Prof. dr hab. n. med. Jan Trąbka (ur. 21 czerwca 1931 r. w Krakowie ) - lekarz , naukowiec zajmujący się neurologią , neurocybernetyką oraz spekulacjami z pogranicza filozofii i metodologii nauki.

Życiorys naukowy

W 1955 roku ukończył Wydział Lekarski Krakowskiej AM . Pracę doktorską pt.: "Czynność bioelektryczna mózgu zawarta w paśmie 200-500 Hz" obronił w 1961 roku, habilitował się na podstawie rozprawy "Elektrofizjologiczny obraz asymetrii półkul mózgowych". W 1977 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1988 r. profesorem zwyczajnym nauk neurologicznych i komputerowych. W latach 1974 - 1991 kierował pierwszym w kraju, założonym przez siebie Zakładem Informatyki Medycznej. Pełnił również funkcję zastępcy przewodniczącego Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego . Przez ponad dziesięć lat ( 1991 - 2002 ), aż do emerytury sprawował kierownictwo nad Zakładem Biocybernetyki Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego . Był również przewodniczącym Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Neurofizjologii Klinicznej [1] , członkiem Komitetu Nauk Neurologicznych PAN oraz przewodniczącym Komisji Neurofizjologii Klinicznej PAN, członkiem Rady Naukowej Akademickiego Centrum Komputerowego "Cyfronet" Kraków. W 1980 r. wybrany został na członka Międzynarodowego Instytutu Badań Mózgu, w 1985 - na członka Międzynarodowego Towarzy­stwa Dla Obrazowania Mózgu w Psychiatrii (International Society for Neuroimaging in Psychiatry [2] ), w 1989 r. - na członka Europejskiego Towarzystwa Badań nad Snem, w 1990 r. - został członkiem-korespondentem Collegium Europaeum Jenense [3] . W latach 1959 - 1960 jako stypendysta Fundacji Rockefellera był asystentem naukowym na Uniwersytetcie Harvarda i w Mass General Hospital w Bostonie, a równocześnie nawiązał współpracę z Norbertem Wienerem twórcą cybernetyki w Massachusetts Institute of Technology w Cambridge. Jako jedyny polski naukowiec był bezpośrednim uczniem N. Wienera i propagatorem cybernetyki za żelazną kurtyną.

Dorobek

Dorobek naukowy prof. J. Trąbki obejmuje ponad 500 prac z zakresu neurologii, neurofizjologii, neurofarmakologii, informatyki medycznej i neurocybernetyki, w tym 15 pozycji książkowych. Prof. J. Trąbka był również redaktorem podręczników akademickich. W 2006 roku otrzymał Złoty Medal Polskiego Towarzystwa Neurofizjologii Klinicznej [4] .

Kontrowersje

Prof. Trąbka łączy cybernetykę jako naukę z filozoficznymi spekulacjami z zakresu swoiście rozumianej gnozy, nie mającymi, ani nie szukającymi poparcia naukowego, a także teorią chaosu , co zaowocowało wieloma pracami, w tym między innymi książką "Neurocybernetyka" ( 1994 ).

Prof. Jan Trąbka w swych pracach Gnoza a nauki neurologiczne (1997) i Gnoza znaczy wiedza (1998) wprowadził pojęcie swoiście rozumianej gnozy. Etymologicznie rozumiana gnoza nie jest tu elementem religijnego prądu – gnostycyzmem , jak i nie jest pragmatyczną nauką – gnoseologią . Źródło swe czerpie natomiast z presokratycznej filozofii greckiej, gdzie "gnosis" było intuicyjną wiedzą o świecie, wiedzą jeszcze niepodaną logiczno-rozumowej obróbce. Prof. J. Trąbka uznaje gnozę za podstawowy aspekt ludzkiej egzystencji, który rzadko bywa podejmowany w rozważaniach naukowych, a jeśli już jest badany to niezbyt trafnie traktuje się go jako pochodną racjonalnego porządkowania wiedzy o świecie, czyli tzw. wiedzę potoczną czy myślenie prelogiczne. Blisko związanym z gnozą zagadnieniem pozostaje wyobraźnia oraz świadomość, które są również obecne w pracy naukowej prof. Trąbki. Znalazły się one jako centralne zagadnienie w takich publikacjach książkowych jak Wyobraźnia (2001) i Świadomość. Lokalizacjonizm i globalizm (2001). Badania naukowe prof. Trąbki zawierające teoretyczne rozważania dotyczące teorii chaosu (Odwieczny chaos a tworzenie się świata, 2000), jak i zagadnień neuropsychologicznych (Dusza mózgu, 2000, Neuropsychologia światła, 2003) wyrosły z bogatego doświadczenia klinicznego, które zaowocowało licznym zbiorem prac eksperymentalnych związanych z działaniem mózgu i układu nerwowego.

Teoria świadomości J. Trąbki stanowi kontynuację poglądów zawartych w dwóch książkach: Mózg a świadomość ( 1983 ) i Mózg a jego jaźń ( 1991 ), gdzie rozwinięta została koncepcja "uniwersalizmu cybernetycznego". Trąbka uznaje cybernetykę nie tylko za naukę o regulacji i informacji, ale rozszerza jej zakres, włączając spekulacje filozoficzne i fizyczne^[1].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona domowa Jana Trąbki
• Jan Trąbka w bazie ludzi nauki portalu nauka-polska.pl ( OPI )