Gonzalo Pizarro (ur.
1502
– zm.
10 kwietnia
1548
roku) - hiszpański
konkwistador
Peru
, młodszy brat (przyrodni)
Francisco Pizarra
, gubernator
Quito
, odkrywca zachodnich dorzeczy
Amazonki
w latach
1540
-
1544
, przywódca buntu konkwistadorów przeciw koronie Hiszpańskiej w latach
1544
-
1548
.
Pierwszy raz pojawił się na kontynencie amerykańskim w
1529
roku, kiedy to został zwerbowany przez swojego brata Francisca w jego rodzinnej miejscowości Estremadura. Uczestniczył we wszystkich bitwach
Diega de Almagra
aż do jego klęski w
1538
roku. Następnie został wysłany przez brata na południowe ziemie, w okolice jeziora
Titicaca
by tam stłumić powstanie Indian. Podbijając ten kraj otrzymał
encomiendas
z kopalniami srebra. Następnie toczył walki z powstańcami
Manco Capaca
w górach
Kordyliery Wschodniej
.
Eldorado
W
1540
roku Gonzalo Pizarro został mianowany gubernatorem Quito w miejsce usuniętego
Sebastiana de Belalcazara
. Przez opowieści snute przez Gonzala Diaz de Pinda o
Eldoradzie
, który widział bogatą krainę w
1536
roku, postanowił odszukać je i zdobyć. W lutym
1541
roku wyruszył z Quito na czela 220 żołnierzy (lub 340) z 4000 Indian tragarzy oraz 5000 świń i tysiącem psów w kierunku Kordylierów. Góry przekroczył nie przetartym szlakiem na wysokości 5000 m n.p.m. na północ od wulkanu
Antisana
. Po drodze budował mosty nad przepaściami oraz drogi w dżungli. U stóp wulkanu Sumac jego oddział silnie już przerzedzony i pozbawiony prowiantu, przeczekał
porę deszczową
. W tym czasie do wyprawy dołączył się
Francisco de Orellana
, kapitan Guayaquil wraz z 23 żołnierzami. Pizarro mianował go swoim zastępcą a następnie sam na czele zwiadu udał się na południe, gdzie znalazł kilka, o małej wartości handlowej, skupisk
drzew cynamonowych
. Pizarro postanowił zawrócić na północ do rzeki Coci. Tam po 70 dniach spotkał się z Orellaną. Hiszpanie przeprawili się przez rzekę a następnie pomaszerowali wzdłuż brzegu aż do nastania pory deszczowej. Orellana ze swoim oddziałem zbudował
brygantynę
i jednocześnie spływał rzeką Koka a dalej
Napa
. Trudy wyprawy, głód spowodował iż 26 grudnia Pizarro zaokrętował 57 ludzi i broń i wysłał brygantynę po żywność. Po kilku dniach, gdy statek nie wracał, Pizarro ogłosił Orellana zdrajcą i sam, wpierw rzeką Napa a następnie lądem powrócił w sierpniu
1542
roku z 80 żołnierzami do Quito.
Walka o sukcesję
Po powrocie Pizarra do Quito, dowiedział się o buncie ludzi
Diego Almagro Juniora
(Diego de Almagro II) i stłumieniu rebelii przez Vacę de Castro, który ogłosił się gubernatorem Peru. Gonzalo Pizarro natychmiast zgłosił swoje pretensje do tytułu lecz został odprawiony do
Boliwii
. W
1542
roku, cesarz
Karol V
ogłosił Leyas Nuevas (Nowe prawo) pozbawiając w ten sposób majątków i wpływów wszystkich konkwistadorów. dwa lata później na stanowisko wicekróla Peru, cesarz mianował
Blasco Núñez Vela
. Po jego przybyciu do
Limy
wraz z czterema sędziami nowo utworzonego trybunału administracyjnego (audiencje) i ogłoszeniu wolność Indian, w kraju wybuchły sprzeciwy. Stronnictwa przeciwne nowemu królowi obrały na swojego przywódcę Pizarra. Wybuchły walki pomiędzy Hiszpanami. 10 września la Vela dokonał zabójstwa Hiszpana. Audiencja nakazała aresztowanie de Vela i odesłanie go do Hiszpanii a Limę zajął Pizarro.
Blasco Núñez Vela, dzięki przekupienie załogi statku, został wysadzony w Tumbezie, z skąd udał się do Quito a następnie z zebraną armią wyruszył na Limę. Tam napotkał znacznie liczniejsze siły Pizarra, który zmusiły go do wycofania wojsk aż po Popajn. Tam do Veli przyłączyły się oddziały Belalcazara.
16 stycznia
1546
roku, dzięki zwabieniu armii Veli pod Quito, Pizarro rozbił jego wojska a pojmanemu Blasco Núñezowi Veli ściął głowę.
Po tym zwycięstwie Pizarro opanował
Panamę
i zbudował silną flotę. Swoją siłą nie potrafił jednak wykorzystać, nie ogłosił się królem lecz czekał na oficjalną nominację cesarza Hiszpanii.
W
1547
roku do Peru przybył oficjalny nowy wicekról Peru
Pedro de la Gasca
. Jego wojska stacjonowały na północy kraju do marca
1548
roku. w tym czasie liczebność armii Pizarra szybko topniała a dezerterzy przechodzili na stronę nowego wicekróla. W marcu de la Gasca wyruszył na Cuzco, gdzie pokonał nieliczną już armię Pizarra a jego samego wziął do niewoli.
10 kwietnia
1548
roku Gonzalo Pizarro został ścięty.
Źródła
- M. Mickiewicz, W. Mickiewicz Słownik odkrywców i zdobywców, wyd. ATENA, Poznań 1996 -0