|
Malbim Meir (Majer) Weiser (1809 – 1879)[1] –
rabin
,
kaznodzieja
, reformator religijny i komentator
Biblii
. Za życia znany był pod akronimem Malbim (hebr. מלבי"ם, Meir Löb ben Jehiel Michae Weiser, hebr.מאיר ליבוש בן יחיאל מיכאל וייזר). Zwany też Lajbusiem Malbimem. Urodził się prawdopodobnie w
Wołoczyskach
na Wołyniu. Uczył się w Warszawie. W dokumentach określany jako poddany pruski. Być może wynikało to z jego działalności, jako rabina, we
Wrześni
i
Kępnie
w ówczesnych Prusach. Z Poznańskiego Malbim trafił do
Bukaresztu
na stanowisko naczelnego rabina Rumunii. Następnie przeniósł się do
Konstantynopola
, a później do
Paryża
. Po pracy w tak wielkich miastach przyjął posadę w niegdyś wojewódzkiej
Łęczycy
. Wikipedia podaje 1866 jako rok objęcia funkcji rabina w Łęczycy, po sławnym rabinie i uczonym
Chaimie Auerbachu
. Chodzi zapewne o Izaaka Chaima Auerbacha - syna Chaima Auerbacha - obaj byli rabinami Łęczycy i pisarzami religijnymi. Po pobycie w Łęczycy Malbim trafił do
Chersonia
i
Mohylewa
.
Brak w biogramach Malbima wiadomości o objęciu przez niego funkcji rabina
Łęczycy
około 1870 r. Trudno ustalić kiedy formalnie przyjął tę funkcję – propozycję objęcia otrzymał od łęczyckiej Gminy w grudniu 1869 r. Malbim przyjął ją i napisał własnoręcznie krótki życiorys, z którego wynika, że uprawnienia rabinackie uzyskał 12 czerwca 1840 r. w regencji poznańskiej. Był żonaty z córką rabina Łęczycy Chaima Auerbacha (Urbacha vel Orbacha).
Malbimowi zaproponowano dochód w wysokości 1650 rubli rocznie. Ponowny wybór Malbima związany był prawdopodobnie z jego kolejnym małżeństwem, tym razem z córką Fajwela Opoczyńskiego z Łęczycy. Akt wyboru na rabina Łęczycy podpisali w imieniu Gminy żydowskiej: Hersz Kowalewski, Mordka Cygler, Szlama Piątkowski, Lajbuś Wilk, Icek Goldmann, Mosiek Krośniewicki, Abram Dawid Chabański, Izrael Wilk, Abram Goldman, L. Puterkowski lub Petrykowski oraz członkowie Dozoru Bóżniczego - M.D. Landau i Opoczyński. Rabin Malbim występuje w dokumentach jeszcze w 1872 r., lecz nie wiadomo dokładnie do kiedy pełnił swoją funkcję. Można w przybliżeniu założyć, że do lata 1872 r., gdyż we wrześniu 1872 r. określano Malbima byłym rabinem.
W lipcu 1871 r. rabin Malbim wynajął „służbowe” mieszkanie przy ul. Bóżniczej 35 (Mała Synagoga) Chaimowi Goldbergowi. Mieszkanie Malbima istnieje do dziś w budynku
Małej Synagogi w Łęczycy
przy zbiegu ulic Kaliskiej i Szpitalnej.
W lutym 1872 r. doszło do konfliktu między rabinem Malbimem a rytualnymi rzezakami.
Jeszcze w styczniu 1878 r. zajmowano się zmianami dokonanymi przez byłego rabina Malbima. Władze gubernialne uznały go winnym wykroczeń – Malbim zakazał żydowskim rzeźnikom sprzedaży mięsa w jatkach miejskich. Nakazał robić to w synagodze. Ten, kto się nie podporządkował nie otrzymywał od rabina „certyfikatu” koszerności.
Malbim po wyjeździe z Łęczycy] pracował w
Wilnie
,
Królewcu
i
Krzemieńczuku
na Ukrainie. Odmówił przyjęcia funkcji rabina
Nowego Jorku
. Zmarł w
Kijowie
.
Kontrowersyjny rabin pozostawił po sobie wiele publikacji drukowanych m.in. we
Wrocławiu
,
Warszawie
, Paryżu i
Krotoszynie
. Najważniejsze dzieła wydał za pieniądze pochodzące od łęczyckiej rodziny swojej drugiej żony.
Najważniejsze publikacje Malbima
- Archot ha-Hayyim, Wrocław 1837
- Archot ha-Shalom, Krotoszyn 1839
- Ha-Torah v'ha Mikvah, Warszawa 1874 - 1880
- Mikra'e Kodesh, 1874
- Mashal u-Melikah, Paryż 1867
W 2005 r. w Krakowie ukazała się nakładem Stowarzyszenia Pardes "Księga Rut z komentarzem Malbima oraz esej o Dziesięciu Przykazaniach". Redaktorem wydania był rabin dr Sacha Pecaric.
W 2006 r. to samo wydawnictwo opublikował "Księgę Estery z komentarzem Malbima".
Przypisy
- ↑ Mirosław Pisarkiewicz, Z dziejów Gminy Zydowskiej w Łęczycy w latach 1869-1914 /w:/ "Kwartalnik Historii Żydów", 1/2004, s. 60-74.
Linki zewnętrzne
Rabbi Malbim w Encyklopedii Żydowskiej