Widok na Plac Koła Palm w śródmieściu San Jose
Katedra pod wezwaniem Świętego Józefa w San José
San José (w języku
hiszpańskim
oznacza
Św. Józef
) lub San Jose (formalnie wg administracji miasta: City of San José, jednak inaczej w karcie praw miasta, tzn. jego statucie, gdzie widnieje City of San Jose) to trzecie pod względem wielkości miasto w stanie
Kalifornia
. Stolica hrabstwa
Santa Clara
, zlokalizowanego na południowym krańcu
Zatoki San Francisco
, w obrębie
Doliny Krzemowej
. Kiedyś małe miasto rolnicze. Pomiędzy
latami 60.
, a
90.
XX wieku
stało się miejscem powstawania nowych dzielnic mieszkaniowych, dzięki czemu teraz jest największym miastem w północnej Kalifornii. Jego populacja oszacowana na
2008
rok to 948 279 osób[1], a na
2009
- 1 006 892[2]. Obszar metropolii zamieszkuje 1,8 miliona mieszkańców[3]. Jest to jedno z głównych miast Obszaru
Zatoki San Francisco
czyli tzn. "Bay Area", przy czym jest jego największym miastem pod względem zaludnienia, obszaru oraz rozwoju przemysłowego.
San José założone zostało
29 listopada
1777
roku jako El Pueblo de San José de Guadalupe. Stając się pierwszym miastem
hiszpańskiej
kolonii Kalifornia.
11 lipca
1846
zostało zdobyte przez kapitana Thomasa Fallona, a trzy dni później, po akcesji Kalifornii do Stanów Zjednoczonych, nad miastem zawisła amerykańska flaga. W
1850
San José zostało pierwszym miastem inkorporowanym do Stanu
Kalifornia
, stając się przejściowo jego stolicą do
1851
[4]. W czasie
II wojny światowej
miasto doświadczyło zwiększonego
popytu
na mieszkania dla żołnierzy i innych weteranów wracających z frontu. Dalszy wzrost populacji w latach powojennych oraz zwiększenie obszaru miasta spowodowało, iż obecnie zlokalizowane są tutaj firmy należące do gigantów
technopoli
.
Historia
Przed kolonizacją regionu przez Europejczyków był on zamieszkiwany przez grupy rdzennej ludności przynależącej do kilku szczepów Indian
Ohlone
[5]. Pierwsi Europejczycy, których obecność można odnotować w tym rejonie, byli
franciszkańskimi
misjonarzami z ojcem
Junípero Serra
na czele[6]. Począwszy od 1769 roku założyli oni szereg
misji
na obecnych terenach stanu Kalifornia. 29 listopada 1777 roku
wicekról Nowej Hiszpanii
Antonio María de Bucareli y Ursúa wydał rozkaz założenia rolnej osady na terenach obecnego San José, która zaopatrywałaby w żywność pobliskie forty wojskowe. Miasteczko zostało założone przez hiszpańskiego oficera José Joaquína Morage i ochrzczone Pueblo de San José de Guadelupe, było ono pierwszą niewojskową miejscowością w Górnej Kalifornii (Alta California)[7].
W roku 1797 osada została przeniesiona z obszaru, który obecnie zajmuje skrzyżowanie ulic Taylor Street oraz Guadelupe Parkway, na tereny obecnego centrum miasta. W 1825 San José znalazło się w granicach nowoutworzonego Meksyku, który właśnie uniezależnił się od Korony Hiszpańskiej. Później San José zostało zajęte przez Stany Zjednoczone, kiedy te w roku 1846 anektowały całą Kalifornię[5]. Niedługo później miasto zostało drugim, po
Sacramento
, zarejestrowanym miastem w Kalifornii z własnym samorządem, a jego pierwszym merem został Josiah Belden. Miasto było pierwszą stolicą stanu oraz w 1850 i 1851 było gospodarzem pierwszych dwu sesji legislatury stanowej. Obecnie skwer znany jako Circle of Palms Plaza (czyli Plac Koła Palm) w śródmieściu San José upamiętnia rolę miasta jako pierwszej stolicy stanu.
Podczas
trzęsienia ziemi w roku 1906
miasto nie ucierpiało tak poważnie jak pobliskie San Francisco, poniosło jednak pewne straty. Powyżej 100 osób zginęło w szpitalu Agnews po tym, jak zawalił się dach i ściany budynku[8]. Podczas II wojny światowej, wielu Japończyków zamieszkujących San José zostało
internowanych
i przymusowo umieszczonych w specjalnych obozach. W 1943 antymeksykańskie zamieszki miały także miejsce w San Jose.
W związku z rozpoczęciem działań wojennych gospodarka miasta zaczęła przestawiać się z rolniczej na przemysłową. Departament Wojny zlecił firmie Food Machinery Corporation produkcję tysiąca gąsienicowych pojazdów amfibijnych typu LVT, które były budowane w fabryce firmy niedaleko San José[9]. Po wojnie firma zmieniła nazwę na United Defense (obecnie
BAE Systems
), a jej filia w Santa Clara pozostawała dostawcą sprzętu wojskowego produkując między innymi: M113 Armored Personnel Carrier i
Bradley Fighting Vehicle
[10]. W 1943 IBM otworzył tu swoją centralę na zachodnie wybrzeże USA, a w 1952 centrum badawczo-rozwojowe. Dzięki wynalezieniu przez IBM pierwszego komercyjnego komputera (IBM 305 RAMAC) oraz dysku twardego przemysł technologiczny zaczął się szybko rozwijać[11].
W latach 50. i 60. ubiegłego stulecia menadżer miasta Dutch Hamann prowadził bardzo aktywną kampanię rozwoju miasta. W tym czasie San José przyłączyło sąsiadujące tereny takie jak Alviso czy Cambrian Park, które dostarczyły tereny pod budowę przedmieść. Wskutek niezwykle szybkiego rozwoju i urbanizacji miasta w latach 70. pojawiła się reakcja antywzrostowa, orędownikiem której byli merowie
Norman Mineta
i Janet Gray Hayes. Mimo wyznaczenia granic rozwoju miejskiego, ustanowienia opłat dla deweloperów, oraz nadania praw miejskich sąsiadującym miejscowościom Campbell i
Cupertino
rozwój miasta nie został zahamowany[9]. Czołowa pozycja San José w
Dolinie Krzemowej
spowodowała jeszcze większy wzrost gospodarczo-przemysłowy, a co za tym idzie większy wzrost liczby ludności. Te czynniki spowodowały, że wzrost cen nieruchomości w San José był największy w całych Stanach Zjednoczonych i wynosił 936 procent w latach 1976-2001[12]. Starania rady miejskiej, aby podnieść gęstość zaludnienia były kontynuowane przez lata 90. Od lat osiemdziesiątych 60 procent budownictwa mieszkaniowego w San José to budownictwo wielorodzinne, nie zaś tradycyjne jednorodzinne domki, a od początku XXI stulecia ten odsetek wzrósł do 75 procent co ukazuje tendencje rozwojowe w kierunku tzw. "Smart Growth"[13].
Demografia
- Wykres liczby ludności miasta San Jose na przestrzeni ostatnich 150 lat[1]
San José to trzecie pod względem wielkości miasto w stanie Kalifornia i dziesiąte w całych Stanach Zjednoczonych. Według spisu ludności z roku 2000 jego populacja wynosi 894 943 w czym jest tam 276 598 gospodarstw domowych które zamieszkuje 203 576 rodzin[1]. Populację w roku 2009 szacuje się na 1 006 892 osób.
Według wyżej wspomnianego spisu ludności gęstość zaludnienia w San José wynosiła 1976 osób na kilometr kwadratowy. Istniało 281 841 jednostek mieszkaniowych o średnim zagęszczeniu 622,3 na kilometr kwadratowy. Z 276 598 gospodarstw domowych, w 38,3% zamieszkiwały rodziny z dziećmi poniżej lat 18,56% było zamieszkanych przez małżeństwa mieszkające razem, 11,7% było zamieszkanych przez niezamężne kobiety, a 26,4% było zamieszkanych przez osoby nie tworzące rodziny. Około 5 procent domostw było zamieszkanych przez osoby powyżej 65 lat zamieszkujące samotnie. Przeciętne gospodarstwo domowe składało się z 3,2 osoby, a na średnią rodzinę przypadało 3,62 osoby.
Fragment śródmieścia miasta
Średnia wieku ludności San José przedstawia się w sposób następujący: 26,6% ludności to osoby poniżej 18 lat, 9,9% w wieku między 18 a 24 lat, 35,4% od 24 do 44 lat, 20% populacji to osoby w wieku 45-64 lat i 8,3% powyżej 65 roku życia.
Zgodnie z szacunkami z roku 2007 mediana przychodów gospodarstw domowych w San José była najwyższa ze wszystkich miast USA, które mają powyżej 250 000 mieszkańców, a wynosiła 76 963 dolarów rocznie. Mediana przychodów na rodzinę to 86 822 dolarów. Mężczyźni zarabiali średnio 49 347 dolarów na rok, a kobiety 36 936 dolarów rocznie. Dochód PKB per capita PKB na mieszkańca wyniósł 26 697 dolarów rocznie[14]. 8 procent mieszkańców miasta żyło poniżej ustawowej granicy ubóstwa.
Dane Amerykańskiego Biura Spisów Ludności (US Census Bureau) wskazują, że do roku 2007 biali Amerykanie stanowili 49,3% ludności miasta. Czarnoskórzy lub Afroamerykanie stanowią 3,2% populacji, a Indianie jedynie 0,5%. Ludność pochodzenia azjatyckiego to 30,7% populacji San José, zaś 31,3% stanowią Latynosi[15][16].
San José może pochwalić się wysokim odsetkiem cudzoziemców i imigrantów, aż 39% populacji, w których skład wchodzi wielu pracowników branży high-tech pochodzących z Azji. San José jest dużym skupiskiem emigrantów z Ameryki Środkowej i Południowej, zwłaszcza Meksyku, oraz największym na świecie skupiskiem Wietnamczyków mieszkających poza Wietnamem[17].
Geografia
Widok na miasto z lotu ptaka.
Widok w kierunku zachodnim z góry Mount Hamilton
Według danych United States Census Bureau, miasto zajmuje całkowitą powierzchnię 461,5 kilometrów kwadratowych, z czego 8,6 km² (1,86%) stanowią wody. W okolicach San José znajduje się uskok San Andreas, który stanowi główne źródło
aktywności sejsmicznej
w Kalifornii. Najpoważniejszym trzęsieniem ziemi jakie miało miejsce w tym rejonie było trzęsienie ziemi w 1906 roku, które poważnie uszkodzilo lub zniszczyło wiele budynków w San José. Mniejsze ale również poważne trzęsienia ziemi odnotowano w latach: 1839, 1851, 1858, 1864, 1865, 1868 i 1891. Trzęsienie ziemi z epicentrum w
Daly City
z roku 1957 spowodowało pewne zniszczenia jak również
trzęsienie ziemi Loma Prieta
które miało miejsce w 1989. Oprócz uskoku San Andreas niedaleko miasta znajdują się także uskoki: Monte Vista, South Hayward, Northern Calaveras i Central Calaveras. Przez miasto płynie rzeka Guadalupe, która wypływa z Gór Santa Cruz (które oddzielają Dolinę Krzemową od wybrzeża Pacyfiku) i swoje ujście ma w Zatoce San Francisco w dzielnicy Alviso. Wzdłuż południowej części rzeki znajduje się dzielnica Almaden Valley, która początkowo została wyznaczona jako miejsce kopalni rtęci. Najniższy punkt w San José (4 m poniżej poziomu morza) znajduje się przy Zatoce San Francisco w dzielnicy Alviso, najwyższym punktem w mieście jest Szczyt Kopernika, na górze Mount Hamilton, którego wysokość bezwzględna wynosi 1333 metry n.p.m. Na tym szczycie znajduje się również Obserwatorium Lick. W związku z
zanieczyszczeniem świetlnym
stwarzanym przez San José, co utrudniało obserwacje uczonym pracującym w obserwatorium, władze miasta podjęły kroki, aby zredukować poziom światła wytwarzanego nocą, w tym celu wymieniono latarnie uliczne na
sodowe
. Planetoida
6216 San Jose
została ochrzczona nazwą miasta w dowód uznania dla San José. San José znajduje się w bardzo dogodnym geograficznie miejscu, jest stąd bardzo blisko do wybrzeża morskiego, ale również niedaleko do gór, jak i do centrum kulturalnego, którym jest San Francisco. Trzeba także odnotować, że system autostrad umożliwia szybkie przemieszczanie się pomiędzy tymi miejscami.
Klimat
Palmy w dzielnicy Willow Glen.
San José leży w strefie klimatu śródziemnomorskiego, z łagodnymi i wilgotnymi zimami, oraz gorącymi i suchymi latami. Miasto jest z trzech stron otoczone masywami górskimi, co chroni je przed opadami deszczu, ale powoduje jednak że klimat jest tam bardzo suchy i można by go nazwać półpustynnym, ze średnimi opadami poniżej 39 cm rocznie.
Temperatura maksymalna stycznia jest równa 16,6 °C, a minimalna wynosi 6,1 °C. Normalna temperatura maksymalna w lipcu to 29 °C podczas gdy minimum to 13,8 °C. Najwyższą temperaturę odnotowaną w San José zmierzono w lipcu 2006 i było to 44,4 °C. Najniższą temperaturę w mieście zanotowano w grudniu 1990 roku, a wynosiła ona -8,3 °C. Zróżnicowanie temperatury pomiędzy dniem a nocą może wynosić od 17 °C do 22 °C. Wysokie temperatury są zwykle połączone z niską wilgotnością powietrza.
Ze względu na niewielkie opady deszczu pogoda w mieście jest słoneczna, a średnio jest w San José 300 słonecznych dni w ciągu roku. Deszcz pada przeważnie w zimowe i wiosenne miesiące od października do kwietnia. Podczas suchej pory roku, która trwa od czerwca do września opady deszczu prawie nie występują. Rzadko zdarzają się opady śniegu (ostatni raz wydarzyło się to w 1976), jednak góry otaczające miasto mają co roku pokrywę śnieżną, zwłaszcza szczyt góry Mount Hamilton, a rzadziej niższe pasmo Gór Santa Cruz.
Średnia temperatura i opady dla San Jose, Kalifornia |
---|
Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
---|
Rekordowo wysokie temperatury [°C] | 28 | 29 | 31 | 35 | 38 | 43 | 44 | 41 | 40 | 38 | 29 | 28 | 43 |
---|
Średnie najwyższe temperatury [°C] | 17 | 18 | 19 | 23 | 25 | 28 | 29 | 29 | 27 | 24 | 18 | 17 | 23 |
---|
Średnie najniższe temperatury [°C] | 6 | 7 | 8 | 9 | 11 | 13 | 14 | 14 | 13 | 11 | 7 | 6 | 10 |
---|
Rekordowo niskie temperatury [°C] | -4 | -3 | -1 | 2 | 3 | 6 | 8 | 8 | 6 | 2 | -6 | -7 | -7 |
---|
Opady
[mm] | 81.3 | 71.1 | 66 | 25.4 | 10.2 | 2.5 | 2.5 | 2.5 | 5.1 | 22.9 | 30.5 | 50.8 | 383,5 |
---|
Źródło: AccuWeather.com[18] 2009-03-02 |
Krajobraz Miasta
|
Panorama |
Bulwar Almaden w srodmiesciu miasta.
Miasto jest podzielone na wiele rejonów które mieszkańcy nazywają potocznie tak zwanymi “neighborhoods” czyli, w luznym tłumaczeniu, sąsiedztwami. Pojęcie dzielnic jest tam raczej nieznane, a więc i miasto nie jest podzielone administracyjnie na dzielnice. Jednak dla ułatwienia lektury „sąsiedztwa” będą tu nazywane jako dzielnice. Wiele dizelnic San Jose było wczesniej samodzielnymi miasteczkami i innymi legalnymi podmiotami ale z biegiem czasu zostały one wchłoniete przez miasto. Niektóre małe wspólnoty Ktore tworza czesc aglomeracji, takie jak Campbell,
Cupertino
,
Los Gatos
czy Milpitas, mimo że posiadają prawa miejskie są powszechnie uważane za część San Jose. Miasto jest zwykle dzielone przez mieszkancow na 5 głównych rejonów: śródmieście, zachodnie San Jose, północne San Jose, wschodnie San Jose i południowe San Jose. Warto zauważyć ze nie ma ścisle określonych granic tych rejonów ponieważ są to nazwy potoczne nie rejony administracyjne. Ponadto każdy z tych rejonów zawiera wiele mniejszych dzielnic takich jak: Japantown czy Willow Glen w śródmieściu, Cambrian Park i Winchester w zachodnim San Jose, Evergreen i Alum Rock we wschodnim San Jose, oraz Almaden Valley czy Santa Teresa w południowym San Jose.
Gospodarka
Znaczne skupienie przedsiębiorstw branży „
high-tech
” oraz branż inżynierii, informatyki, oprogramowania i sprzętu komputerowego oraz firm internetowych spowodowała że rejon jest od lat potocznie nazywany
Dolina Krzemowa
. Jako największe miasto regionu San Jose często także afiszuje się jako „Stolica Doliny Krzemowej”. Wiele lokalnych szkół wyższych i
uniwersytetów
ksztaci tysiące studentów
informatyki
którzy co rok wzbogacają siłę miasta. Wysoki wskaźnik
wzrostu gospodarczego
który był odnotowywany do późnych lat 90. spowodował wysoki wzrost zatrudnienia ale również wzrost cen nieruchomości, miasto stało się przez to jednym z najdroższych do zamieszkania w Stanach Zjednoczonych. Na rok 2006 w granicach miasta znajdowało się 405 000 miejsc pracy, a wskaźnik bezrobocia wynosił 4,6%. Od roku 2000 mieszkańcy San Jose posiadali najwyższe średnie dochody ze wszystkich miast USA powyżej 300.000 mieszkańców.
W San Jose znajduje się 25 kompanii zatrudniających co najmniej 1000 pracowników, znajdują się tam centralne biura takich korporacji jak:
Adobe Systems
,
BAE Systems
,
Cisco
, SunPower i
eBay
, tamteż są ulokowane ważniejsze oddzialy takich firm jak: Flextronics,
Hewlett-Packard
,
IBM
,
Hitachi
i
Lockheed Martin
. Amerykańska filia giganta komputerowego
Acer
znajduje się w San Jose.
Mimo że koszt zamieszkania w mieście jest niewątpliwie bardzo wysoki, zwłaszcza przez ceny
nieruchomości
, gospodarstwa domowe w San Jose mogły się pochwalić najwyższym ilorazem
dochodu rozporządzalnego
z wszystkich miast
USA
powyżej 500.000 mieszkańcow[19][20].
Edukacja
W San José ma swoją siedzibę szereg college'ów i uniwersytetów. Największym i najbardziej znanym jest kształcący 30 000 studentów San José State University, będący najstarszą częścią stanowego systemu uniwersyteckiego California State University (w odróżnieniu od głównego stanowego systemu uniwersyteckiego,
University of California
).
Wybrane atrakcje
Miasta partnerskie
Urząd rozwoju gospodarczego koordynuje Program bliźniaczych miast San Jose, który jest częścią Sister Cities International. Począwszy od
2008
roku San José współpracuje ze siedmioma miastami bliźniaczymi:
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2
http://www.census.gov/popest/cities/tables/SUB-EST2008-01.xls
- ↑
California
- ↑
State Finance Department Releases New Population Data for 2008
- ↑
California Admission Day September 9, 1850
- ↑ 5,0 5,1
Early History Essay - Santa Clara County, California - National Register of Historic Places Travel Itinerary
- ↑
California Historical Society - Missions Junipero
(
ang.
). [dostęp 2010-05-01].
- ↑ Clyde Arbuckle: Clyde Arbuckle's History of San Jose. Smith McKay Printing, 1985. .
- ↑
Agnews Insane Asylum, Santa Clara County, California - National Register of Historic Places Travel Itinerary
- ↑ 9,0 9,1
Error 301 - This Site Has Moved
- ↑
United Defense - M113 History
(
ang.
). [dostęp 2010-05-01].
- ↑ Winslow Ward: The Making of Silicon Valley: a One Hundred Year Renaissance. Santa Clara historical Society, 1995. .
- ↑
San Jose Case Study: Urban-Growth Boundary
- ↑
City of San Jose Planning: Building Permit History
- ↑
San Jose city, California - Earnings in the Past 12 Months (In 2007 Inflation-Adjusted Dollars)
- ↑
United States - Fact Sheet - American FactFinder
- ↑
San Jose city, California - ACS Demographic and Housing Estimates: 2005-2007
- ↑
S.F.'s 'Little Saigon' / Stretch of Larkin Street named for Vietnamese Americans
- ↑ [accuweather&zipcode=95032&metric=0 San Jose, CA Typical Weather] (
ang.
). [dostęp 2008-02-11].
- ↑
Moste Liavable Comunities
(
ang.
). [dostęp 2010-05-01].
- ↑
San Jose Economy
(
ang.
). [dostęp 2010-05-01].
Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia lotnicze Stanów Zjednoczonych