Gmina Belsk Duży (dawn. gmina Belsk) -
gmina
wiejska w
województwie mazowieckim
, w
powiecie grójeckim
.
W latach 1975-1998
gmina położona była w
województwie radomskim
.
Siedziba gminy to
Belsk Duży
.
Według danych z
30 czerwca
2004
[1] gminę zamieszkiwały 6822 osoby.
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002[2] gmina Belsk Duży ma obszar 107,84 km², w tym:
Gmina Belsk Duży obejmuje 36
wsi
i 34
sołectwa
o powierzchni 108 km², a liczba mieszkańców wynosi 6840 osób. Gmina Belsk Duży to przede wszystkim
rejon sadowniczy
, położona jest w ukształtowanym "grójecko-wareckim" rejonie specjalizacji sadowniczej o znaczeniu krajowym. Gmina ma najwyższy udział nasadzeń drzewami owocowymi w powierzchni użytków rolnych wśród gmin
powiatu grójeckiego
(66% UR).
Demografia
Dane z 30 czerwca 2004[3]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 6822 | 100 | 3458 | 50,7 | 3364 | 49,3 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 63,3 | 32,1 | 31,2 |
Według danych z roku 2002[4] średni
dochód
na mieszkańca wynosił 1 297,75 zł.
Położenie gminy
Gmina Belsk Duży położona jest w środkowo-południowej części
woj. mazowieckiego
w odległości 45 km od
Warszawy
, w powiecie grójeckim. Bardzo dogodne położenie gminy jak również połączenia komunikacyjne zapewniają przebiegające przez teren gminy drogi:
Oraz drogi wojewódzkie:
Historia gminy Belsk Duży
Pierwsze wzmianki o Belsku pochodzą z roku
1451
, występuje on jako Bylsk – od prasłowiańskiej nazwy rodzaju rośliny lub trawy. Dokładniejsze zapisy pochodzą z roku
1827
, gdzie Belsk jest wsią w powiecie czerskim obwodu warszawskiego województwa mazowieckiego. Liczy 27 domów i 234 mieszkańców. Ludność wiejska zajmuje się wyrobem
sukna
.
W roku
1870
Belsk Duży to wieś i
folwark
w powiecie grójeckim guberni warszawskiej. Ma 350 mieszkańców, 1297
mórg
ziemi dworskiej i 440 mórg ziemi włościańskiej. Ma urząd pocztowy i
szkołę
. Leży w odległości 6
wiorst
od
Grójca
, gdzie znajduje się stacja pocztowa.
Parafia
w Belsku Dużym datuje się od
1784
roku. Utworzona została ze wsi odłączonych od parafii grójeckiej i lewiczyńskiej. W Belsku w tym czasie był kościół parafialny murowany. Parafia należała do dekanatu grójeckiego i liczyła 1698 dusz.
W zapisach z
1921
roku Belsk Duży figuruje jako wieś i folwark w gminie Belsk Duży, powiat grójecki, województwo warszawskie. Według Powszechnego Spisu Ludności z dnia
30 września
1921
roku wieś ma 54 budynki mieszkalne, liczy 410 mieszkańców – 186 mężczyzn i 224 kobiety. Wszyscy są
narodowości
polskiej i wyznania rzymskokatolickiego. Folwark ma 7 budynków mieszkalnych z 172 mieszkańcami, w tym 82 mężczyzn i 90 kobiet.
W
1943
roku Belsk Duży był siedzibą gminy i liczył 608 mieszkańców. W wyniku reformy administracyjnej w latach 70. Belsk był gromadą w powiecie grójeckim. Według
Narodowego Spisu Powszechnego
z
1970
roku Belsk Duży liczy 618 mieszkańców – 304 mężczyzn i 314 kobiet. Z pracy utrzymywało się 92,5% (572 osoby) natomiast 46 miało nie zarobkowe źródło utrzymania.
W tym czasie wieś była siedzibą: Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej, Urzędu Stanu Cywilnego,
Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska"
, filii Spółdzielni Oszczędnościowo – Pożyczkowej, Państwowego Gospodarstwa Rolnego, Kółka Rolniczego i Koła Gospodyń Wiejskich. Miejscowość ta ma Urząd Pocztowo – Telekomunikacyjny, łączność telefoniczną i przystanek PKS. Wieś ma również Szkołę Podstawową z 12 izbami lekcyjnymi i salą gimnastyczną. Miejscowość miała
elektryczność
i oświetlenie uliczne oraz
wodociąg
zakładowy z wodą uzdatnianą. Była również
biblioteka
, punkt zdrowia, stacja ochrony roślin i punkt unasienniania zwierząt.
Zabytki kultury i przyrody w gminie Belsk Duży
Dobra kultury wpisane do Centralnego Rejestru Decyzji Konserwatora Zabytków:
- Zespół klasztorny o.o. Paulinów w
Łęczeszycach
: Strefa ochrony konserwatorskiej – decyzja nr 82/A/81 (dawny klasztor paulinów, kaplica cmentarna, teren cmentarza kościelnego)
- Kościół parafialny w
Lewiczynie
: Strefa ochrony konserwatorskiej – decyzja nr 79/A/81 (teren zespołu kościelnego wraz z dzwonnicą i terenem cmentarza kościelnego)
- Zespół dawnej poczty z
XIX
wieku w Belsku Dużym – dec. nr 26/A80
- Zespół pałacowo-parkowy w
Małej Wsi
z
parkiem krajobrazowym
o powierzchni 25,76 ha – dec. nr 229/A/83
- Zespół pałacowo-parkowy w
Rębowoli
z XIX wieku z parkiem krajobrazowym o pow. 3,53 ha dec. 295/A/85
- Zespół dworsko-parkowy w
Odrzywołku
z parkiem o pow. 2,00 ha z przełomu XVII – XVIII wieku – nr 298/A/85
- Park przydworski w
Oczesałach
o pow. 9,00 ha – dec. nr 296/
- Kościół parafialny w Belsku Dużym z II poł. XVIII w. Strefa ochrony konserwatorskiej w granicach ogrodzenia – dec. nr 25/A/80. Na terenie kościoła grób
Jana Kozietulskiego
(1781 – 1821) pułkownika, uczestnika kampanii napoleońskich, dowódcy słynnej
szarży
jazdy polskiej pod
Somosierrą
.
- Zespół folwarczny w
Starej Wsi
– dec. nr 552/A/98 (
gorzelnia
, magazyny
spirytusu
,
spichlerz
,
stodoła
,
obora
, magazyny, warsztaty,
stróżówka
).
Dobra kultury nie wpisane do CRD Konserwatora Zabytków:
Walory środowiska przyrodniczego objęte ochroną prawną
- rezerwat przyrody Modrzewina o charakterze leśnym unikalny i jeden z najciekawszych w kraju o powierzchni ponad 300 ha. Reprezentuje naturalne środowisko
modrzewia
polskiego osiągające okazałe rozmiary z domieszką
dębu
i
lipy
.
- Obszar krajobrazu chronionego "Dolina rzeki
Jeziórki
" obejmujący północno-zachodnią część gminy, zróżnicowany i atrakcyjny krajobrazowo teren związany z systemem rzeki Jeziórki.
Sołectwa
Aleksandrówka
,
Anielin
,
Bartodzieje
,
Belsk Duży
,
Belsk Mały
,
Bodzew
,
Boruty
,
Daszewice-Rożce
,
Grotów
,
Jarochy
,
Julianów
,
Koziel
,
Kussy
,
Lewiczyn
,
Łęczeszyce
,
Maciejówka
,
Mała Wieś
,
Oczesały
,
Odrzywołek
,
Rębowola
,
Rosochów
,
Sadków Duchowny
,
Sadków-Kolonia
,
Skowronki
,
Stara Wieś
,
Tartaczek
,
Widów
,
Wilczogóra
,
Wilczy Targ
,
Wola Łęczeszycka
,
Wola Starowiejska
,
Wólka Łęczeszycka
,
Zaborów
,
Zaborówek
.
Sąsiednie gminy
Błędów
,
Goszczyn
,
Grójec
,
Jasieniec
,
Mogielnica
,
Pniewy
,
Linki zewnętrzne
Przypisy