Widok ogólny na Szczawnicę z Danielki
Willa "Pałac" (obecnie muzeum)
Szczawnica –
miasto
w
województwie małopolskim
, w
powiecie nowotarskim
, od 1 stycznia 2008 siedziba władz
gminy miejsko-wiejskiej
Szczawnica
[3].
W latach 1975-1998
miejscowość administracyjnie należała do
województwa nowosądeckiego
.
Szczawnica leży w dolinie potoku
Grajcarka
, który jest prawym dopływem
Dunajca
. Znajduje się między
Pieninami
a pasmem
Radziejowej
z
Beskidu Sądeckiego
.
Według danych z
30 czerwca
2007
[4] gmina miejska miała 7378 mieszkańców.
Szczawnica jest znanym uzdrowiskiem już od połowy
XIX wieku
. Leczone są tam choroby układu oddechowego i przewodu pokarmowego, ze względu na występowanie szczaw alkalicznych słonych oraz korzystnych warunków klimatycznych. Uzdrowisko Szczawnica wróciło ponownie w
2005
w drodze sądowego porozumienia do przedwojennych właścicieli rodziny hr. Stadnickich. Szczawnicki zdrój ma prawie dwieście lat. Obecnie (w
2009
roku) w centrum – przy placu
Dietla
– powstaje Muzeum Uzdrowiskowe, którego fundatorem jest Andrzej Mańkowski – wnuk Adama hr. Stadnickiego, ostatniego właściciela zdroju. Obecnie gromadzona jest ekspozycja związana ze szczawnickim uzdrowiskiem – zebrano ponad 350 różnego rodzaju przedmiotów związanych z lecznictwem zdrojowym, archiwalnych dokumentów, rycin, planów budynków, starych fotografii, kart pocztowych, książek[5].
Szczawnica posiada wiele tras narciarskich. Najdłuższa (2 km) na
Palenicę
z 4 krzesełkowym wyciągiem i oświetleniem, przepustowość 2200 osób na godzinę, zarządzana przez
Polskie Koleje Linowe
.
W latach
1973
-
1982
połączona z
Krościenkiem
, nosiła wtedy nazwę
Szczawnica-Krościenko
. Od
1982
ponowny podział miast.
1 stycznia
2008
zmieniono rodzaj gminy Szczawnica z miejskiego na miejsko-wiejski, co w praktyce oznaczało wyłączenie poza administrację miasta obszarów dawnych wsi
Jaworki
i
Szlachtowa
(nadając im status wsi) oraz
Biała Woda
i
Czarna Woda
(nadając im status części wsi Jaworki). Z wyłączonych terenów powstał obszar wiejski
gminy miejsko-wiejskiej Szczawnica
. Manewrowi temu wtórowało nietypowe "odebranie" praw miejskich Szczawnicy: 1 stycznia
2008
odebrano status miasta gminie miejskiej Szczawnica z równoczesnym (tego samego dnia) nadaniem statusu miasta miejscowości Szczawnica[6] Zabieg taki wynikał wyłącznie z ustawowego wymogu uwzględnienia zmiany statusu gminy i miejscowości wchodzącej w jej skład. Pomimo tego czysto biurokratycznego zabiegu Szczawnica de iure i de facto nie utraciła praw miejskich i ich potem nie otrzymała.
W Szczawnicy rozpoczyna się
Droga Pienińska
– szlak pieszo-rowerowy biegnący wzdłuż Dunajca (głównie po słowackiej stronie) i kończący się w słowackim
Czerwonym Klasztorze
.
W pobliżu znajduje się
Góra Jarmuta
, na której wg podań znajdować się miała
pogańska świątynia
.
Historia
W
1828
Szczawnicę nabyli Stefan i Józefina Szalayowie, po śmierci Stefana Szalaya uzdrowisko przejął w
1839
syn
Józef Szalaj
. To właśnie on jest uważany za twórcę uzdrowiska. W
1876
zapisał uzdrowisko krakowskiej Akademii Umiejętności. W
1909
od Akademii uzdrowisko kupił hr. Adam Stadnicki, po
II wojnie światowej
nastąpiło upaństwowienie zdrojowiska.
Struktura powierzchni
Według danych z
2002
[7] Szczawnica ma obszar 87,89 km², w tym:
- użytki rolne: 32%
- użytki leśne: 63%
Miasto stanowi 5,96% powierzchni powiatu.
Demografia
Dane z
30 czerwca
2004
[8]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 7289 | 100 | 3780 | 51,9 | 3509 | 48,1 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 85 | 45 | 40 |
Według danych z
2002
[9] średni dochód na mieszkańca wynosił 1213,31 zł.
Sąsiednie gminy
Gmina sąsiaduje też ze
Słowacją
Piesze szlaki turystyczne
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 "Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2008 r.", GUS, Warszawa 2008,
http://www.stat.gov.pl/gus/45_908_PLK_HTML.htm
, s. 94
- ↑ Kod TERYT gminy Szczawnica do 1 stycznia 2008 roku
- ↑
Decyzja Rady Ministrów z 24.07.2007
- ↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska:
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2007 r.)
. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2006.
ISSN
1734-6118
. (
pol.
)
- ↑
http://www.dziennikpolski24.pl/Artykul.100+M5e0688831b9.0.html
, (Dziennik Polski,dostęp 1 kwietnia 2009)
- ↑
Dz. U. z 2007 r. Nr 136, poz. 961
, zob. § 2 i § 3.
- ↑
Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset
(
pol.
). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
- ↑
Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast
(
pol.
).
GUS
. [dostęp 2010-09-14].
- ↑
Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset
(
pol.
). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].