Bardo (
skt.
antarabhawa) - w dosłownym tłumaczeniu stan pośredni. Pojęcie
buddyjskie
z języka tybetańskiego określające każdy przejściowy stan egzystencji: życie, medytację, sen, śmierć.
Najczęściej używane w odniesieniu do stanu pośredniego pomiędzy śmiercią a kolejnymi narodzinami.
Sześć stanów bardo
Według nauk buddyzmu tybetańskiego wyróżnia się sześć głównych stanów bardo:
- Shinay bardo: bardo tego życia, w obecnym stanie jako człowiek lub inna istota, np. zwierzę, trwające od momentu odrodzenia ("umiejscowienia się" w łonie przyszłej matki) do
procesu umierania
.
- Milam bardo: bardo doświadczane również w tym życiu w czasie procesu śnienia i marzeń sennych.
- Samten bardo: bardo doświadczane w życiu jednak tylko w czasie odpowiednio skuteczniej medytacji, np. w praktyce wyciszenia umysłu
śamatha
.
- Chikkhai bardo: bolesne bardo trwające już w czasie
procesu umierania
.
- Chönyid bardo: niezwykłe świetliste bardo Dharmaty trwające dopiero w początkowym okresie "pośmiertnym", gdy świadomość całkowicie opuściło ciało, które opisują szczegółowo nauki
dzogczen
związane z praktyką thogal.
- Sidpai bardo: bardo stanu "pośmiertnego" trwające od czasu bardo Dharmaty do czasu odrodzenia ("umiejscowienia się" w łonie przyszłej matki) jako przyszły człowiek lub inna istota, np. zwierzę takie jak ptak który urodzi się z jaja.
Zgodnie z tymi naukami doświadczenia w czasie
śmierci klinicznej
należy odnieść do stanów doświadczanych w shinay bardo, bardo tego życia.
Pochodzenie nauk o stanie bardo
Nauki o bardo szczegółowo opisane są w
buddyzmie tybetańskim
np. w nauk
Lamrimu
, a po raz pierwszy dotarły do świata kultury zachodniej poprzez wydanie tłumaczenia
Tybetańskiej księgi umarłych
(popularnej
termy
w
Tybecie
pochodzącej od tertona Karma Lingpa ze szkoły
ningma
) w angielskim tłumaczeniu Evan-Wentz'a w XIX w. Tłumaczenie to jednak spowodowało ówcześnie wiele nieporozumień i porównań np. do mitologii "
Księgi zmarłych
" starożytnego
Egiptu
.
Buddyzm tybetański
natomiast opiera się na doświadczeniach weryfikowanych z praktyką
Wadżrajany
, którą można zrealizować bezpośrednio, np. poprzez
tantry Jogi Najwyższej
.
Teoria o stanie bardo
Według nauk o bardo przebywanie w tym stanie bardo, w odniesieniu do stanu pośredniego pomiędzy śmiercią a kolejnymi narodzinami (tyb. sidpai bardo), następuje po tym, jak się nie rozpoznało doświadczenia natury umysłu
Przejrzyste Światło
w czasie własnej śmierci, po zakończeniu
procesu umierania
. Przybiera się wtedy subtelną formę istnienia posiadającą niezwykłe właściwości, które według nauk Lamrimu [1] cechuje pięć głównych cech:
- posiadanie wszystkich czynności zmysłowych
- spontaniczne narodziny w stanie bardo z nagłą i kompletną manifestacją subtelnego ciała ze wszystkimi jego członkami
- posiadane własne subtelne ciało nie ulega zniszczeniu (dopóty nie nastąpi opuszczenie stanu bardo w celu odrodzenia, zazwyczaj po czasie 7x7 dni wg czasu przebywania w bardo)
- własne subtelne ciało może przemieszczać się bez przeszkód (za wyjątkiem miejsca, gdzie nastąpi nieodwracalnie odrodzenie, np. w łonie przyszłej matki)
- własne subtelne ciało może natychmiastowo przemieszczać się wszędzie w stanie bardo, gdzie tylko zapragnie.
Nauki mówią, że czas przebywania w stanie bardo kończy się z chwilą, kiedy świadomość istoty, która ma się po stanie bardo odrodzić w świecie jako człowiek, "umiejscowi się" w łonie przyszłej matki pod wpływem silnych nie do odparcia emocji związanych z kochającymi się przyszłymi rodzicami, z którymi musi mieć odpowiedni związek uwarunkowany prawem czynów karmicznych (
karma
). Podobnie jest, gdy owa świadomość ma się odrodzić jako inna istota, np jako zwierzę. Nauki te również podkreślają, że odrodzenie się po stanie bardo jako człowiek jest jednak bardzo rzadkie, gdyż wymaga m.in. bardzo wielu sprzyjających okoliczności, nagromadzenia odpowiedniego dobroczynnego potencjału
karmy
oraz mądrości.
Przypisy
Bibliografia
- Geshe Kelsang Gyatso "Joyful Path of Good Fortune: The Complete Buddhist Path to Enlightenment", Tharpa Publication.
- Sogyal Rinpocze, Tybetańska księga życia i umierania, Wydawnictwo Mandala, Warszawa
2005
- Lati Rinpocze, Hopkins Jeffrey, Śmierć, stan pośredni i odrodzenie w buddyzmie tybetańskim, Wydawnictwo A,
1999
- Kania Ireneusz Tybetańska Księga Umarłych, Wydawnictwo: Oficyna Literacka, ISBN: 83-89978-02-4,
2005
, liczba stron: 192
Linki zewnętrzne
Zobacz też