Bernard Cyril Freyberg, 1.
baron
Freyberg (ur.
21 marca
1889
w
Londynie
, zm.
4 czerwca
1963
w
Windsorze
) – wojskowy
nowozelandzki
, dowódca Nowozelandzkiego Korpusu Ekspedycyjnego w czasie
obrony Krety
,
kampanii w Afryce Północnej
i
bitwy o Monte Cassino
, w okresie powojennym w uznaniu zasług
gubernator generalny
Nowej Zelandii (
1946
-
1952
).
Dowódca obrony
Krety
urodził się w
Londynie
21 marca 1889. Kiedy miał zaledwie dwa lata, jego rodzina wyjechała do
Nowej Zelandii
, gdzie w 1911 uzyskał prawo wykonywania zawodu
stomatologa
. Był też zapalonym sportowcem i dwukrotnie - w 1906 i 1910 - zdobył mistrzostwo tego kraju w pływaniu. W 1914 udał się do
Meksyku
, gdzie brał udział w toczącej się w tym kraju
wojnie domowej
.
Po wybuchu I wojny światowej powrócił do
Wielkiej Brytanii
i wstąpił do armii. W czasie spotkania z
Winstonem Churchillem
, pełniącym funkcję pierwszego lorda Admiralicji, zdołał przekonać go do nadania mu stopnia oficerskiego w nowo utworzonej Royal Naval Division. W 1915 brał udział w
desancie
na
Gallipoli
(obok Gelibolu,
Turcja
) i walczył tam aż do
ewakuacji
wojsk sprzymierzonych w grudniu.
Wiele razy wykazał się męstwem za co został odznaczony
Distinguished Service Order
(DSO). W maju 1916 przybył do
Francji
i wziął udział w ostatniej fazie walk nad Sommą. Za uczestnictwo w walkach o
Beaucourt
otrzymał najwyższe brytyjskie odznaczenie -
Krzyż Wiktorii
; dziewięć razy był ranny. W kwietniu 1917 został awansowany do stopnia generała brygady i objął dowództwo nad 58. Dywizją. Był wtedy najmłodszym generałem armii brytyjskiej. Poważnie ranny we wrześniu, wrócił na front w styczniu 1918 jako dowódca brygady w 29. Dywizji. Jeszcze kilkakrotnie wykazał się męstwem, tak że przed końcem wojny po raz drugi został odznaczony DSO, a także Order of Saint Michael and Saint George i francuskim
Krzyżem Wojennym
.
Na początku 1919, czyli już po zakończeniu I wojny światowej trafił do Grenadier Guards, a od 1921 do 1925 był oficerem sztabowym w 44. Dywizji. W tym czasie ożenił się i bezskutecznie próbował swych sił w wyborach parlamentarnych. Później był zatrudniony w Kwaterze Głównej Wschodniego Dowództwa, a następnie dowodził 1. batalionem pułku Manchester. W 1934 został awansowany do stopnia generała majora. W 1936 odznaczono go Orderem Łaźni, a 16 grudnia 1937 ze względu na stan zdrowia odszedł z armii.
Po wybuchu II wojny światowej rząd Nowej Zelandii poprosił Freyberga o objęcie dowództwa nad korpusem ekspedycyjnym tego państwa wysłanym do udziału w wojnie. Jednocześnie został on dowódcą nowozelandzkiej 2. Dywizji. Po walkach o Kretę otrzymał awans do stopnia generała porucznika i dowodził 2. Dywizją w Afryce Północnej i na terenie Włoch. Nowozelandzka 2. Dywizja była organizacyjnie włączona do 8. Armii, ale Freyberg domagał się dla niej znacznej autonomii. Powodowało to liczne konflikty między nim a generałem Claude'em Auchinleckiem, dowódcą sił imperium brytyjskiego. Natomiast jego stosunki z dowódcą 8. Armii gen. Bernardem Lawem Montgomerym były bardzo dobre, a zwycięzca spod El-Alemejn cenił go wysoko.
We wrześniu 1944 został poważnie ranny w katastrofie lotniczej. Po sześciu tygodniach wrócił do dowodzenia dywizją, która wojnę zakończyła pod Triestem. Za kampanię włoską otrzymał po raz trzeci DSO i amerykańską
Legię Zasługi
. Dywizją dowodził do 22 XI 1945, a następnie powrócił do Nowej Zelandii. W 1946 jako osoba bardzo popularna w tym kraju, otrzymał najwyższe stanowisko w tym państwie - gubernatora generalnego. Sprawował tę funkcję do 1952. Rok wcześniej nadano mu szlachecki tytuł barona. Po powrocie do Wielkiej Brytanii zamieszkał w zamku Windsor jako jego honorowy wicegubernator. W 1963 odnowiła się jedna z jego ran wojennych i 4 lipca zmarł.
Bibliografia
- Encyklopedia II Wojny Światowej: Wielkie Bitwy