Władysław wrocławski
Władysław wrocławskiWładysław (ok.
1237
[1] –
27 kwietnia
1270
), od
1248
roku współrządca dzielnicy wrocławskiej, od
1265
roku arcybiskup
Salzburga
, od
1266
regent całego księstwa wrocławskiego, od
1268
roku administrator apostolski diecezji wrocławskiej. Dzielnica Władysława w latach
1266
-
1270
(pomarańczowy kolor) Władysław był najmłodszym dzieckiem
Henryka II Pobożnego
i królewny Anny czeskiej[2]. W chwili śmierci ojca opiekę nim przejął najstarszy z rodzeństwa
Bolesław II Rogatka
, który zapewne po konsultacjach z matką[3], aby nie uszczuplać zbyt swojego dziedzictwa przekazał dwóch najmłodszych braci –
Konrada
i Władysława na naukę zagranicę, by w przyszłości mogli wstąpić do stanu duchownego. W tej decyzji rodziny Władysław w przeciwieństwie do starszego Konrada umiał znaleźć swoje powołanie i rozpoczął studia w
Padwie
. W roku
1248
osiągnął wiek sprawny do sprawowania władzy, w związku z czym wyznaczono go na współrządcę księcia wrocławskiego
Henryka III Białego
[4]. Nie poszedł jednak w tym momencie drogą Konrada i całkowicie pogodził się z rolą współrządcy w dzielnicy wrocławskiej. Współpraca między braćmi w dzielnicy układała się raczej zgodnie, nie było zresztą zbyt wiele okazji do zadrażnień, gdyż Władysław przebywał głównie na dworze ciotecznego brata (po matce) – króla Czech
Przemysła Ottokara II
. Rola Władysława w księstwie wrocławskim ograniczała się właściwie do asygnaty ważniejszych decyzji Henryka. Dzięki pomocy króla czeskiego kontynuował tymczasem karierę kościelną i tak: około
1255
roku został prepozytem kolegiaty na
Wyszehradzie
, od
1256
roku był kanonikiem w
Bambergu
, od
1262
scholastykiem wrocławskim. Wreszcie w
1265
roku został wybrany biskupem w leżącej w
Bawarii
Pasawie
. Wyboru tego Władysław nie przyjął i decyzja ta rychło okazała szczęśliwa, gdyż opróżniło się stanowisku metropolity
Salzburga
, na które udało mu się uzyskać nominację papieską. Końcowym akordem jego świetnej kariery kościelnej była nominacja w
1268
roku na
biskupa wrocławskiego
. Oczywiście Władysław nie mógł przyjąć tej godności bez rezygnacji z arcybiskupstwa, lecz dzięki wpływom w
Pradze
i w
Rzymie
został mianowany administratorem apostolskim z prawem z korzystania z dochodów z dóbr biskupich[5]. W
1266
roku po śmierci Henryka III Białego został świeckim księciem wrocławskim przejmując opiekę nad małoletnim bratankiem
Henrykiem IV Probusem
[6]. Lata rządów we
Wrocławiu
nie były bynajmniej korzystne dla kościoła, gdyż Władysław, jako książę świecki stał twardo na straży prerogatyw książęcych. W
1267
roku udało mu się doprowadzić do końca proces kanonizacyjny swojej babki ojczystej
Św. Jadwigi
, co było z pewnością jego wielkim osobistym sukcesem, jak i całej rodziny. W tym samym roku, (tj. w
1270
) nazajutrz po
św. Wojciechu
, czcigodny ojciec biskup salzburski i wrocławski, Władysław, książę wrocławski, syn zmarłego księcia śląskiego
Henryka
, którego zabili
Tatarzy
, odszedł z tego świata do Chrystusa. Swoi Ślązacy niegodziwie, jak powiadają, otruli go, i to dlatego, że rządził księstwem wrocławskim, którego połowę otrzymał po śmierci brata swego
Henryka III
. Umierając pozostawił na mocy prawa dziedziczenia tę połowę jako prawowitemu spadkobiercy
Henrykowi IV
, lubo bardzo małemu, synowi brata swego Henryka III. Tym sposobem Henryk IV odziedziczył zarówno część ojca swego, jak stryja[7]. Zmarł
27 kwietnia
1270
roku[8] zostawiając w testamencie swoje prawa do połowy księstwa wrocławskiego swojemu podopiecznemu Henrykowi IV Probusowi. Istnieją pewne dowody, że przyczyną śmierci młodego, bo liczącego nie więcej niż 35 lat Władysława było otrucie[9]. Winnymi tej zbrodni mieli być ci sami możni, którzy cztery lata wcześniej pozbawić mieli życia Henryka III Białego[10], zresztą również to samo tajemnicze stronnictwo oskarżono dwadzieścia lat później o otrucie Henryka IV Probusa. Zgon Władysława najprawdopodobniej był jednak naturalny[11], na co wskazuje miejsce śmierci – Salzburg[12]. Raczej mordercy Polacy staraliby się wyczekać dogodnego momentu na otrucie na miejscu we Wrocławiu, a nie wybieraliby się w daleką podróż do Austrii, by tam pozbyć się niewygodnego księcia. Poza tym sam fakt wymienienia przez te same źródła (kronikę książąt polskich i od niej zależne) podejrzeń, co do nienaturalnego zgonu kolejnych książąt wrocławskich w krótkim czasie wydaje się nieco podejrzany. Najpewniej źródło poszło tropem sensacyjnej, lecz mało wiarygodnej pogłoski. Nagły zgon młodego księcia, spowodowany czynnikami naturalnymi w czasach gdy służba medyczna nie była najwyższych lotów, łatwo mógł być zinterpretowany jako otrucie. Władysław został pochowany w katedrze w Salzburgu. Władysław uczciwie wykonywał swoje obowiązki, czym różnił się od powszechnie występujących w tych czasach łowców stanowisk kościelnych. Kiedy został arcybiskupem salzburskim i wkrótce potem uzyskał tytuł administratora diecezji wrocławskiej potrafił tak połączyć oba stanowiska, by nikt nie mógł powiedzieć, że funkcje te go przerastają. Ostatnie cztery lata życia spędził w ciągłych podróżach pomiędzy Salzburgiem a Wrocławiem. Przypisy- ↑ Tak przyjmuje Kazimierz Jasiński,Rodowód Piastów Śląskich, Wrocław 1973, t. I, s. 129-131, oraz Włodzimierz Dworzaczek, Genealogia, Warszawa 1959, tablica 5, z kolei Aleksander Swieżawski, Przemysł II. Król Polski, Warszawa 2006, s. 65, uważa że Władysław urodził się po
10 listopada
1235
r.
- ↑ Kazimierz Jasiński, Rodowód ..., t. I, s. 129.
- ↑ Która była regentką po śmierci Henryka Pobożnego, zob. Karol Maleczyński, Śląsk w epoce feudalnej, w: Historia Śląska do roku 1763, pod red. K. Maleczyńskiego, cz. I, do połowy XIV wieku, Wrocław 1960, s. 494.
- ↑ Kronika książąt polskich, w: MPH, t. III, s. 492-493, oraz Kronika polska, w: MPH, t. III, s. 652-653, por. Karol Maleczyński, Śląsk w epoce ..., s. 495.
- ↑ Tak Tomasz Silnicki, Dzieje i ustrój Kościoła na Śląskudo końca XIV wieku,w: Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400,t. II, z.1, Kraków 1939, s. 159, Aleksander Swieżawski, Przemysł II ... , s. 65, przyp. 117, uważa jednak, że dawniej łączenie dwóch biskupstw w jednym ręku nie było czymś nadzwyczajnym przywołując przykład
Fryderyka Jagiellończyka
biskupa jednocześnie krakowskiego i warmińskiego oraz Humberta Crivelii, arcybiskupa Mediolanu i zarazem
papieża Urbana III
.
- ↑ Jurek Tomasz, Henryk III Biały, w: Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 415 – 417, Sadowski Tomasz – Poczet książąt Wrocławia , Wrocław 1999, s. 94-96. Część historyków uważa, że wydzielenie dzielnicy Władysławowi nastąpiło jeszcze przed śmiercią Henryka III, zob. Roman Grodecki, Dzieje polityczne Śląska do 1290 r., w: Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. I, Kraków 1933, 2. 248.
- ↑ Kronika Wielkopolska, Przetłumaczył Kazimierz Abgarowicz, Przypisy i wstęp Brygida Kurbis, Warszawa 1965, s. 291-292.
- ↑ O 1270 r., jako dacie rocznej śmierci arcybiskupa mówią np. Rocznik kapituły poznańskiej,wyd. August Bielowski, w: MPH, t. III, s. 48, także Kronika Wielkopolska ... , s. 291, oraz Kronika książąt polskich,wyd. Zygmunt Węclewski, MPH, t. III, s. 495. Datę dzienną na 27 kwietnia ustala Jasiński Kazimierz, Rodowód Piastów Śląskich, Wrocław 1973, t. I, s. 129 – 133.
- ↑ Wiadomości o otruciu Władysława a suis Slesiensibus przekazuje nam Kronika Polska w: MPH,t. III, s. 654. Za nią zaś np. Kronika książąt polskich ... , s. 495, ora Długosz, Roczniki czyli kroniki sławnego królestwa polskiego, pod red. Krystyny Pieradzkiej , przekład Julii Mrukówny , Warszawa 1974, ks. VII, s. 210.
- ↑ Według Ligęzy Elżbiety, Udział możnowładców wrocławskich w zamachu stanu na Henryka IV Prawego w 1277 r., w: Kwartalnik Historyczny, „Sobótka”, t. XXXI, z. 4, (1976), s. 550, za otruciem Henryka i Władysława stali Janusz z Michałowa, Tema z Wezemborga i Jan Żerzucha. Przeciwni temu pogladowi są Jasiński Kazimierz, Rodowód Piastów Ślaskich ... , t. I , s. 122, oraz Maleczyński Karol, Henryk III (Biały) (po 1231 – 1266), w: PSB, t. IX, s. 409 – 410.
- ↑ Fakt jego otrucia za prawdziwy przyjmuje Boras Zygmunt, Książęta Piastowscy Śląska, Katowice 1974, s. 121. Chociaż nie prawdziwe jest twierdzenie że prawie wszystkie źródła śląskie zaznaczają, że został otruty z poduszczenia Bolesława Rogatki, por. Jurek Tomasz, Henryk III Biały ..., s. 415 – 417
- ↑ Rocznik kapituły poznańskiej ..., s. 48 pisze: in suo archiepiscopatu, a więc na obszarze arcybiskupstwa, gdzie Władysław został też pochowany.
Inne hasła zawierające informacje o "Władysław wrocławski":
Nadciśnienie tętnicze
...
Oddychanie komórkowe
...
Sztuka
...
Władysław Komar
...
1499
...
Elegia
...
1408
...
1398
...
1411
...
Pokój toruński 1411
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Władysław wrocławski":
218b Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 4)
...
230b Kryzysy ideologiczne, gospodarcze i społeczne w Polsce Ludowej (plansza 4)
...
219 Kultura, nauka i oświata w okresie II wojny światowej (plansza 3)
...
|