Problem niepowodzeń szkolnych jest częstym przedmiotem badań i analiz pedagogicznych. Niepowodzenia szkolne mogą mieć różne przyczyny. Jedna z takich przyczyn jest nieumiejętność właściwego posługiwania się mową. Wady wymowy mają największy wpływ na rozwój umiejętności czytania i pisania dzieci w młodszym wieku szkolnym.
I. Identyfikacja problemu.
Kończąc studia podyplomowe z zakresu logopedii szkolnej, nabyłam umiejętność rozróżniania wad wymowy i zaczęłam zauważać jak bardzo utrudniają one zdobycie odpowiedniego poziomu edukacyjnego u dzieci, zwłaszcza jeżeli chodzi o czytanie i pisania.
Jako przedmiot moich obserwacji i analiz obrałam ucznia o imieniu Paweł, u którego logopeda stwierdził wadę wymowy nazywaną reraniem.
Reranie to nieprawidłowa wymowa głoski r. Głoska ta może być wymawiana jak: l, j, rl.
Głoska r pojawia się w mowie dziecka ok. 4-5 roku życia. Niektórzy rodzice zmuszają dziecko do przedwczesnego wymawiania tej głoski. Dziecko robi to na siłę, pobudzając do drgania nie język, a języczek czasem nawet wargi lub policzki. Tak powstałe wady wymagają wczesnej korekty, gdyż nie jest to zwykła zmiana fizjologiczna, ale patologiczna forma artykulacji.
Generalną przyczyną rerania jest niedostateczna sprawność ruchowa języka. W czasie wymowy tej głoski język wykonuje drobne, subtelne ruchy wibracyjne. Jeśli będzie zbyt napięty lub zbyt wiotki, albo z wadą anatomiczną, tych ruchów prawidłowo nie wykona. Dlatego dziecko szuka jakiegoś innego, zastępczego sposobu wymawiania r.
II. Genez i dynamika zjawiska.
Paweł jest uczniem bardzo nieśmiałym. Nie podejmuje samodzielnych wypowiedzi i być może to doprowadziło do faktu, że dopiero w I klasie wychowawczyni zauważyła u niego wadę wymowy. Swoją edukację Paweł rozpoczął wprawdzie w klasie zerowej, ale nauczycielki nie zauważyły wady, a z mojej rozmowy z matką chłopca wynika, że uważa ona iż Paweł sam nauczy się właściwie mówić w odpowiednim czasie. Czas ten jednak nie nadchodził, a uczeń miał coraz to większe problemy z pisaniem i czytaniem. Po I półroczu klasy I został zbadany przez logopedę, który stwierdził u niego seplenienie i zalecił intensywne ćwiczenia.
Wychowawczyni Pawła zauważyła, że w miarę wprowadzania liter ma on coraz większe trudności z czytaniem i pisaniem. Jako, że prowadziłam wówczas kółko wymowy dla uczniów z klas I, wychowawczyni poprosiła mnie o pomoc. Najpierw przeglądnęłam zeszyty ucznia, a następnie poprosiłam go o przeczytanie wcześniej przygotowanego tekstu.
Przeglądając zeszyty Pawła zauważyłam, że teksty przepisywane nie zawierały błędów, jednak teksty pisane z pamięci, czy ze słuchu były naszpikowane błędami w wyrazach zawierających głoskę r. Dodatkowo zauważyłam ,że chłopiec ma trudności z rozróżnianiem głosek t-d , p-b , f-w. Można wiec przypuszczać że występuje u niego jeszcze jedna wada wymowy- bezdźwięczność.
Aby dokładnie z jakimi głoskami uczeń ma największe problemy i w jakich sytuacjach to się objawia, skonstruowałam test badający powyższy problem. Test ten zamieszczam jako załącznik do mojej analizy.
Analiza testu przeprowadzonego z Pawłem wygląda następująco:
1. Pisząc nazwy przedmiotów, które uczeń widział na obrazku, nie popełnił on żadnego błędu.
2. Pokazując obrazek, którego nazw%E |
