Dwunastu gniewnych ludzi (
ang.
12 Angry Men) to
amerykański
film nakręcony w
1957
. Opowiada historię
ławy przysięgłych
obradującej po procesie młodego Latynosa oskarżonego o morderstwo. Spośród dwunastu przysięgłych tylko jeden nie jest do końca przekonany o winie oskarżonego. Film został bardzo ciepło przyjęty zarówno przez krytyków, jak i widzów. Na internetowej liście najbardziej popularnych filmów
IMDb
znajduje się w pierwszej dwudziestce.
Film został nakręcony w ciągu zaledwie 19 dni, a jego budżet wynosił jedynie 350.000 $. Akcja prawie całego filmu, z wyjątkiem pierwszej i ostatniej sceny, odbywa się w zamkniętym pokoju, w którym znajdują się ławnicy mający przesądzić o winie lub niewinności oskarżonego.
Reżyser
Sidney Lumet
nakręcił ten film w bardzo oryginalny sposób, na początku filmu większość ujęć robiona jest szerokokątnym obiektywem filmującym mniej więcej z poziomu wzroku, a w trakcie filmu stopniowo wprowadzane są ujęcia zrobione przy pomocy dłuższych obiektywów i filmowane od dołu (ujęcia zrobione przez obiektyw szerokokątny sprawiają wrażenie bardziej przestrzennych, optycznie powiększają pomieszczenia i zwiększają dystans między przedmiotami, a ujęcia zrobione przy wykorzystaniu obiektywów o dłuższej ogniskowej "skracają" odległości i mają znacznie mniejszą
głębię ostrości
). Według Lumeta w zamierzeniu miało to stworzyć
klaustrofobiczną
atmosferę, jaka musiała panować w niewielkim pomieszczeniu, w którym odbywały się gorące obrady ławy przysięgłych – według większości widzów, którzy obejrzeli ten film, udało mu się to znakomicie.
Film otrzymał nominację do nagrody
Oscara
w kategoriach za najlepszą reżyserię, film roku i scenariusz. W rolach 12 sędziów przysięgłych wystąpili:
W
1997
film ten został nakręcony powtórnie, tym razem w rolach sędziów wystąpili:
Courtney B. Vance
,
Ossie Davis
,
George C. Scott
,
Armin Mueller-Stahl
, Dorian Harewood,
James Gandolfini
,
Tony Danza
,
Jack Lemmon
,
Hume Cronyn
, Mykelti Williamson,
Edward James Olmos
i
William Petersen
. Poza bardzo drobnymi zmianami cała akcja filmu i wszystkie dialogi są identyczne jak w oryginale. Reżyserem nowej, telewizyjnej wersji był
William Friedkin
.
Wersja polska
Wersja z 1959 roku
Wersja polska:
Studio Opracowań Filmów w Warszawie
Reżyseria:
Seweryn Nowicki
Dialogi:
Dźwięk: Zdzisław Siwecki
Montaż: Wanda Jarkowska
Kierownictwo produkcji: Jerzy Kulawczyk
Udział wzięli:
i inni
Wersja z 1973 roku (uzupełniana w 1989)
Wersja polska:
Studio Opracowań Filmów w Warszawie
Reżyser:
Zofia Dybowska-Aleksandrowicz
Dialogi: Włodzimierz Kozłowski
Dźwięk: Zdzisław Siwecki i Jerzy Januszewski
Montaż: Anna Szadkowska i Jolanta Nowaczewska
Kierownictwo produkcji: Mieczysława Kucharska
Udział wzięli:
i inni