Układ współrzędnych horyzontalnych –
układ współrzędnych astronomicznych
, w którym oś główną stanowi lokalny kierunek
pionu
, a płaszczyzną podstawową jest
płaszczyzna
horyzontu
astronomicznego. Biegunami układu są
zenit
i
nadir
, których położenie na
sferze niebieskiej
ściśle zależy od
współrzędnych geograficznych
obserwatora oraz szybko zmienia się wraz z upływem czasu, tak więc współrzędne horyzontalne opisują jedynie chwilowe położenie
ciała niebieskiego
.
Definicje
W układzie tym położenie danego ciała niebieskiego określa się podając dwie
współrzędne
:
azymut astronomiczny
i
wysokość astronomiczną
, zdefiniowane w następujący sposób:
Azymut astronomiczny, a – kąt dwuścienny zawarty pomiędzy płaszczyzną
lokalnego południka
, a płaszczyzną
koła wierzchołkowego
przechodzącego przez dany obiekt.
Azymut zmienia wartość w zakresie od 0° do 360°, zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. W astronomii odmierza się go od punktu południa – S, natomiast w geografii od punktu północy – N.
Wysokość astronomiczna, h – kąt płaski zawarty pomiędzy płaszczyzną horyzontu astronomicznego, a kierunkiem na dany obiekt. Inną nazwą tej współrzędnej jest elewacja.
Wysokość zmienia się w zakresie (-90°,90°), przy czym ujemne wartości dotyczą obiektów znajdujących się pod horyzontem.
Transformacja współrzędnych
Transformacja współrzędnych
Relacje między współrzędnymi horyzontalnymi, a współrzędnymi
układu godzinowego
są dane następującymi wzorami:
Posługując się
funkcjami cyklometrycznymi
można, mając daną deklinację δ, kąt godzinny t oraz szerokość geograficzną φ bezpośrednio wyznaczyć azymut i wysokość.