Węże
WężeWęże (Serpentes) – podrząd
gadów
z
rzędu
łuskonośnych
. Charakteryzują się wydłużonym, beznogim ciałem i aparatem szczękowym umożliwiającym niezwykle szerokie rozwarcie szczęk, a co za tym idzie połykanie ofiar w całości, brakiem
błony bębenkowej
i
ucha środkowego
. Liczba
kręgów
, które mają (podobnie jak
warany
) dodatkowe powierzchnie stawowe, może sięgać 400. Węże mają tylko jedno (prawe)
płuco
, wydłużoną
wątrobę
,
nerki
ułożone jedna za drugą. Mają dobrze rozwinięty
narząd Jacobsona
. Węże są grupą
monofiletyczną
. Rozmnażają się płciowo. Do chwili obecnej opisano ponad 3000 gatunków węży. W bazie danych The Reptile Database 18 stycznia 2009 figurowało 3149 gatunków[2]. W
Polsce
występuje 5 gatunków: Węże są mięsożerne. Połykają ofiary w całości, mimo że często wielokrotnie są one większe od samego węża. Połykanie polega na nasuwaniu się węża na swoją ofiarę. Jest to możliwe dzięki bardzo ruchliwej
trzewioczaszce
oraz specyficznemu ułożeniu podskórnych naczyń krwionośnych, które tworzą sieć zmieniających kształt rombów. Wśród węży występują gatunki
jadowite
. Szacuje się, że stanowią one od 10-25% wszystkich gatunków węży. Różnice w szacunkach pochodzą stąd, że niektóre węże uważa się za tzw. warunkowo jadowite (zęby jadowe położone w tyle szczęki, płytkie ukąszenie nie wprowadza więc jadu). Jad węży wytwarzany jest w specjalnym gruczole i spływa do ostrych zębów jadowych, którymi zwierzę uśmierca ofiarę. Istnieją 4 typy uzębienia związane z typem aparatu jadowego (lub jego brakiem): Aglypha – brak zębów jadowych. Występuje u większości węży. Węże o takim uzębieniu są w ogromnej większości niejadowite, istnieją jednak wyjątki. Niektóre jadowite Aglypha mają w tylnej części szczęki powiększone zęby. W odróżnieniu od zębów jadowych innych węży nie mają jednak żadnego rowka, a jad spływa po powierzchni zęba. Jedynym wężem z tej grupy, którego jad może być śmiertelny dla człowieka jest
zaskroniec tygrysi
(Rhabdophis tigrinus). Odnotowano kilka poważnych przypadków (w tym przynajmniej jeden śmiertelny) związanych z ukąszeniem przez ten gatunek. Aby ukąszenie było niebezpieczne konieczny jest jednak głęboki uchwyt, gdyż jad spływa po jedynie tylnych zębach, stąd nie każde ukąszenie kończy się wprowadzeniem jadu. Opisthoglypha – spotykany u niektórych przedstawicieli
połozowatych
(ok. 30% gatunków tej rodziny). Umieszczone w tyle zęby jadowe zaopatrzone są w jedną lub więcej rynienek. Podobnie jak jadowite Aglypha węże te dla człowieka mogą być niebezpieczne jedynie gdy dosięgną ciała zębami jadowymi. Niekiedy Opisthoglypha i jadowite gatunki Aglypha traktuje się jako jedną kategorię. Większość węży o uzębieniu Opisthoglypha nie jest niebezpieczna dla ludzi. Ich jad wywołuje zazwyczaj objawy lokalne, a w cięższych przypadkach gorączkę i zawroty głowy. Jedynie 2 gatunki posiadają silny jad, powodujący ukąszenia śmiertelne dla człowieka. Są to
dysfolid
(boomslang) Dispholidus typus (najsilniejszy jad) oraz Thelotornis kirtlandi. Proteroglypha – spotykany u
zdradnicowatych
i węży morskich. Krótkie zęby jadowe z przodu, zaopatrzone w rynienkę. Solenoglypha – spotykany u
żmijowatych
i grzechotnikowatych. Zęby jadowe z przodu. Składają się przy zamykaniu pyska, mogą więc być dość długie. W zębie znajduje się kanalik, którym spływa jad. Dział
zoologii
zajmujący się wężami to
ofiologia
. Ewolucja
Filogeneza
węży jest słabo poznana ponieważ ich
szkielety
są małe i kruche, co sprawia, że efekty procesu
fosylizacji
, jeśli już zachodzi, rzadko zachowały się do dnia dzisiejszego. Jednakże odkryte w
Ameryce Południowej
i
Afryce
okazy liczące 150 milionów lat, zostały jasno rozpoznane jako węże z jaszczuropodobnymi strukturami szkieletowymi[4]. To potwierdzałoby, na podstawie
morfologii
, że węże wywodzą się od
jaszczurek
[4][5]. Materiał kopalny sugeruje, że węże mogły ewoluować w
kredzie
z podziemnych jaszczurek, takich jak
waranowate
lub podobnej grupy[6]. Wczesny wąż kopalny,
Najash rionegrina
był dwunożnym, podziemnym zwierzęciem z
kością krzyżową
(
łac.
: os sacrum) i był gatunkiem w pełni lądowym[7]. Jeden wciąż żyjący, analogiczny do tego przypuszczalnego przodka jest pozbawiony uszu gatunek Lanthanotus borneensis z
Borneo
, chociaż jest on jednocześnie gatunkiem półwodnym[8]. Jako, że ci przodkowie zaczęli prowadzić podziemny tryb życia, w wyniku ewolucji utracili kończyny, a ich ciała stały się bardziej opływowe, co było przystosowaniem do rycia w ziemi[8]. Zgodnie z tą hipotezą, cechy takie jak przeźroczyste, zrośnięte
powieki
i brak
uszu zewnętrznych
ewoluowały do walki w podziemnych warunkach, efektem czego są podrapane
rogówki
i brud w uszach[8][6]. Niektóre prymitywne węże posiadały tylne kończyny, ale nie miały bezpośredniego połączenia
kości miednicznej
z kręgami. Zaliczały się tu takie węże kopalne jak Haasiophis ,
Pachyrhachis
i
Eupodophis
, które są nieco starsze niż Najash[9]. Prymitywne grupy wśród nowoczesnych węży,
pytony
i
boa
, mają
szczątkowe
tylne kończyny: małe, wyposażone w
pazury
palce
znane jako analne ostrogi, które są wykorzystywane do chwytania partnera podczas kopulacji[9][4]. Rodziny
Leptotyphlopidae
i
Typhlopidae
są innymi przykładami, gdzie pozostałości pasa miednicznego nadal istnieją, czasami wyglądając jak rogowate wyrostki – jeśli są widoczne. Kończyny przednie nie występują u żadnych węży, a ich utrata jest związana z ewolucją
genów homeotycznych
, kontrolujących
morfogenezę
. Szkielet osiowy wspólnego przodka węży, jak większość innych
czworonogów
, miał regionalne specjalizacje składające się z
kręgów szyjnych
(
szyi
),
tułowia
(
klatka piersiowa
),
kręgów lędźwiowych
(dolna część
pleców
),
kości krzyżowej
(
kość miedniczna
) i
kręgu ogonowego
. Przejaw genu homeopatyczego w szkielecie osiowym odpowiedzialnego za rozwój tułowia stał się dominujący na początku ewolucji węży, w rezultacie czego wszystkie kręgi znajdujące się przed zalążkami tylnych kończyn – jeśli występują – mają taki sam tułowiopodobny wygląd (z wyjątkiem
dźwigacza
,
kręgu obrotowego
i jednego do trzech kręgów szyjnych), dzięki czemu większość szkieletu węża stanowi ekstremalnie wydłużony tułów.
Żebra
znajdują się wyłącznie w części tułowiowej kręgosłupa i nie łączą się po stronie brzusznej, co daje możliwość rozciągania tułowia przy połykaniu sporych ofiar. Kręgi szyjne, lędźwiowe i miedniczne są bardzo zredukowane w liczbie (zachowały się tylko dwa do dziesięciu kręgów lędźwiowych i miednicznych ), a zachowały się jedynie krótkie pozostałości kręgów ogonowych, chociaż ogon jest wciąż wystarczająco długi, by być używanym przez wiele gatunków i jest zmodyfikowany u niektórych wodnych i nadrzewnych gatunków węży. Alternatywna hipoteza, bazująca na morfologii sugeruje, że przodkowie węży byli spokrewnieni z
mozazaurami
– wymarłymi gadami wodnymi z
kredy
– które z kolei, jak się przypuszcza, pochodzą od
waranowatych
[5]. Zgodnie z tą hipotezą zrośnięte, przezroczyste powieki zdają się być efektem ewolucji w kierunku walki w morskich warunkach (rogówkowa utrata wody przez
osmozę
), podczas gdy uszy zewnętrzne zostały utracone na skutek braku potrzeby ich używania w środowisku wodnym, co ostatecznie doprowadziło do zwierząt podobnych w wyglądzie do
węży morskich
żyjących współcześnie. W późnej kredzie, węże powtórnie skolonizowały lądy, głównie w takim stanie jakim dzisiaj występują. Szczątki węży kopalnych znane z osadów morskich z początku
późnej kredy
potwierdzają tą hipotezę, szczególnie, że są one starsze od lądowego Najash rionegrina. Podobne struktury czaszki, zredukowane/zanikłe kończyny i inne anatomiczne cechy spotykane zarówno u mozazaurów, jak i u węży prowadzą do prawidłowej
kladystycznej
korelacji, choć niektóre z tych cech są wspólne z waranowatymi. W ostatnich latach badania genetyczne wykazały, że węże nie są tak blisko spokrewnione z waranowatymi jak wcześniej sądzono, a więc i nie do mozazaurów, proponowanego przodka w wodnym scenariuszu ich ewolucji. Jednakże, istnieje więcej dowodów łączących mozazaury z wężami niż z waranowatymi. Fragmentaryczne pozostałości datowane od
jury
i
wczesnej kredy
wskazują głębsze kopalne znaleziska dla tych grup, które mogą ewentualnie obalić wcześniejszą hipotezę. Niektóre analizy
mitogenomiczne
sugerują, że
grupą siostrzaną
węży nie są ani jaszczurki, ani którakolwiek z ich podgrup, lecz
amfisbeny
[10]. Ogromna różnorodność współczesnych węży pojawiła się w
paleocenie
, koreluje z
radiacją adaptacyjną
ssaków, która poprzedziła wyginięcie nieptasich
dinozaurów
. Jedna z najbardziej rozpowszechnionych współcześnie grup węży –
połozowate
(Colubridae), rozprzestrzeniły się szczególnie wraz z
gryzoniami
, grupą ssaków na które polują. Istnieje ponad 3000 gatunków węży, rozprzestrzenionych na
półkuli północnej
aż po
koło podbiegunowe
w
Skandynawii
i na
półkuli południowej
po
Australię
i
Tasmanię
[5]. Węże występują na wszystkich
kontynentach
(z wyjątkiem
Antarktydy
), zarówno w morzu, jak i na wysokości 4900 m w
Himalajach
w
Azji
[5][11]. Istnieje wiele wysp, na których węże w ogóle nie występują, takich jak
Irlandia
,
Islandia
, czy
Nowa Zelandia
[11]. TaksonomiaWszystkie współczesne węże są zgrupowane według taksonomii
Linneusza
w obrębie
podrzędu
Serpentes, będącego częścią
rzędu
Squamata
, chociaż ich dokładne umiejscowienie w obrębie tego rzędu jest kontrowersyjne[1]. Istnieją dwa
infrarzędy
wchodzące w skład Serpentes: Alethinophidia i Scolecophidia[1]. Ten podział opiera się głównie na cechach morfologicznych oraz podobieństwie sekwencji
DNA mitochondrialnego
. Infrarząd Alethinophidia czasami jest rozdzielany na Henophidia oraz na Caenophidia, obejmujący węże "Colubroidalne" (
połozowate
,
żmijowate
,
zdradnicowate
,
węże morskie
i gleboryjcowate) i
brodawkowcowate
, podczas gdy pozostałe rodziny infrarzędu Alethinophidia należą do Henophidia[12]. Przedstawiciele wymarłej rodziny olbrzymich, pytonopodobnych węży – Madtsoiidae – występowali od późnej kredy do
plejstocenu
na terenie Azji i Australii. Grupa Madtsoiidae reprezentowana była między innymi przez rodzaje Wonambi, Yurlunggur i
Sanajeh
[13]. Toczy się wiele dyskusji na temat systematyki w obrębie tej grupy. Na przykład wiele źródeł klasyfikuje rodzinę
dusicieli
(Boidae) i
pytonów
(Pythonidae) jako jedną rodzinę, podczas gdy niektóre trzymają
zdradnicowate
(Elapidae) i
węże morskie
(Hydrophiidae) oddzielnie ze względów praktycznych, mimo ich niezwykle bliskiego pokrewieństwa. RodzinyRodziny węży grupowane są w dwóch
infrarzędach
: Scolecophidia i Alethinophidia[1]. Niekiedy z rodziny
zdradnicowatych
wydziela się osobną rodzinę
węży morskich
(
Hydrophiidae
), a z rodziny
żmijowatych
(Viperidae) wydzielana jest rodzina
grzechotnikowatych
(Crotalidae). Połozowate w tradycyjnym rozumieniu najprawdopodobniej są
parafiletyczne
, gdyż należą do nich przodkowie zdradnicowatych i żmijowatych, lecz nie same rodziny Elapidae i Viperidae; z tego powodu część autorów proponuje podnieść niektóre podrodziny Colubridae do rangi odrębnych rodzin[14][15][16][17]. Także Tropidophiidae w tradycyjnym rozumieniu mogą być parafiletyczne; niektóre analizy wskazują, że rodzaje Ungaliophis i Exiliboa nie są blisko spokrewnione z rodzajami Tropidophis i Trachyboa[18], lecz należą do dusicielowatych[19][20] lub tworzą odrębną rodzinę Ungaliophiidae[21]. Alethinophidia (15 rodzin) |
---|
Nazwa systematyczna[1] | Autor opisu taksonu[1] | Nazwa zwyczajowa | Przykładowy gatunek | Zasięg występowania[22] | Grafika |
---|
Acrochordidae
|
Bonaparte
, 1831 |
brodawkowcowate
| brodawkowiec arafurski (Acrochordus arafurae) | Zachodnie
Indie
i
Sri Lanka
przez lasy tropikalne
Azję Południowo-Wschodnią|
,
Filipiny
,
Indonezję
,
Malezję
,
Timor
i na wschód przez
Nową Gwineę
aż po północne wybrzeże
Australii
i Mussau Island (
Archipelag Bismarcka
), i wyspę
Guadalcanal
(
Wyspy Salomona
). | |
Aniliidae
| Stejneger, 1907 |
cylindrowcowate
| cylindrowiec koralowy (Anilius scytale) | Lasy tropikalne
Ameryki Południowej
. | | Anomochilidae | Cundall, Wallach, 1993 | - | Anomochilus leonardi | Zachodnia Malezja i
Sumatra
. | | Atractaspididae |
Günther
, 1858 | gleboryjcowate | Amblyodipsas unicolor |
Afryka
i
Bliski Wschód
[4][23][24] | |
Boidae
|
Gray
, 1825 |
dusicielowate
|
boa dusiciel
(Boa constrictor) | Obie
Ameryki
,
Karaiby
, Południowo-Wschodnia
Europa
,
Azja Mniejsza
,
Północna
,
Środkowa
i Wschodnia Afryka,
Madagaskar
,
Reunion
,
Półwysep Arabski
,
Centralne
i Południowo-Zachodnia
Azja
, Indie, Sri Lanka,
Moluki
, Nowa Gwinea, po
Melanezję
i
Samoa
. | | Bolyeriidae | Hoffstetter, 1946 | - | Casarea dussumieri | Mauritius. | |
Colubridae
| Oppel, 1811 |
połozowate
|
zaskroniec zwyczajny
(Natrix natrix) | Rozprzestrzeniony na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy[25] | | Cylindrophiidae | Fitzinger, 1843 | cylindrowężowate | Cylindrophis ruffus | Sri Lanka,
Birma
, Tajlandia,
Kambodża
,
Wietnam
i
Archipelag Malajski
, po
Wyspy Aru
na południowy zachód od Nowej Gwinei. Spotykany także w południowych Chinach (
Fujian
i
Hajnan
) oraz Laosie. | |
Elapidae
| Boie, 1827 |
zdradnicowate
|
kobra królewska
(Ophiophagus hannah) | Lądowe gatuni rozprzestrzenione na całym świecie, w regionach tropikalnych i subtropikalnych, z wyjątkiem Europy. Węże morskie występują w
Oceanie Indyjskim
i Pacyfiku[26] | | Loxocemidae |
Cope
, 1861 | pytoniakowate | Loxocemus bicolor | Wzdłuż wybrzeża Pacyfiku – od
Meksyku
po
Kostarykę
. | |
Pythonidae
| Fitzinger, 1826 |
pytony
|
pyton królewski
(Python regius) |
Afryka Subsaharyjska
,
Półwysep Indyjski
, Birma, południowe Chiny, Południowo-Wschodnia Azja oraz od Filipin przez Indonezję po Nową Gwineę i Australię. | | Tropidophiidae | Brongersma, 1951 | boaszkowate |
Tropidophis melanurus
| Od południowego Meksyku przez
Amerykę Środkową
, po północno-zachodnią część Ameryki Południowej:
kolumbię
,
amazońską
część
Ekwadoru
i
Peru
oraz północno-zachodnią i południowo-wschodnią Brazylię. Spotykany także na Karaibach. | |
Uropeltidae
|
Müller
, 1832 |
tarczogonowate
| Melanophidium bilineatum | Południowe Indie i Sri Lanka. | |
Viperidae
| Oppel, 1811 |
żmijowate
|
żmija żebrowana
(Vipera aspis) | Obie
Ameryki
, Afryka i
Eurazja
. | |
Xenopeltidae
|
Bonaparte
, 1845 |
tęczowcowate
|
tęczowiec
(Xenopeltis unicolor) | Azja Południowo-Wschodnia od
Andamanów
i
Nikobary
, przez Birmę po południowe Chiny, Tajlandię, Laos, Kabodżę, Wietnam, Półwysep Malajski oraz Indonezję,
Borneo
po
Celebes
, jak również Filipiny. | | Scolecophidia (3 rodziny) |
---|
Nazwa systematyczna[1] | Autor opisu taksonu[1] | Nazwa zwyczajowa | Przykładowy gatunek | Zasięg występowania[22] | Grafika |
---|
Anomalepidae
| Taylor, 1939 |
ociemkowate
| Anomalepis mexicanus | Od Ameryki Środkowej po północno-zachodnią część Ameryki Południowej. Odizolowane populacje w północno-wschodniej i południowo-wschodniej Ameryce Południowej. | |
Leptotyphlopidae
| Stejneger, 1892 |
węże nitkowate
| Leptotyphlops dulcis | Afryka, zachodnia Azja od
Turcji
po północno-wschodnie Indie;
Wyspa Sokotra
; od południowo-zachodniej części USA przez Meksyk i Amerykę Środkową po południowe wybrzeża Peru, Urugwaju i Argentyny w Ameryce Południowej, w wyjątkiem wysokich partii
Andów
. Z wysp karaibskich wystepuje na
Bahamach
,
Haiti
i
Małych Antylach
. | |
Typhlopidae
| Merrem, 1820 |
ślepuchowate
| Ramphotyphlops braminus | Większość tropikalnych i wiele subtropikalnych regionów na całym świecie, szczególnie w Afryce, na Madagaskarze, w Azji, na wyspach Pacyfiku, Ameryce Południowej i w poóudniowo-wschodniej Europie. | |
Percepcja Wzrok
Wzrok
węży jest bardzo zróżnicowany, od jego braku, w przypadku ślepych węży po ostry, ale główny trend pokazuje, że ich wzrok jest odpowiedni, chociaż nie ostry, pozwalając śledzić im ruchy[27]. Generalnie, wzrok jest najlepszy u węży nadrzewnych, a najsłabszy u węży podziemnych. Niektóre węże, na przykład z rodzaju Ahaetulla, mają zdolność widzenia obuocznego, umożliwiającą skupienie wzroku obydwoma oczami na jednym punkcie. Większość węży koncentruje wzrok przez ruch
soczewek
do przodu i do tyłu w stosunku do
siatkówki
, podczas gdy u innych grup
owodniowców
, soczewki są rozciągnięte. WęchWęże wykorzystują
węch
do tropienia swoich ofiar. Za pomocą swojego rozwidlonego języka zbierane są cząsteczki powietrza, po czym zostają one przekazane w celu rozpoznania do
narządu Jacobsona
(narządu przylemieszowego) znajdującego się w jamie ustnej[28]. Rozszczepienie języka daje wężowi swego rodzaju kierunkowe poczucie zmysłu węchu i
smaku
jednocześnie[28]. Wąż utrzymuje swój język w ciągłym ruchu, pobierając próbki cząstek (stałych) z powietrza, ziemi i wody, analizując znalezione substancje chemiczne, tym samym rozpoznając obecność potencjalnych ofiar lub drapieżników w swoim lokalnym środowisku[28]. Wrażliwość na drganiaCzęść ciała, która jest w bezpośrednim kontakcie z powierzchnią ziemi jest bardzo wrażliwa na drgania, dlatego wąż jest w stanie wyczuwać inne zbliżające się zwierzęta poprzez wykrywanie nawet bardzo słabych wibracji w powietrzu i na ziemi[28]. Wrażliwość na podczerwień
Grzechotniki
,
pytony
i niektóre gatunki
boa
mają
receptory
wrażliwe na
podczerwień
w głębokich bruzdach pomiędzy nozdrzem i okiem, chociaż niektóre mają wargowe rowki na górnej wardze tuż pod nozdrzami (powszechne u pytonów), które pozwalają im "widzieć"
promieniowanie cieplne
[28]. Podczerwień pomaga wężom zlokalizować pobliską zdobycz, zwłaszcza ciepłokrwiste ssaki. DietaWszystkie węże są całkowicie mięsożerne, żywiąc się małymi zwierzętami, w tym jaszczurkami, innymi wężami, małymi ssakami, ptakami, jajami, rybami, ślimakami lub owadami[4][5][29]. Ponieważ węże nie są w stanie rozgryźć, ani rozszarpać swojej zdobyczy na kawałki, muszą ją połknąć w całości. Rozmiar ciała węży ma znaczący wpływ na jego nawyki żywieniowe. Mniejsze węże jedzą mniejsze zwierzęta. Młode pytony mogą zacząć jeść jaszczurki lub myszy i stopniowo przejść na przykład do małych jeleni lub antylop, gdy staną się dorosłe.
Szczęki
węży są najbardziej unikalnymi w całym królestwie zwierząt. W przeciwieństwie do popularnego poglądu, że mogą one przemieścić swoje szczęki, węże mają tzw.
czaszkę kinetyczną
, w której połączenie szczęk jest ruchome (
kość kwadratowa
), kości podniebienia rozsuwają się, a
żuchwa
składa się z dwóch połówek powiązanych więzadłem, dzięki czemu mogą otworzyć pysk tak szeroko, by móc połknąć swoją ofiarę w całości, nawet jeśli ma ona większą średnicę od samego węża[29], bez konieczności przeżuwania. Na przykład
jajożer
(Dasypeltis scabra) posiada elastyczne szczęki przystosowane do jedzenia jaj znacznie większych niż średnica jego głowy[4]. Wąż ten nie ma
zębów
, ale posiada kostne występy na wewnętrznej krawędzi jego
kręgosłupa
, przy pomocy których jest on zdolny do kruszenia skorupy jedzonego jaja[4]. Chociaż większość węży je różnorodne, drapieżne zwierzęta, niektóre z nich wyspecjalizowały się w polowaniu na konkretne gatunki.
Kobra królewska
i australijski Vermicella annulata konsumują inne węże. Pareas iwesakii i inne żywiące się ślimakami gatunki z podrodziny Pareatinae mają więcej zębów po prawej stronie jamy gębowej niż po lewej, gdyż skorupy ślimaków, którymi się żywią są zwykle skręcone zgodnie z ruchem wskazówek zegara[4][30]. Niektóre gatunki mają trujący jad, którego używają by zabić swoją ofiarę przed zjedzeniem jej[29][31]. Inne węże zabijają przez duszenie[29]. Jeszcze inne połykają ofiary całe i żywe[29][4]. Po jedzeniu, węże przechodzą w stan spoczynku, a jego miejsce zajmuje proces trawienia[32].
Trawienie
jest intensywne, szczególnie po konsumpcji bardzo dużej ofiary. U gatunków, żywiących się tylko sporadycznie, wnętrze całego
jelita
redukuje stan pomiędzy posiłkami w celu zachowania energii, a układ pokarmowy jest "regulowany" do pełnej pojemności w ciągu 48 godzin od konsumpcji. Ponieważ węże są zimnokrwiste, temperatura otoczenia odgrywa u nich dużą rolę w procesie trawienia. 30 stopni
Celsjusza
jest idealną temperaturą do trawienia pokarmu przez węże. Podczas trawienia pochłaniana jest u węży tak duża ilość energii metabolicznej, że
Crotalus durissus
zaobserwowano wzrost temperatury ciała, aż o 1,2 stopnia Celsjusza powyżej temperatury otaczającego środowiska[33]. Ze względu na to, zaniepokojony zaraz po zjedzeniu wąż często
zwraca
swoją zdobycz, aby mieć możliwość ucieczki przed dostrzeżonym zagrożeniem. Gdy spokój węża nie jest zakłócany, proces trawienia jest bardzo wydajny –
enzymy
trawienne rozpuszczają i pochłaniają wszystko, prócz
włosów
i
pazurów
, które są wydalane wraz z
odchodami
. Ciekawostki- Jest rozpowszechnionych wiele fałszywych przekonań na temat węży. Do dziś wielu ludzi wierzy, że potrafią one hipnotyzować swoje ofiary, co nie ma pokrycia w rzeczywistości. Podobnie jak powszechne przekonanie, że skóra węża jest pokryta śluzem – również całkowita nieprawda, ponieważ skóra węży jest całkowicie sucha.
- W Polsce występuje pięć gatunków węży, wszystkie są pod ochroną. Mimo tego niejednokrotnie są brane za niebezpieczne i zabijane, choć w rzeczywistości tylko jeden z nich –
żmija zygzakowata
– jest jadowity, jednak nawet on jad wstrzykuje w tak małych dawkach, że zazwyczaj nie stwarza większego zagrożenia dla dorosłego człowieka.
Przypisy- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7
Serpentes
w: Integrated Taxonomic Information System (
ang.
)
- ↑
THE TIGR REPTILE DATABASE
(
ang.
). [dostęp 4 lipca 2009].
- ↑ Petr Vlček, Bartłomiej Najbar, Daniel Jablonski.
First records of the Dice Snake (Natrix tessellata) from the North-Eastern part of the Czech Republic and Poland
. „Herpetology Notes”. 3, ss. 23–26 (2010) (
ang.
).
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Mehrtens JM. 1987. Living Snakes of the World in Color. New York: Sterling Publishers. 480 pp. .
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Alejandro Sanchez:
Diapsids III: Snakes
. W: Father Sanchez's Web Site of West Indian Natural History [on-line]. [dostęp 2008-01-08].
- ↑ 6,0 6,1 Mc Dowell, Samuel (1972), "The evolution of the tongue of snakes and its bearing on snake origins", Evolutionary Biology 6: 191–273
- ↑ Sebastián Apesteguía, Hussam Zaher. A Cretaceous terrestrial snake with robust hindlimbs and a sacrum. „Nature”. 440 (7087), ss. 1037–1040 (2006).
doi:10.1038/nature04413
.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Mertens, Robert (1961), "Lanthanotus: an important lizard in evolution", Sarawak Museum Journal 10: 320–322
- ↑ 9,0 9,1 New Fossil Snake With Legs". UNEP WCMC Database. Washington, D.C.: American Association For The Advancement Of Science.
- ↑ Desirée A. Douglas, Axel Janke, Ulfur Arnason. A mitogenomic study on the phylogenetic position of snakes. „Zoologica Scripta”. 35 (6), ss. 545–558 (2006).
doi:10.1111/j.1463-6409.2006.00257.x
(
ang.
).
- ↑ 11,0 11,1 Conant R, Collins JT. 1991. A Field Guide to Reptiles and Amphibians: Eastern and Central North America. Houghton Mifflin, Boston. 450 pp. 48 plates. .
- ↑ Pough et al. 1992. Herpetology: Third Edition. Pearson Prentice Hall:Pearson Education, Inc., 2002.
- ↑ Jeffrey A. Wilson, Dhananjay M. Mohabey, Shanan E. Peters, Jason J. Head. Predation upon Hatchling Dinosaurs by a New Snake from the Late Cretaceous of India. „PLoS Biology”. 8 (3), ss. e1000322 (2010).
doi:10.1371/journal.pbio.1000322
(
ang.
).
- ↑ R. Lawson, J.B. Slowinski, B.I. Crother, i F.T. Burbrink (2005) "Phylogeny of the Colubroidea (Serpentes): New evidence from mitochondrial and nuclear genes" Molecular Phylogenetics and Evolution 37: 581–601. DOI:
10.1016/j.ympev.2005.07.016
- ↑ Nicolas Vidal, Anne-Sophie Delmas, Patrick David, Corinne Cruaud, Arnaud Couloux i S. Blair Hedges (2007) "The phylogeny and classification of caenophidian snakes inferred from seven nuclear protein-coding genes" Comptes Rendus Biologies 330: 182–187. DOI:
10.1016/j.crvi.2006.10.001
- ↑ Christopher M. R. Kelly, Nigel P. Barker, Martin H. Villet i Donald G. Broadley (2009) "Phylogeny, biogeography and classification of the snake superfamily Elapoidea: a rapid radiation in the late Eocene" Cladistics 25: 38–63. DOI:
10.1111/j.1096-0031.2008.00237.x
- ↑ Hussam Zaher, Felipe Gobbi Grazziotin, John E. Cadle, Robert W. Murphy, Julio Cesar de Moura-Leite i Sandro L. Bonatto (2009) "Molecular phylogeny of advanced snakes (Serpentes, Caenophidia) with an emphasis on South American Xenodontines: A revised classification and descriptions of new taxa." Papéis Avulsos de Zoologia 49(11):115-153.
- ↑ Thomas P. Wilcox, Derrick J. Zwickl, Tracy A. Heath, i David M. Hillis (2002) "Phylogenetic relationships of the dwarf boas and a comparison of Bayesian and bootstrap measures of phylogenetic support" Molecular Phylogenetics and Evolution 25: 361-371.
- ↑ Joseph B. Slowinski i Robin Lawson (2002) "Snake phylogeny: evidence from nuclear and mitochondrial genes" Molecular Phylogenetics and Evolution 24: 194–202.
- ↑ Nicolas Vidal, Anne-Sophie Delmas i S. Blair Hedges: "The higher-level relationships of alethinophidian snakes inferred from seven nuclear and mitochondrial genes". W: R.W. Henderson, R. Powell (red.) Biology of the Boas and Pythons. Eagle Montain, Utah: Eagle Mountain Publishing, 2007, ss. 27-33.
- ↑ Hussam Zaher (1994) "Les Tropidopheoidea (Serpentes; Alethinophidia) sont-ils réellement monophylétiques? Arguments en faveur de leur polyphylétisme" Comptes rendus de l'Académie des sciences. Série 3, Sciences de la vie 317: 471-478.
- ↑ 22,0 22,1 McDiarmid RW, Campbell JA, Touré T. 1999. Snake Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference, vol. 1. Herpetologists' League. 511 pp. (series). (volume).
- ↑ Spawls S, Branch B. 1995. The Dangerous Snakes of Africa. Ralph Curtis Books. Dubai: Oriental Press. 192 pp. .
- ↑ Parker HW, Grandison AGC. 1977. Snakes -- a natural history. Second Edition. British Museum (Natural History) and Cornell University Press. 108 pp. 16 plates. LCCCN 76-54625. (cloth), (paper).
- ↑ Spawls S, Howell K, Drewes R, Ashe J. 2004. A Field Guide To The Reptiles Of East Africa. London: A & C Black Publishers Ltd. 543 pp. .
- ↑ Elapidae at the TIGR Reptile Database. Accessed 3 December 2008.
- ↑
Reptile Senses: Understanding Their World
.
- ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 Cogger(1991), p.180
- ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 29,4 Bebler (1979) p.581
- ↑ Hoso M., Asami T., Hori M. Right-handed snakes: convergent evolution of asymmetry for functional specialization.. „Biology letters”. 2 (3), ss. 169–72 (kwiecień 2007).
doi:10.1098/rsbl.2006.0600
.
PMID 17307721
.
- ↑ Freiberg (1984), pp.125–127
- ↑ Rosenfeld(1989), p.11
- ↑ Tattersall GJ., Milsom WK., Abe AS., Brito SP., Andrade DV. The thermogenesis of digestion in rattlesnakes.. „The Journal of experimental biology”. Pt 4 (207), ss. 579–85 (luty 2004).
PMID 14718501
. .
Literatura- Jaroniewski W.: Gady jadowite. PZWS. Warszawa 1969
- Maris J.: Wielka księga węży. WK Twój Styl. Warszawa 1997
- Szyndlar Z.: Nieznane węże jadowite. Kosmos 3: 259-269. 1981.
Inne hasła zawierające informacje o "Węże":
Eunectes
...
Hieronim ze Strydonu
wspólnocie prowadzone przez mieszkańców tego "miasta Pana", jednak nawet tam znalazł "ukryte Węże" (tj. wpływy teologii
Orygenesa
). Późnym latem 388 roku Hieronim wrócił do ...
Kaplica Wazów na Wawelu
dolnym rogu prawej kwatery górnej mieści się czaszka, z której oczodołów pełzną Węże. Na niej ustawiona jest klepsydra ze skrzydłami. Poniżej znajduje się otwarta ...
Grzechotnikowate
...
Pytony
...
Wąż
...
Grupa Laokoona
(1604-1614). Temat i formaDzieło przedstawia historię
Laokoona
i jego synów, zabitych przez Węże morskie, opisaną w księdze II
Eneidy
. Przedstawione w nim zostały trzy ...
Hilary z Poitiers
Hilary z Poitiers przedstawiany jest często w szatach biskupich, z książkami, przepędzający Węże, jako pogromca smoków, wskrzeszający martwo narodzone dziecko.
Patronuje
miastom: Poitiers,
La Rochelle
...
Asklepios
...
Epidauros
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Węże":
072. Świat podwodny - część 2. (plansza 15)
Schlangen.
Mureny, którym brakuje pary płetw i otworu skrzelowego przypominają swoim wyglądem Węże.
Muränen treten in den 200 Arten auf und ...
024. Gady – pierwsze owodniowce (plansza 24)
...
038. Wiedeń - część 1 (plansza 12)
morskie
die Süßwasserfische - ryby słodkowodne
herumlaufende Äffchen - biegające dookoła małpki
die Schlangen - Węże
die Ameisen - mrówki
die zahlreichen Heurigen - liczne winiarnie
...
|