Pomnik Leona Schillera w
Łodzi
Leon Schiller, właściwie Leon Schiller de Schildenfeld (ur.
14 marca
1887
, zm.
25 marca
1954
w
Warszawie
) –
polski
reżyser
,
krytyk
i teoretyk teatralny, autor
scenariuszy
teatralnych
i
radiowych
,
kompozytor
i
pieśniarz
polski pochodzenia
austriackiego
,
poseł na Sejm Ustawodawczy
z ramienia
PPR
, potem
PZPR
.
Życiorys
Pochodził z
nobilitowanej
przez cesarzową
Marię Teresę
katolickiej rodziny austriackiej, osiadłej w XIX wieku w Polsce.
Zasłynął interpretacjami dramatów
Mickiewicza
– legendarne Dziady w
Teatrze Polskim w Warszawie
1934; wystawiane wcześniej we
Lwowie
(1932),
Wilnie
(1933) oraz później w
Sofii
(1937).
Studiował
filozofię
i
polonistykę
na
Uniwersytecie Jagiellońskim
oraz na
Sorbonie
w
Paryżu
. Współpracował z teatrami w
Warszawie
(Teatr Polski, Reduta, Teatr im. W. Bogusławskiego,
Teatr Ateneum
),
Łodzi
i
Lwowie
.
Debiutował jako piosenkarz w kabarecie
Zielony Balonik
w 1906, a jako reżyser w 1917 w Teatrze Polskim w Warszawie. W latach 1930-1932 był kierownikiem artystycznym i reżyserem dramatu w
Teatrze Wielkim
, Rozmaitości i Małym we
Lwowie
. We Lwowie rozwinął swoją koncepcję teatru monumentalnego, która zaowocowała m.in. realizacjami utworów wielkich romantyków (
Kordian
– 1930,
Dziady
– 1932,
Sen srebrny Salomei
– 1932). W tym czasie wystawił na trzech scenach (w Teatrze Wielkim, w Teatrze Małym w sali Domu Katolickiego na Gródeckiej oraz w Teatrze Rozmaitości przy ul. Rutowskiego) 29 premier w dziale dramatu oraz kilkanaście wodewilów i operetek. Związki Schillera ze Lwowem trwały sporadycznie do 1939 – reżyserował kilka spektakli w czasie dyrektorowania
Wilama Horzycy
.
Od 1933 kierownik wydziału reżyserskiego
Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej
(PIST).
Więziony na
Pawiaku
i w
niemieckim obozie
koncentracyjnym
Auschwitz-Birkenau
w związku z represjami po zastrzeleniu w marcu 1941
Igo Syma
. Wykupiony z Auschwitz w maju tego roku przez siostrę, Annę Jackowską, za 12 tysięcy złotych za sprzedane klejnoty.
Po II wojnie światowej, w latach 1946-1949, rektor
Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Łodzi
(PWST). Redaktor naczelny pisma
Teatr
(1947-1949), twórca pisma Pamiętnik Teatralny (1952).
Twórczość
Autor:
- artykułów esejów zebranych w tomach:
- Teatr ogromny (1961)
- U progu nowego teatru (1978)
- scenariuszy widowisk:
- Pastorałka (1931)
- Kram z piosenkami (1977)
Główne kierunki twórczości:
- spektakle monumentalne:
- Samuel Zborowski (1927)
- Kordian (1930)
- Dziady (1934)
- Nie-boska komedia (1926)
- Zeittheater (przedstawienia o aktualnej problematyce społecznej):
- Opera za trzy grosze(1929)
- Krzyczcie Chiny (1932)
- Kapitan z Koepenick (1932)
- widowiska muzyczne:
- Dawne czasy w piosence, poezji i zwyczajach (1924)
- Bandurka (1925)
- Kulig (1929)