Bitwa pod Novarą wojna austriacko-piemoncka |
Bitwa pod Novarą |
Data |
22
-
23 marca
1849
|
Miejsce |
Novara
|
Wynik | zwycięstwo sił austriackich |
|
Bitwa pod Novarą miała miejsce
23 marca
1849
r. w trakcie walk
Austriaków
z
Królestwem Sardynii
(zwanym popularnie
Piemontem
od nazwy jego kontynentalnej części) w latach
1848
-
1849
, poprzedzających
zjednoczenie Włoch
.
Wstęp
Zawarty w
1848
między Austrią i Piemontem siedmiomiesięczny rozejm zakończył się przed terminem, gdyż wymówiony został
12 marca
1849
przez króla Sardynii
Karola Alberta
. W odpowiedzi na to armia austriacka dowodzona przez feldmarszałka
Radetzky'ego
przystąpiła do działań na obszarze
Lombardii
.
20 marca
1849 r. armia austriacka dowodzona przez marszałka Radetzkiego przekroczyła
Ticino
i następnego dnia pobiła armię piemoncką dowodzoną przez polskiego i sardyńskiego generała
Wojciecha Chrzanowskiego
pod Mortarą
, a także pokonała wojska piemonckie w potyczce pod Vigevano.
Bitwa
Pomimo sprzeciwu Chrzanowskiego Karol Albert skoncentrował wszystkie posiadane siły pod Novarą, przez co odsłonił najdogodniejszą drogę odwrotu na Turyn, prowadzącą przez
Vercelli
. Wojska włoskie z rana 23 marca zajęły pozycje pod Novarą, zwracając się trzema
dywizjami
frontem na południe. Odwód umieszczono za skrzydłami - po jednej dywizji za każdym skrzydłem.
W tym samym czasie Radetzky dotarł z całą armią w obszar leżący na południe od Novary, skąd skierował na zachód ku Vercelli (przez rzekę Agogna) 1 i 4
korpus
, natomiast 2 korpus ruszył na północ od Novary. Jeszcze przed południem 2 korpus austriacki uderzył pod La Bicocca (dziś dzielnica Novary - 45 km na zachód od
Mediolanu
) na lewe skrzydło armii piemonckiej. Doszło do zażartych walk, w wyniku których Austriacy zostali odparci. W momencie nadejścia 3 korpusu Austriacy przełamali kryzys i ponownie zaatakowali. Bitwę rozstrzygnęło uderzenie 4 korpusu austriackiego, który został ściągnięty przez Radetzky'ego z zachodu i uderzył na wojska piemonckie od południowego zachodu. W wyniku tego uderzenia doszło do przerwania piemonckiej obrony, co zmusiło armię Chrzanowskiego do odwrotu. Sprawę pogrążyła również niesubordynacja niektórych włoskich generałów, m.in. gen.
Girolamo Ramorino
(skazanego za to wkrótce na
rozstrzelanie
). Po pewnym czasie odwrót przekształcił się w chaotyczną ucieczkę w kierunku
Alp
. Włosi stracili 2392[1] zabitych i rannych oraz 2000[2] jeńców. Austriacy stracili 3137[3] zabitych i rannych (czyli więcej niż pokonani Włosi). Armia włoska została całkowicie rozproszona.
Po bitwie
Wojska piemonckie wyparte zostały do leżącego u podnóża Alp Borgomanero, natomiast Austriacy opanowali Novarę,
Vercelli
i
Trino
wraz z drogą prowadzącą do stolicy Piemontu -
Turynu
.
Niebawem austriacki generał, baron
Julius Jacob von Haynau
opanował miasto
Brescia
, w wyniku czego Karol Albert abdykował na rzecz swego syna
Wiktora Emanuela
(w przyszłości króla zjednoczonych
Woch
). Karol Albert po abdykacji udał się na dobrowolne wygnanie do
Portugalii
, do miasta
Oporto
, gdzie po czterech miesiącach zmarł.
Nowy władca Piemontu Wiktor Emanuel zawarł z Radetzkim rozejm, podpisany
26 marca
w Novarze. Piemont dostał się pod czasową okupację austriacką.
Ostatecznie pokój zawarty został
9 sierpnia
- na jego mocy Piemont zmuszony został do zapłacenia Austrii kontrybucji wojennej w wysokości 65 milionów
franków
. Przebieg bitwy odtwarzany jest pod Novarą co roku. Również austriacka
fregata
, która w latach
1857
i
1859
podczas ekspedycji naukowej opłynęła świat, otrzymała na cześć odniesionego zwycięstwa nazwę Novara.
Literatura
- Mała Encyklopedia Wojskowa, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1967, Wydanie I, Tom 2
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 2500; Mała Encyklopedia Wojskowa
- ↑ 2,0 2,1 Mała Encyklopedia Wojskowa
- ↑ 3,0 3,1 3000; Mała Encyklopedia Wojskowa