Kartel – zmowa (umowa)
państw
lub
przedsiębiorstw
posiadających decydujący wpływ w tej samej lub podobnej gałęzi gospodarki, mająca na celu całkowitą kontrolę nad
rynkiem
i jego regulację (
ceny
,
podaży
,
popytu
). Tworzenie karteli pomiędzy przedsiębiorstwami jest nielegalne w
Unii Europejskiej
oraz w
Stanach Zjednoczonych
, jak również w wielu innych państwach świata.
Kartelem międzypaństwowym jest
OPEC
.
Kartele w Unii Europejskiej
Kartele w Unii Europejskiej są nielegalne na mocy artykułu 81
Traktatu Rzymskiego
.
Statystyki
Według danych z 7 października 2009 w latach 2004-2009 Komisja Europejska nałożyła na uczestników karteli łączne kary w wysokości niemal 10 mld
euro
. Największym pod względem nałożonej kary kartelem była zmowa producentów szyb samochodowych, ukarana w 2008 roku grzywną w wysokości niemal 1,4 mld euro. Kolejne znaczące ukarane kartele to zmowa producentów gazu (w 2009 roku, kara ponad 1,1 mld euro) oraz zmowa producentów wind i schodów ruchomych (w 2007 roku, kara niemal 1 mld euro).[1]
Kartel producentów gumy
W listopadzie 2006 roku
Unia Europejska
ukarała karą grzywny w wysokości 519 mln euro uczestników kartelowej zmowy cenowej na rynku produktów gumowych.[2] Według inspektorów, w 1996-2002 kartel sztucznie kontrolował ceny kauczuku syntetycznego, co wymiernie odbiło się na cenach opon. Obok największych europejskich koncernów: ENI, SHELL, karę zapłaci też czeski Unipetrol (należy do
PKN Orlen
) oraz Trade-Stomil. Kary nie zapłaci koncern
Bayer
, który doniósł o procederze i współpracował z unijną komisją ds. konkurencji (zob.
leniency
).
Kartele w Stanach Zjednoczonych
Tworzenie karteli w
Stanach Zjednoczonych
jest nielegalne na podstawie uchwalonego w
1890
roku
Sherman Antitrust Act
. Na jego podstawie, zmowy pomiędzy producentami mogą być traktowane jak przestępstwa kryminalne.
Kartel witamin
Pod koniec
lat 90.
Departament Sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych
rozpoczął śledztwo w sprawie utworzenia kartelu producentów
witamin
. W jego trakcie udowodniono, że uczestnicy kartelu byli w zmowie dotyczącej regulacji podaży oraz cen witamin dostarczanych do firm takich jak
General Mills
,
Kellogg
,
Coca-Cola
, Tyson Foods i
Procter & Gamble
. Efektem zmowy były zawyżone ceny wielu produktów codziennej konsumpcji. Proces doprowadził do wysokich kar finansowych dla uczestników kartelu oraz kar pozbawienia wolności dla osób organizujących kartel. Tylko w
1999
roku nałożono łączne kary w wysokości 850 milionów
USD
, w tym rekordową karę w wysokości 500 milionów USD na firmę
Hoffmann-La Roche
oraz 225 milionów USD na firmę
BASF AG
.[3]
Zobacz też
Przypisy