Pomorcy (
ros.
помо'ры) to
rosyjscy
osadnicy nad
Morzem Białym
, które to tereny zamieszkiwali wspólnie z
Lapończykami
i
Finami
na zachodzie i
Nieńcami
na wschodzie.
Małyje Koreły, XVII-wieczna wieś Pomorców (
bezpopowców
) niedaleko Archangielska
Na początku XII wieku traperzy, łowcy fok i rybacy z ziem
Nowogrodu Wielkiego
docierali nad brzeg Morza Białego wzdłuż rzek
Dwina
i
Onega
i zakładając osady, skąd dokonywali dalekich wypraw lądowych i morskich, docierając nawet do
Spitsbergenu
i
Nowej Ziemi
. Przed powstaniem
Archangielska
pod koniec XVI wieku ich główną osadą była wioska, później miasteczko
Chołmogory
.
Pomorcy odkryli
Przejście Północno-Wschodnie
i wykorzystywali je by docierać na obszary
Syberii
, gdzie poszukiwali drogocennych futer
sobolich
. Używając swych statków zwanych
koczami
potrafili minąć
Ural
i założyć osadę o nazwie
Mangazieja
na wschód od
Półwyspu Jamalskiego
w początkach XVI wieku.
Nazwa Pomorców wywodzi się od słowa "pomorze" (ros. поморье), czyli odcinka wybrzeża Morza Białego od dzisiejszego miasta
Biełomorsk
po
Kem
. Najbardziej znanymi Pomorcami byli
Michaił Łomonosow
,
Fiedot Szubin
i
Siemion Iwanowicz Dieżniew
.
Pomorcy żyli i utrzymywali się z lasu i morza polując na dzikie zwierzęta, uprawiając
rybołówstwo
i
wielorybnictwo
; w
tundrze
zajmowali się hodowlą
reniferów
. Ważnym zajęciem był handel rybą i zbożem z
Normanami
. Ten handel był tak intensywny, że wykształcił się nawet lokalny, mieszany rosyjsko-norweski język używany aż do roku
1920
.
Do
rewolucji październikowej
na północnych obszarach Rosji istniała również schizmatycka sekta
prawosławna
, nazywana raz pomorcami, raz
bezpopowcami
.
Po upadku
Związku Radzieckiego
zaczęto zastanawiać się, czy Pomorcy nie powinni być uznani za ludność miejscową, odrębną etnicznie i zaliczoną do ludów północnej Rosji. Według spisu powszechnego z roku
2002
6,571 osób w Rosji uważało się za Pomorców, prawie wszyscy w Obwodzie Archangielskim (6,295) i Murmańskim (127).
Jedna z trzech wyższych uczelni Archangielska nosi nazwę Państwowego Uniwersytetu Pomorskiego. W związku z próbami scalania mniejszych i biedniejszych regionów Rosji w większe jednostki terytorialne, proponowane jest połączenie obwodów archangielskiego, murmańskiego,
Republiki Komi
i
Nienieckiego Okręgu Autonomicznego
w jednostkę zwaną Krajem Pomorskim.
Zobacz też
Rosyjska północ
Linki zewnętrzne