Jerzy Giedroyc
Jerzy GiedroycJerzy Giedroyc (ur.
27 lipca
1906
w
Mińsku
, zm.
14 września
2000
w
Maisons-Laffitte
pod
Paryżem
) – polski publicysta, polityk,
epistolograf
, w dwudziestoleciu międzywojennym związany z obozem młodokonserwatystów, autor wspomnień. Po przewrocie majowym jeden z liderów Myśli Mocarstwowej i Związku Pracy Mocarstwowej. Był między innymi prezesem Związku Drużyn Ludowych Mocarstwowej Polski. Pochodził z
książęcego rodu
pieczętującego się herbem
Hippocentaurus
. Urodził się jako syn farmaceuty Ignacego Giedroycia i Franciszki Starzyckiej (1889-1944). Miał dwóch młodszych braci: Zygmunta (1909-1973) oraz
Henryka
(1922-2010).[1] Pradziadek Jerzego, Lucjan Giedroyć, był oficerem w wojsku rosyjskim. Gdy popełnił samobójstwo, majątek rodzinny rozpadł się, a rodzina Giedroyciów zubożała i zmuszona była do zamieszkania w mieście. Mimo książęcego pochodzenia, podczas swego długiego życia Jerzy Giedroyc nigdy nie afiszował się swoimi szlacheckimi korzeniami. ŻyciorysAbsolwent
Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego
[2] w Warszawie (
1924
). Studiował prawo w latach (
1924
-
1929
) i historię (
1930
-
1931
) na
Uniwersytecie Warszawskim
. W czasie studiów został przyjęty do
korporacji akademickiej
Patria
. Wkrótce został jej prezesem[3]. W
1930
r. objął redakcję tygodnika "Dzień Akademicki", dodatku do "Dnia Polskiego". Wkrótce przekształcił pismo w dwutygodnik "
Bunt Młodych
". W
1937
r. pismo zmieniło nazwę na "
Polityka
" i stało się tygodnikiem. Od
1931
do
1937
był żonaty z Rosjanką Tatianą Szwecow (
1913
-
2005
). Po wybuchu
II wojny światowej
został ewakuowany, jako pracownik Ministerstwa Przemysłu i Handlu do
Rumunii
. Tam został sekretarzem ambasadora RP w
Bukareszcie
,
Rogera Raczyńskiego
i pozostał na tej placówce, także po ewakuacji polskiej ambasady w
1940
r., zostając szefem biura polskiego ambasady
Chile
, która odtąd reprezentowała polskie interesy. Z Rumunii wyjechał razem z personelem ambasady angielskiej, która w następnym roku została również ewakuowana - do
Turcji
. Tam Giedroyc postanowił wstąpić do wojska, wyjechał więc do Palestyny i został żołnierzem
Brygady Karpackiej
. Razem z nią brał udział w walkach w Egipcie i obronie Tobruku. Po połączeniu Brygady z wojskami ewakuowanymi z
ZSRR
pod wodzą
gen. Andersa
, zaczął pracować w Biurze Propagandy
2. Korpusu
. To właśnie w wojsku poznał wielu późniejszych jego współpracowników z "Kultury", m.in.
Józefa Czapskiego
. W
1944
r. został skierowany na kurs oficerski do ośrodka szkoleniowego w
Gallipoli
; później pracował tam jako oficer wychowawczy, aby w roku następnym zostać wezwanym do
Londynu
, w celu objęcia posady w Departamencie Kontynentalnym Ministerstwa Informacji Rządu RP na Uchodźstwie. Niebawem jednak składa dobrowolną prośbę o przeniesienie z powrotem do armii gen. Andersa. W ten sposób znajduje się w Rzymie, gdzie w
1946
zakłada
Instytut Literacki
, w ramach którego - po przenosinach do Paryża - wydawał od
1947
miesięcznik Kultura
. W
1974
na łamach "
Kultury
" sformułował, wraz z
Juliuszem Mieroszewskim
, fundamentalną dla polskiej myśli politycznej koncepcję, iż suwerenność Ukrainy, Litwy i Białorusi (ULB) jest czynnikiem sprzyjającym niepodległości Rzeczypospolitej, natomiast zdominowanie tych krajów przez Rosję otwiera drogę do zniewolenia także Polski[4]. Doktor
honoris causa
Uniwersytetu Jagiellońskiego
(
1991
),
Wrocławskiego
(
18 maja
1998
),
Warszawskiego
(
14 listopada
1998
),
Uniwersytetu w Białymstoku
,
Szczecińskiego
(2000) i
UMCS
(
27 września
2000
). Laureat
Nagrody Kisiela
(
1992
). Krytycznie patrząc na stosunki panujące w Polsce po 1989 roku odmówił przyjęcia
Orderu Orła Białego
(
1994
). Zmarł na
zawał serca
, w nocy z 14 na 15 września 2000 r.[5] Pochowany na cmentarzu w
Le Mesnil-le-Roi
. 28 lipca 2005
Sejm
zdecydował o ustanowieniu roku
2006
- w którym przypadała setna rocznica urodzin Redaktora - Rokiem Jerzego Giedroycia[6]. TwórczośćSeria Archiwum "Kultury" (Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik", Warszawa, od
1993
r.) - Jerzy Giedroyc,
Witold Gombrowicz
, Listy 1950-1969, t. 1 (wybrał, oprac. i wstępem opatrzył
Andrzej Kowalczyk
; Czytelnik
1993
, )
- Jerzy Giedroyc, Autobiografia na cztery ręce, t. 2 (opracował i posłowiem opatrzył
Krzysztof Pomian
; Czytelnik
1994
, ; wydanie 2 uzupełnione:
1996
, ; wydanie 3, w serii: Biblioteka "Czytelnika":
1999
, ; wydanie 4: Towarzystwo Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu
2006
, )
- Jerzy Giedroyc,
Konstanty A. Jeleński
, Listy 1950-1987, t. 3 (wybrał, oprac. i wstępem opatrzył
Wojciech Karpiński
; Czytelnik
1995
, )
- Jerzy Giedroyc,
Andrzej Bobkowski
, Listy 1946-1961, t. 4 (wybrał, oprac. i wstępem opatrzył Jan Zieliński; Czytelnik
1997
, )
- Jerzy Giedroyc,
Jerzy Stempowski
, Listy 1946-1969, t. 5 [cz. 1-2] (wybrał, wstępem i przypisami opatrzył
Andrzej Stanisław Kowalczyk
; Czytelnik
1998
, )
- Jerzy Giedroyc,
Juliusz Mieroszewski
, Listy 1949-1956, t. 6 [cz. 1-2] (wybrał i wstępem poprzedził
Krzysztof Pomian
; przypisami i indeksami opatrzyli Jacek Krawczyk i
Krzysztof Pomian
; szkicem o Mieroszewskich i Mieroszewskim uzup. Piotr Wandycz; Czytelnik
1999
, )
- Jerzy Giedroyc,
Melchior Wańkowicz
, Listy 1945-1963, t. 7 (wyboru dokonała i wstępem opatrzyła
Aleksandra Ziółkowska-Boehm
; przypisy oprac.
Aleksandra Ziółkowska-Boehm
i Jacek Krawczyk; Czytelnik
2000
, )
- Jerzy Giedroyc, Emigracja ukraińska, Listy 1950-1982, t. 8 (wybrała, wstępem i przypisami opatrzyła
Bogumiła Berdychowska
; listy autorów ukraińskich przeł.
Ola Hnatiuk
; Czytelnik
2004
, )
- Jerzy Giedroyc,
Witold Gombrowicz
, Listy 1950-1969, t. 9 (wydanie rozszerzone; wybrał, oprac. i wstępem opatrzył
Andrzej Kowalczyk
; Czytelnik
2006
, , )
- Jerzy Giedroyc,
Czesław Miłosz
, Listy 1952-1963, t. 10 (Czytelnik
2008
, )
Ponadto: -
Jan Nowak-Jeziorański
, Jerzy Giedroyc, Listy 1952-1998 (wybór, opracowanie i wstęp Dobrosława Platt; Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum
2001
, )
- Zbigniew S. Siemaszko, Korespondencja z Jerzym Giedroyciem 1959-2000 (Norbertinum
2008
, )
- Jerzy Giedroyc,
Aleksander Janta-Połczyński
, Korespondencja 1947-1974 (opracował i wstępem opatrzył Paweł Kądziela; Biblioteka Narodowa
2009
, )
Opracowania- Magdalena Grochowska, Jerzy Giedroyc. Do Polski ze snu (Świat Książki
2009
, ; seria: "Autorytety")
-
Rafał Habielski
, Dokąd nam iść wypada. Jerzy Giedroyc od "Buntu Młodych" do "Kultury" (
Biblioteka "Więzi"
2006
, )
- Jerzego Giedroycia doktoraty honoris causa (Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
1999
, )
- Jerzy Giedroyc: kultura-polityka-wiek XX. Debaty i rozprawy (praca zbiorowa; redakcja:
Andrzej Mencwel
,
Andrzej Stanisław Kowalczyk
,
Leszek Szaruga
, Zuzanna Grębecka; materiały z konferencji naukowej na Uniwersytecie Warszawskim, która odbyła się w dniach 25-27 września 2006 r.; Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
2009
, )
- Jerzy Giedroyc. Redaktor - polityk - człowiek (praca zbiorowa; Zebrał, do druku przygotował i wstępem poprzedził
Krzysztof Pomian
; Towarzystwo Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu - Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
2001
, )
-
Andrzej Stanisław Kowalczyk
, Giedroyc i "Kultura" (Wydawnictwo Dolnośląskie
1999
, ; seria: "A to Polska właśnie")
-
Barbara Toruńczyk
, Rozmowy w Maisons-Laffitte 1981 (Fundacja Zeszytów Literackich
2006
, )
Przypisy Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Jerzy Giedroyc":
Nadciśnienie tętnicze
...
1484
...
1499
...
Pogrom w Kownie
...
1398
...
1749
...
1884
...
1679
...
Stanisław Konarski
...
1986
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Jerzy Giedroyc":
219 Kultura, nauka i oświata w okresie II wojny światowej (plansza 3)
...
222 Historiografia po II wojnie światowej (plansza 16)
...
218a Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 16)
...
|