Fidżi, Republika Wysp Fidżi – państwo wyspiarskie, położone w południowo-wschodniej części
Oceanu Spokojnego
na wschód od
Vanuatu
, zachód od
Tonga
i południe od
Tuvalu
.
Geografia
Państwo położone jest na 322 wyspach i wysepkach pochodzenia
wulkanicznego
, otoczonych
rafami koralowymi
. Spośród nich zamieszkanych jest około 110. Dwie największe wyspy to
Viti Levu
i
Vanua Levu
. Viti Levu stanowi połowę powierzchni Fidżi, na niej położona jest
stolica
państwa,
Suva
oraz najwyższe wzniesienie – Tomanivi (1323 m n.p.m.). Na wyspach wznoszą się góry wulkaniczne sięgające ponad 1200 m n.p.m., porośnięte wiecznie zielonymi lasami równikowymi, lasami zrzucającymi liście i
sawannami
. Klimat wysp równikowy wilgotny, od listopada do kwietnia występują
cyklony tropikalne
.
Miasta Fidżi
Lista miast i wiosek na Fidżi:
Historia
Pierwsi mieszkańcy Fidżi byli przybyszami z południowo-wschodniej
Azji
na długo przed odkryciem wysp przez Europejczyków w
XVII
w. Pierwszym Europejczykiem, który tu dotarł był
Abel Tasman
w
1643
. Następnie w
1774
wyspy były badane przez
Jamesa Cooka
. W
1854
w zachodniej części powstało
królestwo
. Wyspy stały się
brytyjską
kolonią
w
1874
. W latach
1879
-
1917
nastąpił napływ ludności
hinduskiej
do pracy na
plantacjach
. W
1966
Fidżi uzyskało wewnętrzną autonomię w ramach Brytyjskiej
Wspólnoty Narodów
. Niepodległość otrzymały w
1970
. Od
1987
Fidżi jest
republiką
(przedtem głową państwa był monarcha brytyjski). Rządy demokratyczne były przerywane dwoma wojskowymi
zamachami
. Oba spowodowane były niepokojami między etnicznymi Fidżijczykami a ludnością hinduską stanowiącą większość.
Konstytucja
z 1990 zagwarantowała etnicznym Fidżyjczykom kontrolę nad Fidżi, co doprowadziło do emigracji Hindusów. To znów wywołało trudności gospodarcze, ale spowodowało, że Melanezyjczycy stali się większością. Poprawki uchwalone w
1997
uczyniły konstytucję sprawiedliwszą. Wolne i spokojne wybory w
1999
zakończyły się utworzeniem rządu przez Hindusów. Po roku został usunięty przez zamach przeprowadzony przez nacjonalistę George'a Speighta. Demokracja została przywrócona pod koniec
2000
, kiedy to został utworzony
rząd tymczasowy
z premierem
Laisenia Qarase
, który pozostał na tym stanowisku. Jesienią
2006
miał miejsce
pucz wojskowy
. Po tym wydarzeniu,
8 grudnia
2006
zawieszono członkostwo Fidżi we
Wspólnocie Narodów
.
Fidżi ma wyjątkowo sprawne siły zbrojne i jest ważnym współpracownikiem
ONZ
. Bierze udział w
misjach pokojowych
w różnych częściach świata.
Ustrój polityczny
Na czele państwa stoi
prezydent
wybierany przez Wielką Radę Wodzów Plemiennych (80 dziedzicznych fidżyjskich wodzów plemiennych) na 5-letnią kadencję. Pełni on głównie honorową rolę (wzór zaczerpnięty z Brytyjskiej Monarchii). Prezydent ma jednak pewne uprawnienia, których może użyć jedynie w wypadku jakiegoś narodowego kryzysu. Jemu też podlega armia. Prezydent formalnie wyznacza
premiera
, który musi mieć poparcie większości w Izbie Reprezentantów. W praktyce jest to lider największej partii politycznej albo kandydat uzgodniony przez partie tworzące koalicję. Bywa jednak, że parlament jest zbyt rozdrobniony albo partia mająca większość rozpada się. W takich przypadkach prezydent podejmuje się roli sędziego rozjemczego i po naradzeniu się z wszystkimi politycznymi frakcjami musi wyznaczyć na szefa rządu osobę, która według niego będzie miała największe szanse uzyskania poparcia w Izbie Reprezentantów. Po nominacji premiera prezydent na jego wniosek formalnie wyznacza ministrów - przeważnie od dziesięciu do dwudziestu pięciu, którzy sprawują władzę wykonawczą. Stosownie do konstytucji rząd ma być odbiciem politycznego składu Izby Reprezentantów, a każda partia mająca więcej niż 8 miejsc w Izbie Reprezentantów ma mieć reprezentację w Rządzie. W praktyce, ta reguła nigdy nie była dokładnie wprowadzona w życie.
Parlament
Fidżi jest dwuizbowy. Izba Reprezentantów liczy 71 członków, z czego 25 jest wybranych w powszechnych wyborach. Pozostałe 46 miejsc jest obsadzanych także w drodze wyboru, ale z uwzględnieniem przynależności etnicznej wyborców, którzy głosują na kandydatów właściwych dla swojej grupy narodowościowej. Wśród tej grupy posłów musi się znaleźć: 23 Fidżyjczyków, 19 Hindusów, 1 Rotuman i 3 przedstawiciele pozostałych grup narodowościowych (Europejczyków, Chińczyków i innych mniejszości).
Izba wyższa parlamentu, Senat, ma 32 członków formalnie wyznaczanych przez Prezydenta z nominacji Wielkiej Rady Wodzów Plemiennych (14), Premier (9), Lidera Opozycji (8) i Rady Wyspy Rotuman (1). Senat nie ma inicjatywy ustawodawczej, ale może odrzucić lub poprawić ustawę.
Podział administracyjny
Fidżi jest podzielone na cztery dystrykty (divisions, stolice w nawiasach)
Dodatkowo wyspa
Rotuma
leżąca na północ od głównego archipelagu ma pewien stopień wewnętrznej autonomii.
Siły zbrojne
Siły zbrojne republiki (RFMF) są formacją zawodową. Wojska lądowe liczebnie stanowią odpowiednik brytyjskiej lekkiej brygady piechoty, w sumie około 3 500 żołnierzy. Siły powietrzne to dwa śmigłowce:
AS-355 Ecureuil
i
AS-365 Dauphin 2
. Siły nawodne (liczące około 300 marynarzy i oficerów) to 3 duże łodzie patrolowe typy Kula i 4 małe typów Levuka i Vai. Artyleria, to 12 moździerzy kal. 81 mm oraz 4 armaty 25-funtowe wykorzystywane wyłącznie w celach ceremonialnych.
Kwatera sztabu RFMF znajduje się w stolicy (Suva), tam też stacjonuje dowódca w stopniu generała brygady. Dowództwu (istnieje także Dowództwo Strategiczne i Dowództwo Sił Lądowych (LFC, ang. Land Forces Command).
LFC podzielone są na 3 bataliony regularne i 3 bataliony obrony krajowej. Dwa bataliony regularne wykorzystywane są w misjach zagranicznych: 1. bat.piech. w sile 223 ludzi stacjonuje w Iraku (misja UNAMI), 2. bat. piech. w sile 338 ludzi wchodzi w skład Wielonarodowych Sił Obserwacyjnych (MFO) na
Półwyspie Synaj
, na granicy
izraelsko
-
egipskiej
.
3. bat. (600 ludzi) zapewnia bezpieczeństwo w kraju, w czym współdziałają bataliony obrony terytorialnej (w czasach pokojowych szkieletowe, w sile kompanii). Poza tym istnieją jednostki inżynieryjna oraz logistyczna.
Społeczeństwo
Wioska Navala w centralnej części wyspy
Viti Levu
.
Kościół w miejscowości
Levuka
.
Ludność: 825 tysięcy, głównie
Melanezyjczycy
i
Hindusi
. Fidżyjczycy są ludnością rdzenną, która posiada 83% ziemi, Hindusi zostali sprowadzeni przez Brytyjczyków w XIX wieku do pracy na plantacjach.
Dane można znaleźć w CIA Factbook
[3]
"
Grupy etniczne
Populacja Fidżi jest prawie jednakowo podzielona pomiędzy rodzimych
Fidżyjczyków
, lud mieszanego
polinezyjskiego
i
melanezyjskiego
pochodzenia (51%), i Hindusów (43,7%), potomków indyjskich robotników kontraktowych przywiezionych przez Brytyjczyków w XIX w. Około 1,2% to mieszkańcy wyspy
Rotuma
, kulturowo bliżsi z mieszkańcami Tonga albo Samoa niż z resztą Fidżi. Są też małe, ale ekonomicznie znaczące, grupy Europejczyków, Chińczyków, i innych mniejszości. Relacje pomiędzy rdzennymi Fidżyjczykami a Hindusami często były napięte, co zdominowało politykę Fidżi w przeszłości.
Języki
W konstytucji są zapisane 3 oficjalne języki:
angielski
, pozostawiony po Brytyjczykach,
fidżyjski
, należący do
austronezyjskiej
rodziny języków używany przez etnicznych Fidżijczyków i
hindustani
, główny język Hindusów. Obywatele Fidżi mają konstytucyjne prawo by komunikować się z jakąkolwiek agencją rządową w którymkolwiek z oficjalnych języków. Angielski służy głównie do komunikacji między dwoma największymi społecznościami, jak również z zewnętrznym światem, jest to też język rządu, biznesu, edukacji, handlu, i sądów.
Wśród Hindusów, hindi preferowany jest przez wyznawców hinduizmu natomiast muzułmanie preferują
urdu
[3].
Kilka dialektów języka fidżyjskiego używanego na zachodzie kraju, różni się znacznie od oficjalnego standardu. Część Hindusów używa języka
tamilskiego
,
bengalskiego
i innych. Na wyspie Rotuma jest w użyciu miejscowy język pochodzenia polinezyjskiego.
Religia
Dane z 2004:
[4]
Kultura
Muzyka w swoim charakterze jest zdecydowanie
polinezyjska
, chociaż geograficznie Fidżi jest bliższa
Melanezji
. Tradycyjna muzyka zdominowana jest przez wokalną muzykę kościelną, jak również tańce charakteryzujące się bogatą harmonią wraz ze złożoną rytmiką bębnów lub innych miejscowych instrumentów. Współcześni Fidżyjczycy wykonują muzykę ludową używając takich instrumentów jak
mandolina
, gitara i
gitara hawajska
oraz wiele rodzimych instrumentów, z których najbardziej popularne są bębny lali używane w celu zwoływania się z odległych miejsc. Bębny Lali stanowią część tradycyjnej kultury Fidżi, używane jako forma komunikacji, ogłoszenie urodzin, śmierci czy wojny. Mniejsza odmiana bębna lali (lali ni meke) jest używana w muzyce.
Gospodarka
Fidżi jest bogate w lasy i zasobne w ryby. Ma jedną z najbardziej rozwiniętych gospodarek Pacyfiku. Głównym źródłem dochodu jest
turystyka
(ważne źródło dewiz) i
rolnictwo
. Uprawa
trzciny cukrowej
i produkcja
cukru
(1/3 dochodu),
tytoniu
,
palmy kokosowej
i innych miejscowo jadalnych korzeni. Wydobycie
złota
,
srebra
i
miedzi
, połów ryb.
Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑
Sekcja 4 Konstytucji Fidżi
- ↑
[1]
World Population Prospects, Table A.1
- ↑ Stasik, Danuta: Język hindi cz.1 Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 1994/97, str. 3
- ↑
[2]
Dane statystyczne zaczerpnięto z książki Patricka Johnstona i Jasona Mandryka pt. "Operation World", oraz z innych źródeł.