Telewizyjna stacja przekaźnikowa na Śnieżnych Kotłach
Telewizyjna stacja przekaźnikowa na Śnieżnych Kotłach w zimie
Śnieżne Kotły (niem. Schneegruben, czes. Sněžné jámy) —
kotły polodowcowe
w zachodniej części
Karkonoszy
(
Śląski Grzbiet
) między
Wielkim Szyszakiem
(1509 m
n.p.m.
) a
Łabskim Szczytem
(1471 m n.p.m.). Zbudowane z
granitu
karkonoskiego
. W całości leżą w gminie
Piechowice
na terenie
Karkonoskiego Parku Narodowego
, tworząc
rezerwat
ścisły
. Mały Śnieżny Kocioł o długości ok. 550 m, szerokości ok. 400 m i głębokości ok. 300 m, oddzielony jest od Wielkiego (długość ok. 800 m, szerokość ok. 600 m, głębokość ok. 300 m) skalistą Grzędą. Wysokość ścian Wielkiego Śnieżnego Kotła sięga ponad 100 m, natomiast Małego Śnieżnego Kotła ok. 80 m. Na dnie okresowo wysychające
jeziorka polodowcowe
o nazwie
Śnieżne Stawki
i kilka
młak
.
Śnieżne Kotły są doskonałym przykładem występowania alpejskiego krajobrazu w
Karkonoszach
. W ich obrębie występuje wiele
chronionych
i rzadkich gatunków roślin. Występuje tu
skalnica śnieżna
(
gatunek endemiczny
, jest to jedyne stanowisko w
Europie Środkowej
). W tzw. Żlebie Bazaltowym w Małym Śnieżnym Kotle w związku ze specyficznym skalnym podłożem obserwuje się największą bioróżnorodność roślinną na obszarze Karkonoszy [1]. Jedyne w Polsce, oprócz Tatr, stanowisko ma tu paproć
rozrzutka alpejska
, występuje też tam jedyne na świecie stanowisko podgatunku skalnicy darniowej, tzw. bazaltowej (Saxifraga moschata basaltica). W Kotłach liczne są rzadkie gatunki flory alpejskiej i arktycznej, m.in.:
sasanka alpejska
,
pierwiosnka maleńka
,
wawrzynek wilczełyko
,
tojad mocny
,
róża alpejska
,
modrzyk górski
,
zimoziół północny
(
relikt
epoki lodowcowej
). Na skałach moreny rosną najstarsze rośliny
Karkonoszy
- porosty miseczkowate Rhizocarpon lecanorium, mające ponad 600 lat. Na świat fauny składają się rzadkie gatunki, m.in.
reliktowy
ślimak arktyczny,
płochacze halne
czy
drozdy obrożne
.
Ciekawostką jest znajdująca się w Małym Śnieżnym Kotle
żyła
(
dajka
)
późnooligoceńskiego
(datowanego na 26 mln lat)
bazaltu
zmiennej szerokości 30-60 metrów i obserwowanej długości 120 m[2], odsłonięta w
granitowej
ścianie. Dno kotłów wysłane jest blokami granitowymi. Ściany kotłów poprzecinane są głębokimi
żlebami
, u podnóży których są spore usypiska głazów. Od północy Kotły zamknięte są
wałami moren
około 15 m wysokości.
Nad krawędzią usytuowana jest radiowo-telewizyjna stacja przekaźnikowa, będąca niegdyś schroniskiem. Obok grupa skalna o nazwie Czarcia Ambona.
W
1933
uznano je za rezerwat przyrody. Po utworzeniu Karkonoskiego Parku Narodowego stały się rezerwatem ścisłym.
Śnieżne Kotły to doskonały punkt widokowy, z którego roztacza się panorama
Karkonoszy
,
Gór Izerskich
,
Gór Kaczawskich
,
Rudaw Janowickich
i
Kotliny Jeleniogórskiej
. Przy dobrej pogodzie widać
Ślężę
na
Przedgórzu Sudeckim
.
W
1837
hrabia
Schaffgotsch
postawił nad Śnieżnymi Kotłami pierwsze w Karkonoszach
schronisko turystyczne (Schneegrubenbaude)
z prawdziwego zdarzenia (na Śnieżce jako schronisko służyła dawna kaplica). Po przebudowach i rozbudowie funkcjonowało do lat 60. XX wieku, a na początku następnej dekady umieszczono tam stację przekaźnikową.
W latach
1881
-
1930
funkcjonowała tu klimatologiczna stacja meteorologiczna (wysokość 1 492 m n.p.m.,
50°47'N 15°34'E / 50.783, 15.567
). Średnie wartości roczne:
temperatura powietrza
+0,5°C (najzimniejsze: styczeń -6,9°C i luty -7,0°C; najcieplejsze: lipiec +9,1°C i sierpień +8,4°C); opady 1 480 mm (najwilgotniejsze: lipiec 171 mm i sierpień 150 mm, najmniej wilgotne: kwiecień 93 mm, listopad 95 mm i grudzień 95 mm).[3]
Przypisy
- ↑ Przewoźnik L., 2008: Rośliny Karkonoskiego Parku Narodowego. Wydawca Karkonoski Park Narodowy, Jelenia Góra,
- ↑ W starszej literaturze naukowej i popularnonaukowej, za niemieckim geologiem Bergiem, powszechnie podaje się błędną informację z 1923 o obecności wyłącznie dwóch cienkich (1 m) żył. W istocie są to części jednego dużego ciała bazaltowego.
- ↑ Jan Kwiatkowski: Klimat. W: Karkonosze polskie. Wrocław: Polska Akademia Nauk, 1985, ss. 88-107. .
Bibliografia
- Zagożdzon P., Zagozdżon K. Charakterystyka wystąpienia oligoceńskiego bazaltoidu w Małym Kotle Śnieżnym (Karkonosze). Przegląd Geologiczny, nr 6, 2006.