Hugo Rafael Chávez Frías (ur.
28 lipca
1954
),
wenezuelski
wojskowy i polityk socjalistyczny. Dowódca nieudanego zamachu stanu z
1992
, od
1999
prezydent Wenezueli. Przywódca ruchu rewolucyjnego, zwanego "
rewolucją boliwariańską
".
Hugo Chávez urodził się w Sabaneta, w ubogiej rodzinie nauczycielskiej. Ukończył Akademię Wojskową i podyplomowe studia z zakresu nauk politycznych. Działalność polityczną rozpoczynał na początku
lat 80.
, tworząc "Ruch Rewolucyjny 200" (Movimiento Revolucionario 200). Rozgłos zdobył w 1992, gdy, jako podpułkownik spadochroniarzy, stanął na czele nieudanego zamachu stanu przeciwko prezydentowi Carlosowi Andresowi Perezowi. Trafił za to na ponad dwa i pół roku do więzienia. Po ułaskawieniu i wyjściu z więzienia został przywódcą socjalistycznego Ruchu V Republiki, zwanego boliwariańskim, ku czci legendarnego wyzwoliciela
Ameryki Łacińskiej
Simona Bolivara
. Zdobył ogromną popularność, dzięki której wygrał wybory prezydenckie:
6 grudnia
1998
uzyskał 56,24% głosów. Chávez stał się rzecznikiem biedoty, krytykując ludzi bogatych,
Kościół
i media. Szereg zainicjowanych przez niego reform miało skierować zyski z naturalnych bogactw Wenezueli, głównie
ropy naftowej
, dla poprawienia losu wenezuelskiej biedoty.
Jego pierwszą inicjatywą było powołanie Zgromadzenia Konstytucyjnego i zmiana konstytucji, z jednej strony wzmacniająca kompetencje prezydenta, z drugiej strony wprowadzająca wyjątkową możliwość jego odwołania w połowie kadencji drogą
referendum
. Wprowadził
autokratyczny
styl rządów, jest też oskarżany o ograniczanie wolności mediów (chociaż nadal w Wenezueli to prywatny sektor medialny kontroluje 90% całości rynku). Dziennikarze często oskarżani są o przestępstwa kryminalne[1]. Organizacja obrony praw człowieka
Amnesty International
ocenia, że w Wenezueli wciąż stosuje się
tortury
, dochodzi tam też do egzekucji bez wyroku sądowego i tajemniczych zniknięć[2].
Chávez odżegnuje się od
komunizmu
i krytykuje
ZSRR
, jego przyjaciel to
Fidel Castro
, czyta
Trockiego
[3]. W czasie pobytu w Moskwie w 2007 r. chwalił również idee
Lenina
[3]. Opowiada się jednak za wprowadzaniem socjalistycznych zmian drogą pokojową.
W kwietniu
2002
po serii manifestacji opozycji grupa wojskowych zorganizowała
zamach stanu
i zmusiła do zrzeczenia się prezydentury. Po wyjściu na ulice setek tysięcy zwolenników Cháveza generałowie zmienili zdanie i po dwóch dniach prezydent wrócił do władzy. Opozycja zarzuca mu polaryzowanie społeczeństwa i niszczenie gospodarki. Udało jej się zebrać 2,5 mln podpisów pod wnioskiem o skrócenie kadencji prezydenta wykorzystując instytucję recall (revocatoria de mandato). Głosowanie powszechne w tej sprawie odbyło się
15 sierpnia
2004
. Przy 90-procentowej frekwencji, 58% głosujących opowiedziało się za pozostawieniem Cháveza na stanowisku. Napięte stosunki Chávez utrzymuje także z
Kościołem katolickim
– wenezuelskiego kardynała,
Jose Castillo Larę
nazwał "bandytą" i "hipokrytą" (i w odpowiedzi również usłyszał inwektywy). Innym krytykiem polityki prezydenta z grona hierarchii katolickiej jest arcybiskup Meridy
Baltazar Enrique Porras Cardozo
, który porównywał jego idee polityczne do faszyzmu[4].
Zwolennicy prezydenta twierdzą, że Wenezuela za jego urzędowania osiągnęła znaczne sukcesy gospodarcze oraz w walce z ubóstwem. Kraj dzięki wysokim cenom ropy naftowej, której sprzedaż stanowi 90% eksportu i ponad 50% wpływów budżetu, zlikwidował
deficyt
oraz osiągnął nadwyżkę w
bilansie płatniczym
[5]. Eksport tego surowca jest kluczowym dla jego kondycji gospodarczej. W Wenezueli poprawiają się też wskaźniki społeczne. Od 2003 r. bezrobocie spadło o 8 p. proc. (z 18 do 10%). Wzrosła
płaca minimalna
, która w 2006 r. zwiększyła się o 10%. Od początku rządów Chaveza spadł też poziom biedy. W 1998 r. poniżej progu ubóstwa żyło 55% Wenezuelczyków, a obecnie jest ich 37,9% (2005). W 2004 roku wzrost gospodarczy Wenezueli wynosił 18%, w 2005 – 11%, w 2006 – 9% przy szacunkowej
inflacji
rzędu 13,7% (2006). Systematycznej
deprecjacji
ulega
boliwar
. Cena dolara w relacji do tej waluty kształtowała się następująco: 2,147 (2006), 2,0898 (2005), 1,8913 (2004), 1,607 (2003), 1,161 (2002)[5].
3 grudnia
2006
w wyborach prezydenckich Hugo Chávez, zapewnił sobie drugą kadencję na fotelu prezydenta Wenezueli. W bezpośrednim starciu pokonał on kandydata opozycji,
Manuela Rosalesa
. W trakcie wiecu powyborczego prezydent zapowiedział, iż zamierza zostać na stanowisku do roku 2021.
2 grudnia
2007
odbyło się
referendum konstytucyjne
, które Chávez przegrał, ponieważ przeciwko zmianom głosowało 51% obywateli (49% było za). Referendum dotyczyło zmian w konstytucji Wenezueli, a dawałoby m.in. prezydentowi możliwość nieograniczonego kandydowania w kolejnych kadencjach, podporządkowanie prezydentowi Banku Centralnego oraz skrócenie dnia pracy do 6 godzin, obniżenie wieku wyborczego z 18 do 16 lat i inne zmiany.
3 marca
2008
, w trakcie
kryzysu dyplomatycznego
władze
Kolumbii
poinformowały o mailach świadczących o powiązaniach finansowych pomiędzy
FARC
, a prezydentem Wenezueli. Chavez miał przekazać FARC 300 mln $ oraz pomagać im w zorganizowaniu zakupu 50 kg
uranu
, potrzebnego do wyprodukowania
brudnej bomby
[6]. Na apel
Organizacji Państw Amerykańskich
rząd Kolumbii był jednak zmuszony przyznać, iż laptop zabitego członka
FARC
Raula Reyesa, w którym rzekomo znajdowała się kompromitująca korespondencja, nie zawierał w rzeczywistości tak sensacyjnej zawartości[7].
15 lutego
2009
odbyło się ponownie
referendum konstytucyjne
, które Chávez tym razem wygrał. Referendum, tak jak poprzednio, dotyczyło zmian w konstytucji Wenezueli i daje ono m.in. prezydentowi możliwość nieograniczonego kandydowania w kolejnych kadencjach. Po ogłoszeniu wyniku referendum Chavez wołał do tłumów z balkonu
pałacu Miraflores
"W 2012 roku będą wybory. Jeśli Bóg nie postanowi inaczej i jeśli lud nie zadecyduje inaczej, ten oto żołnierz znów będzie kandydatem!"[8].
Przypisy
- ↑
Jackson Diehl "Chavez's Censorship. Where 'Disrespect' Can Land You in Jail", March 28, 2005; Page A17
(
ang.
)
- ↑ Chavez: krytyków deportujemy z kraju, Rzeczpospolita 24.07.2007, Piotr Kościński
- ↑ 3,0 3,1
- ↑
Totalitarismo de Chávez se parece al de Hitler, advierte Arzobispo venezolano
- ↑ 5,0 5,1
The CIA Factbook
(
ang.
)
- ↑
Kolumbia: Chavez brał pieniądze od terrorystów z FARC, a potem wsparł ich 300 mln dolarów Gazeta.pl
- ↑
$300 Million from Venezuela to Colombian Rebels a Fake
- ↑
Marcin Szymaniak, Chavez może rządzić nawet do 2012
Linki zewnętrzne