Czeremcha pospolita
Czeremcha pospolita | Gatunek leczniczy |
Czeremcha zwyczajna (Padus avium Mill.) –
gatunek
drzewa
lub dużego
krzewu
z rodziny
różowatych
. Znana także pod nazwami: czeremcha pospolita, śliwa kocierpka, trzemcha, czeremucha, smrodynia. Występuje w całej
Europie
,
Azji Mniejszej
i zachodniej
Syberii
[2]. W Polsce jest rośliną pospolitą. Morfologia- Pokrój
- Drzewo dorasta do 15 m, krzew od 0,5 do 4 m wysokości. Ma szeroką, jajowatą
koronę
i zwisające
gałęzie
. Roślina łatwo wytwarza pędy odroślowe, tworząc formę krzewiastą.
-
Pień
- Często rozrasta się na wiele pni.
Kora
ciemnobrązowa do czarniawej, po roztarciu wydziela nieprzyjemny zapach, zbliżony do
migdałów
.
Pędy
grube. Na rocznych pędach nieliczne białawe przetchlinki.
Pączki
bardzo smukłe, spiczaste, przylegające do gałązek.
-
Liście
- Jasnozielone, eliptyczne, wydłużone, bardzo gładkie, nieco skórzaste i połyskujące, ustawione
skrętolegle
. Blaszka liściowa o ostro i dość płytko piłkowanych brzegach, ma długość do 12 cm i posiada do 12 nerwów bocznych. Na spodniej stronie sinozielone, w kątach nerwów wyrastają kępki rudawych włosków. U podstawy blaszki występują 1–2, łatwo odpadające, zielonkawe gruczołki
miodnikowe
. Roztarte liście wydzielają silny
zapach
.
-
Kwiaty
- Białe, oszałamiająco pachnące. Na brzegach korony delikatnie ząbkowane. Zebrane są w zwisający kwiatostan –
grono
o długości do 15 cm.
-
Owoce
- Kuliste, błyszczące, czarne, słodkogorzkie
pestkowce
wielkości
grochu
. Średnica ok. 8 mm. Po rozgnieceniu lepkie.
Biologia i ekologia-
Drewno
- Dosyć twarde i sprężyste, o drobnych słojach.
- Cechy fitochemiczne
- Związki lotne wydzielane przez kwiaty zawierają dużo bakteriobójczych
fitoncydów
. Kora, liście i kwiaty roztarte w palcach wydzielają silny, nieprzyjemny zapach. Kora i pąki liściowe zawierają
glikozydy
cyjanogenne (prulaurazyna, prunazyna). Nasiona zawierają
amigdalinę
(ok. 1,5%), która łatwo ulega hydrolitycznemu rozkładowi, dając w efekcie silnie trujący
cyjanowodór
(kwas pruski)[3].
- Rozwój
- Kwitnie w kwietniu i w maju. Kwiaty
przedsłupne
[4],
owadopylne
.
Roślina miododajna
. Owoce dojrzewają we wrześniu – październiku[3].
Nasiona
rozsiewane są przez ptaki.
- Genetyka
- Liczba
chromosomów
2n=32[5].
-
Siedlisko
-
Olsy
,
lasy mieszane
,
zarośla
,
łęgi
, wzdłuż rzek, strumieni i brzegów jezior[2]. Lubi gleby bogatsze, dość wilgotne, preferuje stanowiska częściowo zacienione.
Megafanerofit
. Jest
gatunkiem charakterystycznym
dla All. Alno-Ulmion[6].
- Rekordowe rozmiary
- Najgrubsza czeremcha zwyczajna w Polsce rośnie koło
Poznania
, w miejscowości
Brączewo
, w leśnictwie Daniele (nadleśnictwo
Oborniki
). Ma obwód 163 cm i wysokość 17 m[7].
Zastosowanie-
Roślina ozdobna
- Bywa sadzona w
parkach
i przy drogach. Stosowana w zadrzewieniach krajobrazowych na podmokłych terenach.
- Roślina jadalna
- Owoce są jadalne, z lekkim gorzkawym posmakiem (im później zebrane, tym mniej gorzkie). Po wysuszeniu wykorzystywane są na
Syberii
jako składnik nalewek i przyprawa do pierogów.
-
Roślina lecznicza
- W medycynie ludowej uznawana była za roślinę leczniczą – m.in. młode liście zawierają glikozydowe związki lotne o własnościach odkażających, bakteriobójczych, a także toksycznych dla wielu owadów. Surowcem zielarskim jest kora czeremchy (Cortex padi) pozyskiwana z młodych gałązek, razem z pąkami liściowymi. Używana była w medycynie ludowej jako środek ściągający, moczopędny i przeciwreumatyczny[3].
- Surowiec drzewny
- Drewno wykorzystywane jest na niewielkie wyroby stolarskie.
Przypisy- ↑ Stevens P.F.:
Angiosperm Phylogeny Website
(
ang.
). 2001–. [dostęp 2010-01-23].
- ↑ 2,0 2,1 Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. .
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Aleksander Ożarowski, Antonina Rumińska, Krystyna Suchorska, Zenon Węglarz: Leksykon roślin leczniczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. .
- ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑
Władysław Matuszkiewicz
: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑
Czeremcha pospolita
. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2006-2009. [dostęp 2009-04-25].
Bibliografia- W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.
- Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. .
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Inne hasła zawierające informacje o "Czeremcha pospolita":
Małże
...
Orzysz (jezioro)
...
Niegocin
...
Torfowisko
...
Podszyt
...
Polska Czerwona Księga Roślin
...
Bór sosnowy
...
Pijawki
...
Czerkasy
...
Słucz (dopływ Horynia)
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Czeremcha pospolita":
Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce (plansza 13)
...
Rośliny użytkowe (plansza 4)
...
Rośliny użytkowe (plansza 21)
...
|