Thomas Woodrow Wilson (ur.
28 grudnia
1856
w Staunton,
Wirginia
, zm.
3 lutego
1924
w
Waszyngtonie
, Dystrykt Kolumbii) – dwudziesty ósmy
prezydent USA
(
1913
-
1921
).
Wilson, urodzony w rodzinie
prezbiteriańskiego
pastora i wykładowcy uniwersyteckiego, ukończył
Uniwersytet Princeton
oraz Wydział Prawa na uniwersytecie w
Wirginii
. Zrobił doktorat na
Johns Hopkins University
i rozpoczął karierę naukową. Jest to także pierwszy amerykański
politolog
.
Bardzo szybko piął się w górę i w roku
1902
został
rektorem
Uniwersytetu Princeton
.
Wilson stawał się coraz bardziej znany, co skłoniło konserwatywne kręgi wewnątrz
Partii Demokratycznej
do rozważenia jego kandydatury na prezydenta kraju. Najpierw jednak wystartował, w
1910
, w wyborach na
gubernatora
New Jersey
. W
1912
demokraci nominowali go na prezydenta.
Mimo iż zdobył jedynie 42% głosów obywateli, to zadecydowała miażdżąca przewaga głosów elektorskich.
Już na początku swej prezydentury Wilson przeprowadził przez
Kongres
trzy ważne ustawy. Jedna z nich – Underwood Act – przewidywała obniżenie stawek celnych, druga – Federal Reserve Act – pozwalała na bardziej elastyczne gospodarowanie skarbem państwa, trzecia z kolei powoływała do życia Federalną Komisję Handlu (Federal Trade Commission), której zadaniem było zwalczanie nieuczciwych praktyk w biznesie. Jego program, znany jako New Freedom, dawał obywatelom prawo do swobodnego zrzeszania się oraz do
strajku
.
W 1913 Wilson wziął udział w pierwszej oficjalnej prezydenckiej konferencji prasowej w historii Stanów Zjednoczonych. Kontakty z prasą traktował jako środek do zdobycia poparcia dla swego programu[1].
4 sierpnia
1914
prezydent ogłosił neutralność USA w
I wojnie światowej
.
Na kolejne zmiany nie trzeba było długo czekać. W
1916
administracja Wilsona zakazała zatrudniania dzieci oraz ograniczyła czas pracy robotników kolejowych do ośmiu godzin dziennie. Te zmiany, oraz hasło "on trzyma nas z dala od wojny" (chodziło o toczącą się wówczas wojnę w Europie), pozwoliły Wilsonowi wygrać kolejne wybory, w których uzyskał 51,67% głosów.
Wkrótce po nich prezydent stwierdził, że Ameryka nie może pozostać neutralna w obliczu wojny światowej.
2 kwietnia
1917
Wilson poprosił Kongres o wypowiedzenie wojny
Niemcom
.
Przyłączenie się USA z wolna przeważało losy wojny na korzyść aliantów. W styczniu
1918
prezydent przedstawił przed Kongresem cele, które USA chcą osiągnąć w tej wojnie. Są one znane jako
14 punktów Wilsona
i stały się podstawą
traktatu wersalskiego
.
Po podpisaniu przez Niemcy kapitulacji, Wilson wyjechał do
Paryża
, gdzie pracował na rzecz zapewnienia światu stałego pokoju. Następnie prezentował traktat wersalski przed Kongresem. Jednak po wyborach w
1918
demokraci utracili większość i Kongres, przewagą siedmiu głosów, traktat odrzucił.
Wilson, wbrew ostrzeżeniom lekarzy, zaczął podróżować po kraju i przekonywać współobywateli do traktatu. Wyczerpany doznał ciężkiego udaru, który omal go nie zabił.
W
1919
przyczynił się do założenia
Ligi Narodów
, za co otrzymał
Pokojową Nagrodę Nobla
.
Prezydent zmarł w
1924
. Był żonaty dwukrotnie: najpierw z
Ellen Wilson
, a po jej śmierci z
Edith Wilson
.
Jego portret występuje na,
nieznajdującym się w powszechnym obiegu
,
banknocie
stutysięcznodolarowym
.
Był przyjacielem polskiego pianisty i działacza
Ignacego Jana Paderewskiego
. Paderewski ufundował mu
pomnik
, który w 1931 roku został odsłonięty w
poznańskim Parku Wilsona
. Autorem rzeźby był Gutzon Borglum - autor twarzy Jerzego Waszyngtona wyrzeźbionej w zboczu góry Rushmore.
Honorowe obywatelstwa
Przypisy
Zobacz też
Poprzednik John Franklin Fort | | Gubernator stanu New Jersey
1911
-
1913
| | Następca James F. Fielder tymczasowo |