Fiodor I (
31 maja
1557
-
17 stycznia
1598
) –
car
Rosji
w latach
1584
-
1598
, ostatni władca Rosji z dynastii
Rurykowiczów
, syn
Iwana IV
(1533-1584) i
Anastazji Romanowny Zacharyny
.
Fiodor Iwanowicz był trzecim synem cara Iwana Groźnego, drugim, który dorósł wieku dojrzałego. Następcą tronu był jego starszy o trzy lata brat -
Iwan
. Fiodor w odróżnieniu od energicznego brata i ojca był człowiekiem spokojnym, niezwykle pobożnym i niezbyt inteligentnym. Nie był przygotowywany do pełnienia władzy, stale też chorował. W roku
1581
został niespodziewanie następcą tronu, po tym jak jego ojciec w czasie kłótni z carewiczem Iwanem ranił go śmiertelnie. Trzy lata później, po śmierci ojca, został koronowany na cara Wszechrusi (
31 maja
1584
roku).
Rządy Godunowa
Fiodor, jeszcze za życia ojca (w roku
1580
) poślubił Irinę Feodorowną Godunową (
1557
-
1603
), siostrę
Borysa Godunowa
, doradcy cara Iwana IV. Po objęciu tronu przez Fiodora I to Godunow sprawował faktyczne rządy. Car nie zajmował się sprawami państwowymi, troszczył się jedynie o swój
pałac kremlowski
. Tymczasem książę Borys Godunow w wojnie ze
Szwecją
(
1590
-
1595
) odebrał kilka miast w rejonie jeziora
Ładoga
i skutecznie bronił kraju przed wypadami
tatarskimi
z
Krymu
. Największym sukcesem za panowania Fiodora I było jednak powołanie
patriarchatu
w Moskwie. W roku
1588
przybył do Moskwy
patriarcha Konstantynopola
Jeremiasz II
w celu poszukiwania pomocy i funduszy u najsilniejszego z
prawosławnych
władców. Godunow od razu rozpoczął starania, by w zamian za pomoc podniesiono
metropolię
moskiewską do rangi patriarchatu. Zwołany pospiesznie
sobór
wybrał
Jowa
na patriarchę "Moskwy i wszej Rusi". Intronizacja odbyła się w obecności Jeremiasza II i cara Fiodora w
soborze Uspieńskim
26 stycznia
1589
.
Jakkolwiek Godunow okazał się zręcznym politykiem, to jednak sytuacja Rosji była w tym czasie katastrofalna. Kraj był wyczerpany po przegranej wojnie z
Polską
(
wojna polsko-rosyjska 1577-1582
) i krwawej polityce cara Iwana (
opricznina
). Ostatnie dwudziestolecie
XVI wieku
było bardzo ciężkie dla gospodarki państwa rosyjskiego. Chłopi buntowali się z powodu zwiększenia ucisku
pańszczyźnianego
i ograniczenia ich wolności przez poprzedniego cara. Godunow chciał ulżyć doli chłopów, nie mógł jednak wystąpić przeciw
bojarom
, na których opierało się carskie
samodzierżawie
. Kryzys społeczny widoczny wyraźnie za panowania Fiodora I miał się po jego śmierci przerodzić w głęboki kryzys polityczny, zwany
Wielką Smutą
. Jedną z przyczyn załamania się państwa rosyjskiego po śmierci Fiodora była sprawa następstwa tronu.
Problem następstwa tronu
Małżeństwo Fiodora i Iriny przez lata pozostawało bezdzietne. Jedynym następcą tronu i ostatnim Rurykowiczem był więc przyrodni brat Fiodora, urodzony w roku
1582
,
Dymitr
- syn Iwana IV i jego ostatniej (siódmej) żony,
Marii Nagoj
. Zaraz po tym jak Borys Godunow przejął ster rządów, zesłał młodego carewicza do
Uglicza
. Tam, w niezbyt jasnych okolicznościach, młody carewicz zginął
15 maja
1591
roku. Ówcześni dość powszechnie oskarżali o zamordowanie Dymitra samego Godunowa, który dążył do zagarnięcia tronu. Rok później, po niemal 12 latach małżeństwa Irina niespodziewanie urodziła córkę - Feodozję. Dziewczynka zmarła jednak w wieku dwóch lat (
1594
). Chorowity car nie doczekał się więcej potomków. Na Fiodorze I zakończyła się dynastia rodu książęcego Rurykowiczów, panującego od
862
roku. Po jego śmierci
Sobór Ziemski
obrał carem Borysa Godunowa (
1598
-
1605
). Za jego panowania jednak mieli pojawić się kolejni
samozwańcy
podający się za cudownie ocalałego carewicza Dymitra.
Zobacz też