Gelon (ur. ?, zm.
478 p.n.e.
) –
tyran
miasta
Gela
w latach
491 p.n.e.
-
485 p.n.e.
i
Syrakuz
w latach
485 p.n.e.
-478 p.n.e. Jego ojciec nosił imię Dejnomenes, a jego braćmi byli
Hieron I Starszy
i
Trazybul
, jego następcy w roli tyranów Syrakuz.
Droga do władzy
Gelon był dowódcą
jazdy
tyrana Geli
Hippokratesa
i opiekunem jego nieletnich synów. Mając poparcie części
arystokracji
usunął synów Hippokratesa i sięgnął po władzę.
Budowa państwa
Między
490
a 485 p.n.e. sprzymierzył się z
Teronem
, tyranem sąsiedniego miasta
Akragas
, pieczętując przymierze małżeństwem z jego córką Demarate. W 485 p.n.e. włączył do swego państwa
Syrakuzy
, wykorzystując poparcie arystokratów, wygnanych przez zbuntowany lud z wielkich majątków ziemskich. Przekazał wówczas władzę w Geli bratu i przeniósł się wraz z dworem do Syrakuz, które przekształcił w najludniejsze miasto greckie poprzez zastosowanie, jako pierwszy z tyranów sycylijskich, metody przesiedlenia ludności. Najpierw sprowadził wszystkich mieszkańców Kamaryny do Syrakuz i uczynił ich obywatelami, a samo miasto zburzył, potem sprowadził ponad połowę mieszkańców Geli. Z mieszkańców stawiającej mu opór
Megary Hyblai
bogatszych przeniósł do Syrakuz, a prosty lud sprzedał w niewolę. Podobnie uczynił z ludnością Eubei sycylijskiej. Stworzył z Syrakuz centrum rozległego, jak na greckie warunki, państwa o znacznej sile militarnej. Do swojej dyspozycji posiadał około 200 okrętów, 20 tysięcy
hoplitów
oraz oddziałów ciężkiej i lekkiej kawalerii, w której służyli faworyzowani przez niego arystokraci.
Wojna z Karaginą
W końcu
481 p.n.e.
przybyli do Syrakuz wysłannicy
Związku Hellenów
, wzywając Gelona, aby wziął udział w wojnie przeciw
Persom
. Ten zażądał dla siebie naczelnego dowództwa, pragnąc sprowokować odmowę, wiedział bowiem, że
Kartagińczycy
przygotowują się od dłuższego czasu do inwazji na Sycylię.
W
480 p.n.e.
armia kartagińska dowodzona przez
Hamilkara
, syna Hannona, wylądowała w pobliżu miasta
Himera
. Pretekstem do inwazji była prośba o pomoc Terillosa, wygnanego z Himery przez Terona, teścia i sprzymierzeńca Gelona. Wojska Hamilkara prawdopodobnie liczyły około 50 tysięcy ludzi. Gelon zadecydował, że trzeba zaatakować Hamilkara pod Himerą, zanim połączy on swoje siły z wojskami swojego sojusznika Anaksylasa z Region w południowej
Italii
. W
bitwie pod murami Himery
Gelon odniósł wspaniałe zwycięstwo, które przyniosło mu sławę w świecie greckim i popularność w Syrakuzach.
Śmierć i spuścizna
Gelon umarł na
wodną puchlinę
, będąc u szczytu sławy, na samym progu okresu największej świetności Syrakuz. Żonę i dowództwo nad armią przekazał jednemu z braci, Polyzelosowi, opiekę nad synem drugiemu bratu, Trazybulowi, a władzę tyrana w Syrakuzach trzeciemu z braci, Hieronowi Starszemu.
Po śmierci Gelon był czczony jako heros - w Syrakuzach poświęcono mu pośmiertnie kaplicę, która upamiętniała jego zwycięstwa nad wrogami.
Bibliografia
- Iwaszkiewicz P., Łoś W., Stępień M. - „Władcy i wodzowie starożytności. Słownik”, WSiP, Warszawa 1998, s. 154-155,
- Lach G. - „Wyprawa sycylijska 415-413 p.n.e.”, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2007, s. 10-11, 14,
- Morby J.E. - "Dynastie świata. Przewodnik Chronologiczny i Genealogiczny", Wydawnictwo Znak, Kraków 1998, s. 65,