Pełnik europejski
Pełnik europejski | Gatunek trujący |
Pełnik europejski na łące Pełnik europejski (Trollius europaeus L.) –
gatunek
rośliny należący do rodziny
jaskrowatych
. Występuje w niemal całej
Europie
z wyjątkiem jej południowo-zachodnich krańców, na południu tylko w górach, oraz w zachodniej
Syberii
[2]. W Polsce występuje na całym obszarze w rozproszeniu[3]. Morfologia-
Łodyga
- Osiąga 10-50 cm wysokości. Jest wzniesiona, nie rozgałęzia się, jest lekko łukowato wygięta.
-
Liście
- Dłoniasto podzielone, wcięte głęboko, aż do nasady (
dłoniastosieczne
). Składają się z 3-5 blaszek (5 blaszek mają tylko
liście odziomkowe
). Każda z blaszek jest nieco wcięta, lub ząbkowana. Wyrastają naprzemianlegle na łodydze. Dolne liście osadzone są na długich ogonkach, środkowe na krótszych, a najwyższe są siedzące.
-
Kwiaty
- Na każdej łodydze występuje najczęściej 2-3 dużych (2,5-5 cm średnicy) kwiatów, dojrzewających stopniowo. Wyglądem kwiat przypomina małą różę. Jest kulisty i pełny – stąd nazwa rośliny.
Okwiat
nie jest zróżnicowany na
kielich
i
koronę
. Osadzone spiralnie płatki zaginają się do środka i dachówkowato zachodzą na siebie, chroniąc wnętrze kwiatu. Zewnętrzne płatki są duże i barwne, wewnętrzne są węższe i przechodzą stopniowo w
miodniki
z
nektarem
. Środek kwiatu wypełniają liczne
pręciki
i
słupki
.
-
Owoce
- Zebrane w
wielomieszek
, poszczególne mieszki są wielonasienne. Każdy z mieszków posiada stwardniały kolec (zdrewniała szyjka słupka).
Biologia i ekologia- Rozwój:
bylina
. Kwitnie od maja do czerwca. Kwiaty
zapylane
są przez
chrząszcze
,
błonkówki
i
muchówki
, które przeciskają się pomiędzy płatkami, by dostać się do znajdujących się w środku miodników i pylników, przy okazji zapylając kwiat. Kwiaty wydzielają przyjemny, słaby
zapach
. Szybko przekwitają, ale na ich miejsce stopniowo zakwitają następne, tak, że okres kwitnienia wydłuża się. W czasie deszczu płatki kwiatów ciasno się stulają, chroniąc w ten sposób znajdujące się wewnątrz organy rozrodcze – pręciki i słupki. Przy trwającej przez dłuższy czas niepogodzie również powstają
nasiona
– w wyniku
samozapylenia
[4]. Kuliste, czarne nasiona dojrzewają pod koniec sierpnia.
Hemikryptofit
.
-
Siedlisko
: łąki bagienne lub górskie,
torfowiska
, bagienne lasy, brzegi potoków,
ziołorośla
. W górach Europy występuje do wysokości 3000 m n.p.m.[5], w Polsce jego zasięg pionowy nie został dokładnie zbadany. W górach rośnie zarówno na
wapieniu
, jak i
granicie
.
- W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych
gatunek charakterystyczny
dla rzędu (O.) Molinietalia,
Ass.
Polygono bistortae-Trollietum[6].
-
Roślina trująca
: Cała roślina jest trująca. Zwierzęta nie zjadają pełnika.
- Liczba
chromosomów
2n= 16[7].
Zagrożenia i ochronaRoślina objęta
ścisłą ochroną gatunkową
. Roślina dawniej była masowo wykopywana do przydomowych ogródków i zrywana na bukiety, co znacznie przyczyniło się do zmniejszenia jej liczebności[4]. Część stanowisk chroniona jest w parkach narodowych i rezerwatach. Zastosowanie-
Roślina ozdobna
, występuje w wielu odmianach. Nadaje się do uprawy na rabatach, lub na kwiat cięty. Rozmnaża się go z nasion, lub przez podział, wymaga słonecznego stanowiska[8].
Ciekawostki- Pełnik europejski nazywany jest też różą kłodzką i jest symbolem
ziemi kłodzkiej
od kilku stuleci i mimo wymiany narodowościowej na tych terenach.
- Największa populacja pełnika europejskiego na
Pomorzu
występuje w Dolinie rzeki Chocieli w
Gminie Bobolice
.
Przypisy- ↑ Stevens P.F.:
Angiosperm Phylogeny Website
(
ang.
). 2001–. [dostęp 2009-06-07].
- ↑
Trollius europaeus
(
ang.
). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 30 października 2008].
- ↑ Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. .
- ↑ 4,0 4,1 Halina Pięknoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. .
- ↑ Wilhelm Eisenreich, Alfred Handel, Ute E. Zimmer: Rozpoznawanie roślin i zwierząt. Warszawa: Elipsa, 2005. .
- ↑ Matuszkiewicz Władysław. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑ Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. .
Inne hasła zawierające informacje o "Pełnik europejski":
Ren
...
Adwentyzm
...
Žalgiris Kowno
...
1986
...
Brama Lubawska
objęte prawną ochroną na uwagą zasługują:
dziewięćsił bezłodygowy
,
lepiężnik biały
,
wawrzynek wilczełyko
,
Pełnik europejski
, liczne
storczyki
,
goryczki
,
pierwiosnki
,
lilia złotogłów
. Najciekawsze przyrodniczo fragmenty rejonu ...
Mazurski Park Krajobrazowy
sercowata
listera jajowata
obuwik
storczyk szerokolistny
kruszczyk błotny
kruszczyk rdzawoczerwony
tajęża jednostronna
gnieźnik leśny
żłobik koralowy
rosiczka okrągłolistna
pływacz zwyczajny
i
pływacz średni
Pełnik europejski
kosaciec syberyjski
mieczyk dachówkowaty
goździk pyszny
dzwonecznik wonny
orlik pospolity
lilia złotogłów
sasanka otwarta
i
sasanka łąkowa
zawilec ...
Bóbr europejski
...
Stepan Bandera
...
Małopolska Droga św. Jakuba
...
Toruń
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Pełnik europejski":
222 Historiografia po II wojnie światowej (plansza 15)
...
226 Procesy integracyjne w Europie Zachodniej (plansza 7)
...
226 Procesy integracyjne w Europie Zachodniej (plansza 8)
...
|