Skrajna prawica (radykalna prawica, ultraprawica, reakcyjna prawica, ekstremizm prawicowy) – terminy używane na określenie osób i ugrupowań o poglądach
prawicowych
, charakteryzujących się skrajnym programem lub radykalnymi metodami działania.
Występuje znaczna różnica w zabarwieniu znaczeniowym wyrażenia "skrajna prawica" w zależności od kontekstu użycia. Ugrupowania i osoby, które same się tak określają, kojarzą je z radykalnym, bezkompromisowym poparciem dla wartości
prawicowych
. Skrajna prawica często utożsamiana jest z
faszyzmem
,
nacjonalizmem
,
rasizmem
,
szowinizmem
,
antysemityzmem
(lub w przypadku
Żydów
syjonizmem
),
gatunkizmem
,
seksizmem
,
ksenofobią
i
homofobią
. Środowiska skrajnie prawicowe często głoszą również kult siły,
rewolucjonizm konserwatywny
,
segregację rasową
,
imperializm
,
kolonializm
,
darwinizm społeczny
,
elitaryzm
,
klerykalizm
,
fundamentalizm
i
fanatyzm
religijny
oraz opowiadają się za silną, skupioną w jednym ręku
scentralizowaną
władzą:
monarchią
,
absolutyzmem
czy
autorytaryzmem
, a nawet
totalitaryzmem
. Skrajna prawica podkreśla wrogość wobec poglądów
lewicowych
, a także
liberalizmu
społecznego i
demokracji
. W sprawach gospodarczych skrajna prawica zazwyczaj opowiada się za
neoliberalnym
kapitalizmem
lub
korporacjonizmem
.
Jakie poglądy zaliczamy do skrajnej prawicy?
Według
Jacka Bartyzela
, w dychotomicznym układzie (prawica - lewica) nie można dokładnie i bez przekłamań określić, jakie poglądy zaliczają się do skrajnie prawicowych: w tym celu trzeba przyjąć układ triadyczny (czyli zakładamy, że prawica sama w sobie zawiera troistość, tzn. ma "swoją" prawicę", "swoje" centrum i "swoją" lewicę").[] W ten sposób do ogólnego pojęcia skrajnej prawicy można zaliczyć:
- tradycjonalistyczną "skrajną prawicę prawicy" (prawica "ultra") - czyli
patriarchalizm
, restauracjonizm, legitymizm monarchiczny (m.in. hiszpański
karlizm
) - prawie całkowicie pokrywający się z propapieskim
ultramontanizmem
,
"evoliański"
tradycjonalizm integralny oraz "integrystyczny"
tradycjonalizm katolicki
.
- reakcyjną "prawicę prawicy" - czyli niemiecki konserwatyzm romantyczny, rojalistyczny
nacjonalizm integralny
typu
Action Française
, hiszpański
"nacjonal-katolicyzm"
(nacional catolicismo), katolicki
korporacjonizm
, narodowo-katolickie postaci autorytaryzmu (Austria 1934-1938, salazaryzm,
frankizm
), "młodokonserwatywny" nurt "konserwatywnej rewolucji", amerykański "
paleokonserwatyzm
".[]
Czasem niektórzy wliczają też tzw. rewolucyjną "skrajną lewicę prawicy" tj. faszyzujące ruchy
narodowo-radykalne
i
narodowo-syndykalistyczne
(hiszpańska
Falanga
, belgijski "
reksizm
", rumuński Legion Michała Archanioła), nurt "nacjonalizmu żołnierskiego" i
"narodowo-bolszewicki"
w "rewolucji konserwatywnej", doktryny i ruchy
"tercerystyczne"
("trzeciej drogi"), "prawicowy gramscizm" Nowej Prawicy.
Współcześnie określenie skrajna prawica jest używane dla opisu osób lub grup o charakterze
ultrakonserwatywnym
lub
monarchistycznym
.
Narodowy socjalizm i faszyzm a skrajna prawica
Szczególne kontrowersje wywołuje szeroko rozpowszechniony pogląd uznający ugrupowania skrajnie
nacjonalistyczne
(np.
faszystowskie
,
narodowo-socjalistyczne
oraz
neonazistowskie
) za skrajną prawicę. Osoby o poglądach faszystowskich czy neonazistowskich nazywają siebie skrajną prawicą i tak też są określani przez media. Takiej klasyfikacji sprzeciwiając się m.in.
konserwatyści
, podnosząc
etatystyczne
(a więc ich zdaniem charakterystyczne dla
lewicy
) aspekty gospodarczego programu
faszyzmu
czyli
korporacjonizmu
i stąd klasyfikujące ten nurt polityczny jako hybrydowy czy
tercerystyczny
.[1]
Poglądy gospodarcze
Poglądy gospodarcze przedstawicieli skrajnej prawicy są najczęściej
kapitalistyczne
lub
korporacjonistyczne
. Ich zdaniem pomoc socjalna
państwa
dla
obywateli
i
podmiotów gospodarczych
powinna być jak najmniejsza. Kompensuje się to podejściem do własności prywatnej, która jest honorowana jako jedna z najwyższych wartości. W tym podejściu państwo nie pomaga, ale jednocześnie zrzeka się większości roszczeń gospodarczych. Twierdzą oni, iż tylko niczym nieskrępowana konkurencja jednostek na rynku może prowadzić do rozwoju.
Wolność osobista
Zwykle prawicę utożsamia się ze sprzeciwem wobec swobody obyczajowej, na przykład zdecydowana opozycja wobec równouprawnienia związków innych niż
małżeństwo
, rozumiane jako związek kobiety i mężczyzny (
konserwatyzm
uważa związki homoseksualne za nienaturalne, zaś zgodę państwa na ich zawieranie - za niezasłużony przywilej).
Surowość kar
Prawica z reguły postuluje wprowadzenie surowych kar (w tym
karę śmierci
). Kara ta miałaby być wymierzana za przestępstwa takie jak zabójstwo z premedytacją czy gwałt ze szczególnym okrucieństwem. Budzi ona kontrowersje wśród wielu
lewicowych
oraz
centrowych
polityków, a także w
Kościele katolickim
[2].
Katechizm Kościoła Katolickiego
uznaje karę śmierci za niedopuszczalną z wyjątkiem sytuacji, które "są bardzo rzadkie, a być może już nie zdarzają się wcale"[2].
Ideologia prawicowa zakłada, że główną funkcją kary jest odstraszenie potencjalnych przestępców od popełnienia podobnego przestępstwa w przyszłości, zadośćuczynienie poszkodowanemu oraz izolację potencjalnie groźnych jednostek od reszty społeczeństwa. Marginalizuje się wymiar resocjalizacyjny kary, zakładając, że człowiek - jako istota wolna - jest świadomy popełnianych działań i musi w pełni za nie odpowiadać.
Również w wychowaniu dzieci wskazuje się często na skuteczność wymierzanych sporadycznie kar cielesnych. Niezależnie od prywatnych poglądów na kary cielesne, zwraca się tu uwagę na prawa rodziców do decyzji o tym, jak wychowywać dzieci. Dlatego skrajna prawica przeciwstawia się urzędowym przepisom zabraniającym stosowania kar cielesnych wobec dzieci, a także regulującym aspekty wychowawcze.
Zobacz też
Przypisy
- ↑
Michał Szymański: "Odchylenie lewicowe na konserwatyzm.pl?"
konserwatyzm.pl [dostęp 2010-06-05]
- ↑ 2,0 2,1
KKK 2267
- podkreślone lub przekreślony zmiany dodane/odjęte Kiedy tożsamość i odpowiedzialność winowajcy są w pełni udowodnione, tradycyjne nauczanie Kościoła nie wyklucza zastosowania kary śmierci, jeśli jest ona jedynym dostępnym sposobem skutecznej ochrony ludzkiego życia przed niesprawiedliwym napastnikiem.
Jeśli Jeżeli jednak środki bezkrwawe wystarczają do obrony życia ludzkiego wystarczą do obrony i zachowania bezpieczeństwa osób przed napastnikiem i do ochrony porządku publicznego oraz bezpieczeństwa osób, władza powinna stosować te środki, gdyż ograniczyć się do tych środków, ponieważ są bardziej zgodne z konkretnymi uwarunkowaniami dobra wspólnego i bardziej odpowiadają godności osoby ludzkiej. Istotnie dzisiaj, biorąc pod uwagę możliwości, jakimi dysponuje państwo, aby skutecznie ukarać zbrodnię i unieszkodliwić tego, kto ją popełnił, nie odbierając mu ostatecznie możliwości skruchy, przypadki absolutnej konieczności usunięcia winowajcy "są bardzo rzadkie, a być może już nie zdarzają się wcale".