Anna Dymna
z domu
Dziadyk (ur.
20 lipca
1951
w
Legnicy
) –
polska
aktorka
teatralna
i
filmowa
.
Założycielka i prezes
Fundacji "Mimo Wszystko"
, członkini Międzynarodowej Kapituły
Orderu Uśmiechu
oraz Rady Programowej Radia
RMF Classic
. Jest matką chrzestną sztandaru 2. Korpusu Zmechanizowanego im. Władysława Andersa, pomysłodawczynią Ogólnopolskiego Przeglądu Twórczości Teatralno-Muzycznej Osób Niepełnosprawnych "Albertiana" oraz
Festiwalu Zaczarowanej Piosenki im. Marka Grechuty
dla uzdolnionych wokalnie osób niepełnosprawnych.
Życiorys
Ukończyła VII Liceum Ogólnokształcące im. Zofii Nałkowskiej w Krakowie przy ul. Skarbińskiego 5.
Absolwentka
Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie
. Od 1990 jest wykładowczynią na tej uczelni. Od 1973 związana z krakowskim
Starym Teatrem
. Zadebiutowała w
1969
w
Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
w roli Isi i Chochoła w
Weselu
Stanisława Wyspiańskiego
(reż. Lidia Zamkow).
Jeszcze w trakcie studiów została żoną
Wiesława Dymnego
. Po jego tragicznej śmierci (12 lutego 1978) ponownie wyszła za mąż za Zbigniewa Szotę (syn Michał, ur. 1985), a potem za
Krzysztofa Orzechowskiego
.
Dymna często podkreśla wielki wpływ jaki wywarła na nią barwna osobowość jej pierwszego męża. Z okazji poświęconego mu programu telewizyjnego w 20. rocznicę śmierci poprosiła ulubiony zespół swojego syna,
Big Cyc
, o napisanie trzech piosenek do jego tekstów (Mam to w nosie, Łazik z Tormesu i Wszyscy święci). Dzięki udostępnionej przez nią twórczości Wiesława Dymnego (po części wcześniej nie publikowanej) grupa nagrała album
Wszyscy święci
, w całości oparty na jego tekstach.
Działalność charytatywna
W społeczne działania na rzecz ludzi potrzebujących wsparcia Anna Dymna angażowała się na długo przed założeniem własnej Fundacji. Prócz niesienia pomocy indywidualnej, uczestniczyła m.in. w kwestach Obywatelskiego Komitetu Ratowania Krakowa, akcjach
Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy
, Stowarzyszenia „Wielkie Serce”,
Fundacji „Mam Marzenie”
, Fundacji „Nuta Nadziei” i Fundacji „Akogo”. Od 2006 roku jest ambasadorem Stowarzyszenia Debra Polska „Kruchy Dotyk” skupiającego osoby cierpiące na Epidermolysis Bullosa.
Anna Dymna wraz z niepełnosprawnym Januszem Świtajem
W 1999 rozpoczęła współpracę z Fundacją im. Brata Alberta i jej prezesem ks.
Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim
, pomagając m.in. przy realizacjach inscenizacji
Teatrzyku „Radwanek”
, którego aktorami są osoby niepełnosprawne intelektualnie, mieszkańcy schroniska w podkrakowskich w Radwanowicach. Od tamtej pory, poświęcając swój prywatny czas, reżyseruje i pisze scenariusze do wszystkich przedstawień „Radwanka”. W 2001 roku była także pomysłodawczynią Ogólnopolskiego Festiwalu Twórczości Teatralno-Muzycznej Osób Niepełnosprawnych „Albertiana”, którego coroczny finał – dzięki staraniom aktorki - ma miejsce na Dużej Scenie Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie. Autorem słów Hymnu „Albertiany” jest Czesław Miłosz, muzyki - Abel Korzeniowski. Podczas ceremonii otwarcia uroczystej gali, kiedy w Teatrze Słowackiego unosi się Kurtyna Siemiradzkiego, wykonuje go Chór Młodej Filharmonii Krakowskiej pod dyrekcją Rafała Marchewczyka.
We wrześniu 2003 roku założyła w Krakowie
Fundację "Mimo Wszystko"
, funkcję jej prezesa od początku sprawując społecznie. Pierwotnym celem Fundacji było utrzymywanie Warsztatów Terapii Artystycznej i opieka nad ich 26 podopiecznymi, niepełnosprawnymi intelektualnie mieszkańcami Schroniska im. Brata Alberta w podkrakowskich Radwanowicach, którzy, na mocy zmiany przepisów prawnych, utracili prawo do korzystania z Warsztatów Terapii Zajęciowej finansowanych przez budżet państwa.
Obecnie Fundacja Anny Dymnej „Mimo Wszystko” pomaga wielu osobom chorym i niepełnosprawnym w całej Polsce, a także koordynuje pracę wolontariuszy. Organizuje również Festiwal Zaczarowanej Piosenki im. Marka Grechuty, Ogólnopolskie Dni Integracji „Zwyciężać mimo wszystko” oraz Ogólnopolski Festiwal Twórczości Teatralno-Muzycznej Osób Niepełnosprawnych „Albertiana”. Ponadto Fundacja buduje dwa nowoczesne ośrodki rehabilitacyjno-terapeutyczne: „Spotkajmy się” w nadbałtyckim Lubiatowie i „Dolinę Słońca” w podkrakowskich Radwanowicach.
Działalność Fundacji Anny Dymnej „Mimo Wszystko”, która posiada status organizacji pożytku publicznego, została uhonorowana: Dyplomem Benemerenti (wyróżnienie Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego), Pro Infantis Bono (nagroda Rzecznika Praw Dziecka RP), „Lodołamaczem 2007” (nagrodą Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych) oraz tytułem „Sukces Roku 2007 w Ochronie Zdrowia – Liderzy Medycyny” (nagroda Miesięcznika „Menedżer Zdrowia").
Od 5 maja 2009 reklamuje bransoletkę "powiedz TAK
transplantologii
".
Salon Poezji
W 2002 zainicjowała odbywający się w niedzielne przedpołudnia Krakowski Salon Poezji w
Teatrze im. Juliusza Słowackiego
, który prowadzi wraz z
Józefem Opalskim
,
Bronisławem Majem
oraz swoim mężem Krzysztofem Orzechowskim, dyrektorem teatru. Salon ma oddziały w
Bytomiu
,
Czechowicach-Dziedzicach
,
Częstochowie
,
Nowym Targu
,
Gdańsku
,
Gliwicach
, Komorowie,
Opolu
,
Świdnicy
,
Tarnowie
,
Tczewie
Szczecinie
oraz Tychach.
Krakowski Salon Poezji został uhonorowany
nagrodą literacką Nike
za najciekawszą działalność kulturalną w regionie w 2003.
"Anna Dymna - Spotkajmy się"
Od 2003 roku (był to Europejski Rok Osób Niepełnosprawnych), na antenie
TVP2
, aktorka prowadzi cykliczny program "Anna Dymna — Spotkajmy się". Porusza w nim tematy miłości, akceptacji, samotności, szczęścia, wiary i nadziei. Gośćmi audycji są osoby niepełnosprawne oraz ciężko chore.
Program był dwukrotnie nominowany do
Nagrody im. Andrzeja Wojciechowskiego
, przyznawanej za materiały dziennikarskie, które wpływają na życie Polaków.
Wybrane role
Teatr
- 1970: Kasia w Król Mięsopust J. M. Rymkiewicza, reż. B. Hussakowski (debiut jako studentka PWST).
- 1973: Dziewczyna w
Dziady
A. Mickiewicza
, reż.
K. Swinarski
- 1974: Kora, Małgorzata w
Noc listopadowa
S. Wyspiańskiego
, reż.
A. Wajda
- 1974: Lorchen w Pierwszy dzień wolności L. Kruczkowskiego, reż. M. Okopiński
- 1975: Ania w Wiśniowy sad A. Czechowa, reż. J. Jarocki
- 1976: Sylwia w Małe kroki, wielkie kroki M. Karpińskiego, reż. M. Karpiński
- 1976: Anna w Warszawianka S. Wyspiańskiego, reż. H. Tomaszewski
- 1977: Zosia w Wesele S. Wyspiańskiego, reż. i scen. J. Grzegorzewski
- 1979: Diana w Queen Mary Ch. Dyera, reż. J. Bińczycki
- 1979: Nina Zarieczna w Dziesięć portretów z czajką w tle A. Czechowa, reż. J. Grzegorzewski
- 1982: Jedna z postaci w Chórze Kobiet z Canterbury w Mord w katedrze T. S. Eliota, reż. J. Jarocki
- 1982: Maria Derkum w Zwierzenia clowna H. Bölla, reż. M.Grąbka
- 1982: Elektra w Oresteia Aischylosa, reż. Z. Hübner
- 1984: Elżbieta de Valois w Don Carlos F. Schillera, reż. L. Adamik
- 1985: Świntusia Macabrescu w Gyubal Wahazar S. I. Witkiewicza, reż. R. Próchnicka
- 1986: Słodka Dziewuszka w Korowód A. Schnitzlera, reż. M. Grąbka
- 1986: Podstolina w Zemsta A. Fredry, reż. A. Wajda
- 1987: Wiera w Dzwony G. Mamlina, reż. S. Nosowicz
- 1987: Adela w Republika marzeń B. Schulza, reż R. Zioło
- 1988: Anna Wojnicew w Płatonow A. Czechowa, reż. F. Bajon
- 1991: Pani w Do Damaszku A. Strindberga, reż. K. Babicki
- 1991: Gospodyni w Wesele S. Wyspiańskiego, reż. A. Wajda
- 1991: Praskowia w Śmierć Iwana Iljicza L. Tołstoja, reż. J. Grzegorzewski
- 1992: Hipolita w Sen nocy letniej W. Shakespeare’a, reż R. Zioło
- 1992: Matka w Tak zwana ludzkość w obłędzie S. I. Witkiewicza, reż. J. Grzegorzewski
- 1993: Peanut Coe w Zatrute pióro R. Harwooda, reż. K. Orzechowski
- 1994: Matriona Wasiljewna Czelcowa w Miłość na Krymie S. Mrożka, reż. M. Wojtyszko
- 1995: Pątniczka Agapia w Reformator M. Kulisza, reż. R. Zioło
- 1995: Krystyna w Wznowienie;; M. Wojtyszko, reż. M. Wojtyszko
- 1998: Aneta w Słomkowy kapelusz E. Labiche’a, reż. A. Wajda
- 1999: Katia w Tomasz Mann J. Łukosza, reż. K. Orzechowski.
- 2000: Madame de Montreuil w Markiza de Sade Y. Mishimy, reż. T. Bradecki
- 2000: Althea, Noc w Tryptyk wyspiański, reż. M. Fiedor
- 2000: Wanda w Spaghetti i miecz T. Różewicza, reż. K. Kutz
- 2001: Pani Dyndalska w Damy i huzary A. Fredry, reż. K. Kutz
- 2003: Baba w Pieszo S. Mrożka, reż. K. Kutz
- 2007: Klitajmestra w Oresteja Ajschylosa, reż. J. Klata
- 2008: Maria w Król umiera, czyli ceremonie E. Ionesco, reż. P. Cieplak
- 2009: Barbara Jeziorkowska, Sikorka, Postać w Obrazie w Trylogia wg H. Sienkiewicza, reż. J. Klata
Film
Wyróżnienia i nagrody
Odznaczenia
Nagrody artystyczne
- 1977 – nagroda przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji za rolę Kory w Nocy Listopadowej S. Wyspiańskiego.
- 1979 – nagroda m. Krakowa w dziedzinie upowszechniania kultury - nagroda dla młodego, wyróżniającego się twórcy za osiągnięcia w teatrze i filmie.
- 1980 – XX Kaliskie Spotkania Teatralne - nagroda aktorska za rolę Niny Zariecznej w Dziesięciu portretach z czajką w tle wg A. Czechowa.
- 1983 – nagroda II stopnia Ministra Kultury i Sztuki
- 1983 - XXII Rzeszowskie Spotkania Teatralne - nagroda publiczności za najlepszą rolę kobiecą - Marii Derkum w Zwierzeniach clowna H. Bölla
- 1984 – tytuł „Gwiazda Filmowego Sezonu'83” na XIV LLF w Łagowie
- 1988 – XIV Opolskie Konfrontacje Teatralne - Klasyka Polska - nagroda aktorska za rolę Adeli w Republice marzeń B. Schulza.
- 1993 – nagroda wojewody krakowskiego w dziedzinie teatru.
- 1993 – XVIII Opolskie Konfrontacje Teatralne - Klasyka Polska - nagroda aktorska za rolę Gospodyni w Weselu S. Wyspiańskiego.
- 1994 – Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza za najlepszą kobiecą rolę sezonu (Podstoliny w spektaklu telewizyjnym Zemsty A. Fredry w reż. O. Lipińskiej i Molly Bowser z Palca Bożego w reż. T. Kotlarczyk)
- 1994 – tytuł „Człowiek Roku' 94” przyznany przez czytelników „Gazety Krakowskiej” za wspaniałe kreacje teatralne i filmowe, za wrażliwość i aktywny udział w akcjach charytatywnych
- 1995 – „Złota Kaczka” w kategorii: najlepsza polska aktorka; za rok 1994
- 1995 – tytuł „Prezydent Galerii Pięćdziesięciolecia” przyznany przez czytelników tygodnika „Przekrój”
- 1996 – XXXVI Kaliskie Spotkania Teatralne - nagroda aktorska za rolę Krystyny we Wznowieniu M. Wojtyszki.
- 1996 – „Złota Maska” - plebiscyt na najpopularniejszą krakowską aktorkę
- 1998 – „Złota Maska” - plebiscyt na najpopularniejszą krakowską aktorkę.
- 1999 – „Złota Maska” - plebiscyt na najpopularniejszą krakowską aktorkę.
- 2004 – „Superwiktor” (za całokształt pracy artystycznej)
- 2005 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze - Gloria Artis”
- 2007 – „Kobieta Roku 2006” miesięcznika „Twój Styl”
Nagrody za działalność społeczną
- 2000 – Tytuł „Krakowianka XX wieku"
- 2004 – Przyjaciel Integracji
- 2006 – Medal Województwa Małopolskiego
- 2006 – Odznaczenie „Zasłużonemu - Polskie Towarzystwo Lekarskie”
- 2006 – Nagroda im. Andrzeja Bączkowskiego
- 2007 – Dyplom Benemerenti
- 2007 – „Kobieta Roku 2006” miesięcznika „Twój Styl”
- 2008 – „Fenomen 2007” - nagroda tygodnika „Przekrój”
- 2008 – Tytuł „Ambasador Polskiej Pediatrii” (przyznawany przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego)
- 2009 – Nagroda Honorowa
Rzecznika Praw Dziecka RP
Przypisy
Bibliografia
- Elżbieta Baniewicz, Anna Dymna, Ona to ja, 2001,
- Anna Dymna,
Wojciech Szczawiński
, Warto mimo wszystko, Kraków: ZNAK, 2006,
Linki zewnętrzne