-OWG Tarnobrzeg jest najlepszym zespołem Ekstraklasy Kobiet; 19-krotny Drużynowy Mistrz Polski (sezony 1990/91 do 2004/05 oraz od 2006/07 do 2009/2010); 2. miejsce w Pucharze Europy: 1998/99; 2. miejsce w Pucharze ETTU: 2007/2008 i 2009/2010; 1. miejsce w Pucharze ETTU: 2008/2009 Hokej na lodzieJedynym podkarpackim zespołem występującym w ekstralidze hokeja na lodzie jest
KH Sanok
, którego największym triumfem jest zajęcie 4-tego miejsca w sezonie 1999/2000. Komunikacja Transport drogowyGęstość dróg w regionie wynosi 80,9 km/100 km². Autostrady: Drogi ekspresowe: Drogi krajowe Transport lotniczy
Ochrona środowiska Parki Narodowe Parki krajobrazowe Rezerwaty przyrody- Zobacz listę
rezerwatów przyrody województwa podkarpackiego
.
Według stanu na dzień 1 stycznia 2005 roku w województwie jest 93 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 10733,10 ha, czyli 0,6% powierzchni województwa. Przypisy- ↑ 1,0 1,1
Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2008 r.
. „Informacje i opracowania statystyczne” (2008). Ireneusz Budzyński – kierujący.
Warszawa
:
Główny Urząd Statystyczny
.
ISSN
1505-5507
(
pol.
). [dostęp 2008-08-13].
- ↑
Mielec: Mission Black Hawk
- ↑
bieszczady.pl
. [dostęp 1 grudnia 2008].
- ↑
odyssei.com
. [dostęp 1 grudnia 2008].
- ↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska:
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2006 r.)
. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2006.
ISSN
1734-6118
. (
pol.
)
- ↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska:
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2007 r.)
. Warszawa:
Główny Urząd Statystyczny
, 2008.
ISSN
1734-6118
. (
pol.
)
- ↑
Mieszkańcy Podkarpacia żyją najdłużej
- ↑
Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2009 r
- ↑ 9,0 9,1
Internetowy System Aktów Prawnych
Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Województwo podkarpackie":
Pęcice
...
Uznam
...
Czerwińsk
...
Strzebielino
...
Insurekcja kościuszkowska
...
Borowice (województwo dolnośląskie)
...
Ścięgny
...
Miłków (województwo dolnośląskie)
...
Podgórzyn (województwo dolnośląskie)
...
Kowary
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Województwo podkarpackie":
01 Znaki drogowe - znaki uzupełniające (plansza 3)
...
202. Historia geologiczna i budowa Polski. Rozmieszczenie zasobów mineralnych (plansza 11)
...
Struktura i rozmieszczenie produkcji rolnej (plansza 19)
...
|