Katharina Schratt (ur.
11 września
1853
w
Baden
,
Dolna Austria
, zm.
18 kwietnia
1940
w
Wiedniu
) – aktorka
austriacka
.
Powszechnie znana jako droga przyjaciółka, łaskawa pani (Meine gnädige Frau) i, w opinii wielu,
kochanka
cesarza
Austrii
Franciszka Józefa
.
W
1883
zaangażowano ją do cesarsko-królewskiego teatru w
Hofburgu
(
Burgtheater
) i wówczas została przedstawiona monarsze (podobno udało jej się rozśmieszyć cesarza, co zdarzało się bardzo rzadko). Dalsza znajomość między aktorką a monarchą została zaaranżowana dzięki cesarzowej
Elżbiecie
, która czuła wyrzuty sumienia, iż przez swą stałą nieobecność na dworze pozbawia męża kontaktu z kobietami.
Z czasem pomiędzy starzejącym się Franciszkiem Józefem i Kathariną nawiązała się nić sympatii, pojawiła się również miłość (według jednej z wersji po śmierci Elżbiety cesarz i aktorka wzięli potajemny ślub "na wiarę" – czyli zgodny z obrządkiem kościelnym, ale pozostający w tajemnicy). Do dzisiaj nie wiadomo, czy znajomość przybrała charakter erotyczny – z zachowanej korespondencji prywatnej wynika, iż przez kilka pierwszych lat para z pewnością nie przekroczyła tej granicy.
Katharina Schratt w ostatnich latach życia cesarza była jego podporą oraz swoistym "wentylem bezpieczeństwa" – Franciszek Józef mógł się w jej towarzystwie odprężyć i zrelaksować. Była jedną z pierwszych osób dopuszczonych do łóżka zmarłego Habsburga w listopadzie
1916
.
Katharina była zamężna z Mikołajem von Kiss (zm. w
1909
), ale rozstała się z nim wiele lat wcześniej.