Amerykański tankowiec KC-135E zaopatrujący myśliwiec
F-16
C za pomocą sztywnego przewodu
Powietrzny tankowiec –
samolot
przeznaczony konstrukcyjnie do zaopatrywania innych samolotów w
paliwo
w locie (
tankowania w powietrzu
). Stosowane też są określenia: powietrzny zbiornikowiec, samolot-zbiornikowiec, samolot-cysterna, latająca cysterna.
Samoloty-cysterny zwykle są wersjami pochodnymi dużych
samolotów transportowych
lub
bombowców
, wyposażonych w odpowiednio pojemne zbiorniki paliwa i instalację do uzupełniania paliwa w powietrzu. Często do tej roli przebudowywano przestarzałe bombowce, np.
Handley Page Victor
.
Powietrzny tankowiec wyróżnia się posiadaniem odpowiednio pojemnych zbiorników paliwa, umieszczonych także np. w przedziale transportowym lub komorze bombowej, oraz przede wszystkim posiadaniem instalacji do
tankowania w powietrzu
. Obecnie stosowane są dwa rodzaje instalacji: z przewodem elastycznym i z przewodem sztywnym.
Australijski tankowiec EB-707 zaopatrujący myśliwiec
F/A-18C Hornet
z systemu z elastycznym przewodem
W instalacji z przewodem elastycznym, samolot-cysterna zaopatrzony jest w jedno lub więcej stanowisk (do 3), z których wypuszczany jest w locie elastyczny wąż, zakończony rozszerzającym się stożkiem. System taki jest stosowany w siłach powietrznych m.in. europejskich państw
NATO
i
Rosji
, na mniejszą skalę w
USA
. Stanowiska do tankowania umieszczone są zwykle pod ogonem i po jednym pod skrzydłami zbiornikowca. System ten stosowany jest także w samolotach mniejszych, np. na nowych rosyjskich myśliwcach wielozadaniowych, które po wyposażeniu ich w podczepiany agregat z wężem, mogą pełnić rolę powietrznego tankowca, zaopatrując w paliwo z własnych zbiorników inne samoloty.
Drugim stosowanym systemem tankowania w locie jest instalacja ze sztywnym przewodem. Samolot-cysterna wyposażony jest w jedno stanowisko na ogonie, z którego wysuwany jest sztywny przewód paliwowy. Operator systemu, znajdujący się na zbiornikowcu, steruje tym sztywnym przewodem. System ten stosowany jest głównie w lotnictwie
USA
.
Systemy tankowania w powietrzu i powietrzne tankowce wprowadzono w siłach lotniczych najsilniejszych państw w latach 50. XX w., a na większą skalę w kolejnej dekadzie.
Zobacz więcej w haśle
tankowanie w powietrzu
.