Grób Jana Czekanowskiego na Powązkach
Jan Czekanowski (ur.
6 października
1882
w
Głuchowie
, zm.
20 lipca
1965
w
Szczecinie
) – polski
antropolog
,
etnograf
,
statystyk
i
językoznawca
.
Uczęszczał do szkoły W. Górskiego w
Warszawie
a następnie przeniósł się do Libawy na
Łotwie
. W
1901
ukończył tam szkołę średnią. W
1902
zapisał się na uniwersytet w
Zurychu
. Studiował antropologię, anatomię, etnografię i matematykę. Był uczniem Rudolfa Martina, słynnego szwajcarskiego antropologa i autora klasycznego podręcznika Lehrbuch der Anthropologie, którego standardy do dziś są stosowane w antropologii.
Studia ukończył w
1906
, w
1907
obronił doktorat. Podjął pracę w Królewskim Muzeum Ludoznawczym w
Berlinie
. Wziął udział w słynnej dwuletniej wyprawie antropologicznej do środkowej
Afryki
(
1906
-
1907
). Prowadził badania międzyrzecza rzek
Kongo
–
Nil
, uczestnicząc w ekspedycji księcia Adolfa Meklemburskiego. Po powrocie usystematyzował zebrane materiały antropologiczne i etnograficzne, które zostały wydane w pięciu tomach. W
1910
r. przeniósł się do Muzeum Antropologii i Etnografii w
Petersburgu
.
W
1913
został kierownikiem Zakładu Antropologicznego na
Uniwersytecie
we
Lwowie
, gdzie stworzył Lwowską Szkołę Antropologiczną oraz był rektorem w latach 1934-1936. Wprowadził nowatorską zasadę
statystyki
matematycznej. Mieszkał i pracował we Lwowie w latach
1913
-
1945
.
Po
II wojnie światowej
osiadł w
Poznaniu
, gdzie kierował Katedrą Antropologii
UAM
. Przeprowadził badania dynamiki rozwoju ludności w okresie
1937
-
1946
i strat ludnościowych Polski. Był zwolennikiem kierunku statystycznego w badaniach antropologicznych.
Jego córka
Anna Czekanowska-Kuklińska
, profesor muzykologii, rozwinęła metodę statystyki matematycznej w dziedzinie badań porównawczych nad melodiami ludowymi.
Jan Czekanowski piastował liczne funkcje naukowe i społeczne m.in. był wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Statystycznego. W latach
1923
-
1924
był prezesem
Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika
.
2 kwietnia
1962
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
w
Poznaniu
przyznał mu tytuł doktora
honoris causa
.
Napisał wiele książek, m.in.:
- Zarys antropologii Polski
- W głąb lasów Aruwimi
- Carnets de Route en Afrique Centrale (Dziennik wyprawy do Afryki Środkowej). (nie wydana)
Źródło
- Jan Czekanowski: Antropologia polska w międzywojennym dwudziestoleciu 1919-1939, Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa 1949