Melek Taus centralne bóstwo jazydyzmu
Grobowiec szejka Adiego w Lalisz
Jazydzi na górze Sinjar, na pograniczu współczesnego
Iraku
i
Syrii
ok.
1920
Jazydyzm – jezydyzm, (
kurd.
Êzidîtî lub Êzidî, od
pers.
yazdan bóg[1]) –
religia
synkretyczna
założona w
XII wieku
przez szejka Adiego, wyznawana głównie przez
Kurdów
mieszkających na pograniczu
Iraku
(okolice
Mosulu
są ich największym skupiskiem),
Iranu
,
Turcji
,
Syrii
,
Armenii
,
Gruzji
oraz na emigracji (gł.
Niemcy
), według części religioznawców wywodząca się z nałożenia się powierzchownego
szyizmu
na
zaratusztrianizm
, łącząca elementy
islamu
,
chrześcijaństwa nestoriańskiego
[1], pierwotnych wierzeń indoirańskich i kurdyjskich oraz judaistycznych.
Jazydzi wierzą, że anioł Melek Taus (Anioł – Paw) żałował za swoje grzechy i swymi łzami ugasił ogień piekielny, w wyniku czego Piekło przestało istnieć. Bóg –
Allah
wybaczył mu winy i powierzył mu władzę nad światem, przez co wyznawcy modlą się do niego. Uważają, że Bóg nie interesuje się światem, ani nie zajmuje się nim osobiście. Praktykują
obrzezanie
,
chrzest
i wypowiadanie
szahady
do ucha niemowlętom. Wierzą w
reinkarnację
, uznają
Abrahama
i
Mahometa
za proroków, natomiast
Jezusa
za anioła pod postacią człowieka[2]. Wielką czcią otaczają również planety, w tym Ziemię, którą szanują do tego stopnia, że surowo zakazują plucia, aby jej nie zbezcześcić. Jazydzi, podobnie jak
alawici
, niechętnie mówią o swoich wierzeniach i wciąż wiemy o nich niewiele. Obecnie na świecie żyje ponad 150 tys. wyznawców, a według własnych danych ponad milion – rozbieżność może wynikać ze stosowania przez wiernych szyickiej zasady
takijji
, która pozwala ukrywać wiarę w czasie prześladowań. Jazydzi zwykle uważają się za odrębny od Kurdów naród.
Wrogowie jazydyzmu uważają czczonego przez jazydów Malak-Tausa za
diabła
, ponieważ pod względem etymologicznym imię Malak-Taus jest podobne do arabskiego słowa Szaitan oznaczającego diabła. Religioznawcy i jazydyści twierdzą jednak, że kult Malak-Tausa nie posiada cech kultu diabła (diabła rozumianego na sposób judeo-chrześcijańsko-islamski).
W byłych republikach radzieckich (np. w
Gruzji
czy w
Armenii
) jazydyzm funkcjonuje w oderwaniu od aspektu religijnego i pełni funkcję wyróżnika mniejszości narodowej. W takim przypadku jazydami są osoby, które są równocześnie muzułmanami czy chrześcijanami
obrządku wschodniego
. Tamże, Jazydowie posługują się językami wywodzącymi się z dialektów
północno-kurdyjskich
.
15 sierpnia
2007
r. w irackim mieście
Kahtanija
zamieszkanym przez wyznawców jazydyzmu miały miejsce 3 samobójcze ataki terrorystyczne: zginęło ponad 400 mieszkańców, ponad 500 zostało rannych, a 30 domów zostało całkowicie zniszczonych.
Społeczność jazydzka
Społeczeństwo jazydzkie dzieli się na 3 kasty:
Każda rodzina jest przypisana do określonej kasty. Każda rodzina Mrid przypisane ma również po jednej rodzinie z kasty Szejków oraz Pirsów. Każda rodzina Pirs ma przypisane odpowiednio rodzinę Szejk oraz kilka rodzin Mrid.
Każda z kast dzieli się na podkasty. Jazydzi mogą żenić się / wychodzić za mąż tylko za członków własnej kasty. Karą za złamanie tej zasady jest wykluczenie ze społeczności.
Jazydyzm w literaturze
- Wątek Jazydów pojawia się w książce
Marka Krajewskiego
"
Śmierć w Breslau
".
- Jazydzi występują w powieściach: "Przez pustynię" i "Przez dziki Kurdystan"
Karola Maya
.
- Jazydzi są przedstawieni jako "wyznawcy kultu Szatana" w opowiadaniu
Howarda Phillipsa Lovecrafta
"Koszmar w Red Hook".
- O jazydach wspomina
Gurdżijew
w książce "Spotkania z niezwykłymi ludźmi".
- Wątek jazydów pojawia się w powieści Pauliny Simons "Ogród letni".
- W "
Biblii Szatana
"
Antona Szandora LaVeya
są przedstawieni jako sekta wyznawców Diabła, którzy przed śmiercią przyjmują Ostatnie namaszczenie, aby Bóg wybaczył im życie w grzechu.
- W opowiadaniu "Ślad Oliwy Na Piasku"
Andrzeja Pilipiuka
występuje wątek Jazydów, a elementy religii jazydzkiej ściśle się łączą z głównym wątkiem fabuły.
- Motyw Jazydów pojawia się również w najnowszej książce Toma Knoksa pt. "Sekret Genesis"
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Encyklopedia Katolicka. T. 7. Lublin: 1997, s. 1442. .
- ↑ Encyklopedia Katolicka. T. 7. Lublin: 1997, s. 1443. .