Portal:Finlandia
Portal:FinlandiaTervetuloa! Välkommen till Finlandsportalen! Witaj! | Jest to portal dla wszystkich wikipedystów zainteresowanych
Finlandią
. Finlandia, Republika Finlandii (
fiń.
Suomi, Suomen Tasavalta;
szw.
Finland, Republiken Finland) – państwo w
Europie Północnej
, członek
Unii Europejskiej
. Graniczy od zachodu ze
Szwecją
i z
Bałtykiem
, od północy z
Norwegią
i od wschodu z
Rosją
. Większość powierzchni kraju stanowią
niziny
z młodą rzeźbą polodowcową. Naturalne zachodnie i południowe granice Finlandii wyznaczają
Zatoka Botnicka
i
Zatoka Fińska
, pomiędzy którymi rozciąga się poprzecinane ciągami wzniesień morenowych
Pojezierze Fińskie
z 60 tys. jezior. Jeziora zajmują 18,8 tys km², bardzo liczne są
bagna
i
torfowiska
. W środkowej części kraju
ukształtowanie terenu
ma cechy południowych
pojezierzy
i leżących na północ
wyżyn
. Na północ od
Koła Podbiegunowego
rozciąga się
Laponia Fińska
, która stanowi przedgórze
Gór Skandynawskich
. Linia
wybrzeża szkierowego
, jest silnie rozwinięta, z dużą ilością małych
wysepek
.
Czytaj dalej...
|
|
Ustrój Finlandii | Ustrój polityczny Finlandii - Finlandia to
demokratyczna
republika
parlamentarno-gabinetowa, w której modelu rządów można dopatrzyć się
semiprezydencjalizmu
. Wyrazicielem wielopartyjnego składu politycznego parlamentu jest rząd z
premierem
na czele, pełniący kierowniczą rolę w państwie (jest on częścią władzy wykonawczej). Parlament fiński jest
unikameralny
, liczący 200 członków pochodzących z wyborów powszechnych, sprawuje on władzę ustawodawczą. Premiera desygnuje
prezydent
, wybierany w wyborach powszechnych na kadencję trwającą 6 lat. Prezydent jest głową państwa, Dowódcą Naczelnym sił zbrojnych i prowadzi politykę zagraniczną państwa. Obecnie prezydentem Finlandii jest
Tarja Halonen
, a premierem
Matti Vanhanen
. Sądownictwo jest niezależne od egzekutywy i legislatury. Nie ma sądu konstytucyjnego, zgodność ustaw z konstytucją nie może być podważana. W Finlandii obowiązuje
konstytucja
z
1 marca
2000
roku (poprzednia pochodziła z
1919
roku).
Czytaj dalej...
| Czy wiesz, że... | Czy wiesz...
| Finlandia na mapie | | To warto zobaczyć | Finlandia Talo – budynek wielofunkcyjny w
Helsinkach
, mieszczący salę koncertową i centrum konferencyjne. Gmach został zaprojektowany przez
Alvara Aalto
. Prace budowlane rozpoczęły się w 1967, a zakończyły w 1971. W 1975 w Finlandia Talo został podpisany
Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
. Budynek jest też siedzibą Filharmonii Helsińskiej i Orkiestry Symfonicznej Fińskiego Radia. Gmach mieści się w Helsinkach, w dzielnicy Töölö, niedaleko zatoki
Töölönlahti
, przy ulicy Mannerheimintie (droga E 12 i krajowa nr 1), jej wschodniej części, w pobliżu dworca kolejowego.
Alvar Aalto w stworzonym przez siebie planie zagospodarowania miasta przewidział miejsce dla sali koncertowej i kongresowej. Pierwsze projekty powstały w 1961, późniejsze zmiany wprowadzono w latach 1964 i 1971. Miasto powierzyło Alvarowi Aalto realizację tego projektu w 1968. Budowę skrzydła koncertowego ukończono w 1971, pierwszy koncert odbył się 2 grudnia 1971. Do 1975 przygotowano skrzydło konferencyjne dla potrzeb KBWE.
Czytaj dalej...
| Do zrobienia | Jeśli chcesz pomóc w tworzeniu portalu Finlandia, znajdziesz tu tematy, które są potrzebne do zrobienia/poszerzenia. Jeśli zauważyłeś, że brakuje jakiegoś artykułu, a sam nie możesz go napisać, prosimy o umieszczenie go
na poniższej liście
lub w . Paavo Rintala, kuchnia fińska, Mwedia w Finlandii, Jorma Kurvinen, Ujtsjoki,
Kallavesi
, regiony:
Sawonia Północna
,
Karelia Północna
,
Sawonia Południowa
, Pohjanmaa Południowa,
Pirkanmaa
, Pohjanmaa Środkowa,
Finlandia Środkowa
,
Finlandia Właściwa
,
Karelia Południowa
,
Päijät-Häme
,
Kanta-Häme
,
Uusimaa
,
Uusimaa Wschodnia
, Religie w Finlandii zebrać wszystkie fińskie tematy Jeziora - zrobić listę pierwszych 20 i opisać je (plan minimum)
Literatura fińska
,
Yleisradio
,
Sawonia
,
Suomenlinna
,
Fiński Związek Narciarski
,
Kuopio
,
tunturi
,
Österbotten
,
Satakunta
,
Eliel Saarinen
,
Hämeenlinna
,
Wielkie Księstwo Finlandii
Aleksis Kivi
,
Alvar Aalto
,
Nurmijärvi
Wybory prezydenckie w Finlandii w 2006 roku
,
Podregiony Finlandii
| Do zmedalizowania | | W siostrzanych projektach | | Inne portale tematyczne w polskiej Wikipedii | |
| Rzut oka... |
| Artykuł miesiąca |
Turku
Turku (
fiń.
Turku,
szw.
Åbo,
ros.
Турку) – miasto w południowo-zachodniej
Finlandii
, u ujścia rzeki Aura.
Stolica
kraju do roku
1812
(oficjalnie od
1809
, najstarsze miasto Fińskie. Uniwersytet założony w
1640
roku. Obecnie stolica prowincji Turku-Pori, ważny port (w
2007
obsłużył 3,6 mln pasażerów. Rozwinięty przemysł. W skład zespołu miejskiego wchodzą: Raisio, Kaarina i
Naantali
. Jest atrakcyjnym turystycznie miejscem. Działa tam także m.in. polski
konsulat honorowy
. Bardzo silne wpływy kultury szwedzkiej. Nazwa Turku pochodzi od starosłowiańskiego słowa tǔrgǔ oznaczającego "rynek, targ". Tereny dzisiejszego Turku zamieszkane były już w okresie epoki brązu. W
VIII
-
X w.
był ważną osadą handlową i stolicą księstwa
Varsinais-Suomi
. Źródła historyczne wymieniają je w kontekście prób podboju i chrystianizacji kraju przez Eryka IX. W
1154
wysłano tam angielskiego biskupa Henryka, który popadł w konflikt z miejscowym bogatym rolnikiem i został przez niego zabity. Od początku średniowiecza Turku było stolicą kraju. Było w strefie wpływów
szwedzkich
. Rozwinęło się wtedy w duże miasto. Wybudowano wiele kościołów
romańskich
, a w późniejszym czasie
gotyckich
. W roku
1249
ufundowano klasztor
Dominikanów
, zaś w
1300
poświęcona została katedra. W Turku powstało biskupstwo obejmujące niemal całą dzisiejszą Finlandię, które niedługo później stało się arcybiskupstwem. W
XIV wieku
miasto należało do
związku miast hanzeatyckich
.
Czytaj dalej...
| Coś na ząb | Pierogi karelskie (
fin.
karjalanpiirakat) - fińska potrawa mączna, rodzaj płaskiego pieroga otwartego, składającego się z dwóch warstw: spodniej, z ciasta z maki pszenno-żytniej, oraz wierzchniej, wykonanej z
purée
ziemniaczanego lub gotowanego ryżu. Podaje się na gorąco, często z voimuna paisti - smarowidła wykonanego z
jajek
i masła. | Postać miesiąca | UCarl Gustaf Emil Mannerheim Carl Gustaf Emil Mannerheim, (wymowa: maner'hejm, ur.
4 czerwca
1867
, Askainen, zamek Villnäs, zm.
28 stycznia
1951
w
Lozannie
w
Szwajcarii
) –
baron
,
fiński
dowódca wojskowy (
generał-lejtnant
carskiej Armii Rosyjskiej,
marszałek
Finlandii) i polityk;
prezydent
kraju w latach
1944
-
1946
. Był też, jako
regent
, pierwszą głową państwa po uzyskaniu niepodległości. Był synem księcia Carla Roberta Mannerheima i jego żony Heleny von Julin. Jako czternastolatek poszedł do Szkoły Kadetów w Haminie, skąd usunięto go ze względów dyscyplinarnych. Wstąpił na Uniwersytet Helsiński. Od
1897
słuchacz Mikołajewskiej Szkoły Oficerskiej Kawalerii w
Petersburgu
. Od
1889
jako
kornet
w 15 Aleksandryjskim Pułku Dragonów stacjonującym w
Kaliszu
. Wraz z pułkiem został przeniesiony do Sankt Petersburga. Później służył w Azji Środkowej i na Dalekim Wschodzie. W 1905 pułkownik i dowódca pułku. Uczestnik
wojny rosyjsko-japońskiej
(
1904
-
1905
). W l.
1906
-
1908
szef Misji Wojskowej w Chinach. W
1911
trafił do Polski, gdzie dowodził 13 Władymirskim pułkiem dragonów w Mińsku Mazowieckim i później pułkiem ułanów lejbgwardii w
Warszawie
, jednym z najlepszych pułków kawalerii w armii
Imperium Rosyjskiego
, którego
koszary
mieściły się w parku warszawskiego
Belwederu
. | Finlandia w Wikipedii |
Literatura fińska
Mikael Agricola
,
Minna Canth
,
Aleksis Kivi
,
Paavo Haavikko
,
Pentti Haanpää
,
Annika Idström
,
Tove Jansson
,
Aino Kallas
,
Ilmari Kianto
,
Sam Lake
,
Joel Lehtonen
,
Väinö Linna
,
Eeva-Liisa Manner
,
Timo Mukka
,
Pentti Saarikoski
,
Kaarlo Sarkia
,
Frans Sillanpää
,
Johanna Sinisalo
,
Karin Smirnoff
,
Maila Talvio
,
Lauri Viita
,
Mika Waltari
, Polityka:
Flaga Finlandii
,
Herb Finlandii
,
Ustrój polityczny Finlandii
,
Allemansrätten
,
Eduskunta
,
Konstytucja Finlandii
,
Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Finlandii
, Media:
Helsingin Sanomat
,
Yleisradio
,
Ilta-Sanomat
,
Hufvudstadsbladet
Miasta:
Äänekoski
,
Alavus
,
Espoo
,
Fiskars
,
Haapajärvi
,
Hämeenlinna
,
Hamina
,
Hanko
,
Haukipudas
,
Heinävesi
,
Heinola
,
Helsinki
,
Hollola
,
Hyvinkää
Iisalmi
,
Imatra
,
Ivalo
,
Jakobstad
,
Järvenpää
,
Joensuu
,
Joutseno
,
Jyväskylä
,
Kaarina
,
Kajaani
,
Kalajoki
,
Kangasala
,
Karkkila
,
Kemi
,
Kerava
,
Keuruu
,
Kirkkonummi
,
Kitee
,
Kokkola
,
Kontiolahti
,
Kotka
,
Kouvola
,
Kuopio
,
Kuusamo
,
Kuusankoski
,
Lahti
,
Lappeenranta
,
Lemi
,
Lieksa
,
Lohja
,
Mikkeli
,
Naantali
,
Npkia
,
Nurmijärvi
,
Oulainen
,
Oulu
,
Oulunkylä
,
Petäjävesi
,
Pieksämäki
,
Pohja
,
Pori
,
Porvoo
,
Raahe
,
Raisio
,
Rauma
,
Riihimäki
,
Rovaniemi
,
Salo
,
Savonlinna
,
Seinäjoki
,
Siilinjärvi
,
Sipoo
,
Tampere
,
Teuva
,
Tornio
,
Turku
,
Tuusula
,
Uusikaupunki
,
Vaasa
,
Valkeakoski
,
Vantaa
,
Varkaus
,
Vihti
,
Ylöjärvi
Jeziora:
Bodom
,
Inari
,
Oulujärvi
,
Pielinen
,
Pihlajavesi
,
Päijänne
,
Saimaa
Rzeki:
Kemijoki
,
Kokemäenjoki
,
Ounas
,
Paatsjoki
,
Tana
,
Torne
Historia Finlandii:
5 Finlandzki Pułk Strzelców Imperium Rosyjskiego
,
Armia "Norwegen"
,
Armia Przesmyku Karelskiego
,
Finlandia w polityce Stanów Zjednoczonych 1917-1919
,
Fińska Republika Demokratyczna
,
Front Północny
,
Hakkapelitas
,
Kosz chlebowy Mołotowa
,
Królestwo Finlandii
,
Lappowcy
,
Linia Mannerheima
,
Linia Salpa
,
Marka fińska
,
Ochotniczy Fiński Batalion Waffen-SS
,
Österbotten
,
Strzelanina w Tuusula
,
Wielka Finlandia
,
Wielkie Księstwo Finlandii
,
Wojna domowa w Finlandii
,
Wojna lapońska
,
Wojna radziecko-fińska 1941-1944
,
Wojna zimowa (1939-1940)
,
Władcy Finlandii
Oświata fińska;
Fińskie uczelnie wyższe
,
Helsińska Wyższa Szkoła Handlu
,
Jyväskylän ammattikorkeakoulu
,
Techniczny Uniwersytet Helsiński
,
Uniwersytet Helsiński
,
Uniwersytet Joensuu
,
Uniwersytet Turku
,
Åbo Akademi
| Pomoc | Jak możesz pomóc rozwijać ten portal:- rozwijaj istniejące artykuły
- pisz nowe artykuły
- w zalążkach artykułów wstawiaj szablon {{stub}}
|
|
Inne hasła zawierające informacje o "Portal:Finlandia":
Adwentyzm
...
Odense
...
Linköping
...
Tampere
...
Koszykówka
...
1972
...
Wittenberga
...
Włosi
...
1986
...
Benedykt Dybowski
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Portal:Finlandia":
211a Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej w dwudziestoleciu międzywojennym (plansza 10)
...
202 System wersalski. Europa po I Wojnie Światowej (plansza 7)
...
Średniowiecze (plansza 13)
...
|