Bezsenność (agrypnia, asomia[1];
łac.
insomnia) – zmniejszona ilość bądź jakość
snu
powstała w wyniku: braku uczucia wyspania pomimo dostatecznej długości snu; częstego oraz przedwczesnego budzenia się, trudności w zaśnięciu.
Przewlekle trwająca bezsenność wpływa negatywnie na
nastrój
, zachowanie oraz wykonywanie zadań i jest przyczyną uczucia ciągłego zmęczenia; może być również przyczyną pogorszenia się jakości życia.
Według niektórych badaczy bezsenność może mieć rolę w powstawaniu niektórych odmian
depresji
lub je wywoływać.
Bezsenność pierwotna
Do rozpoznania bezsenności pierwotnej dochodzi wtedy, gdy bezsenność występuje co najmniej od miesiąca i nie jest spowodowana żadną chorobą somatyczną,
zaburzeniem psychicznym
, przyjmowanymi
substancjami psychoaktywnymi
(
leki psychotropowe
,
alkohol
,
narkotyki
) ani żadną z
dyssomni
.
Przyczyny
Jedną z głównych przyczyn bezsenności pierwotnej jest nieprawidłowa higiena snu. Do prawidłowej higieny snu należy:
- unikanie snu w ciągu dnia
- zastosowanie wysiłku fizycznego podczas dnia i odpowiedniej diety
- unikanie środków pobudzających (
kofeiny
,
nikotyny
, alkoholu) zwłaszcza w godzinach wieczornych
- wykorzystywanie łóżka jedynie do spania i współżycia, a nie na przykład do oglądania telewizji czy czytania
- zachowywanie jednakowych godzin zasypiania i wstawania
- unikanie zajęć pobudzających przed snem (np. oglądania telewizji, grania w gry), a zamiast nich czytanie, bądź stosowanie technik relaksacyjnych
- zażywanie gorących kąpieli lub wypicie szklanki gorącego mleka przed położeniem się spać
- niespożywanie dużych posiłków przed snem
- zapewnienie jak największego komfortu w łóżku
- zapewnienie sobie ciszy w sypialni
Bezsenność wynikająca z innych przyczyn
Pierwotne zaburzenia snu
Do pierwotnych[uwaga 1] przyczyn bezsenności zalicza się takie dyssomnie jak
zaburzenia rytmu snu i czuwania
oraz
zespół bezdechu śródsennego
oraz wszystkie zaburzenia zaliczane do
parasomnii
.
Zaburzenia psychiczne
Zaburzenia psychiczne mogące wywoływać bezsenność to:
Choroby somatyczne
Bezsenność może występować w przebiegu takich chorób jak:
- choroby, w przebiegu których występuje
ból
- zaburzenia krążeniowo-oddechowe
- schorzenia gruczołu krokowego, zapalenie dróg moczowych (związane z nocnym oddawaniem moczu)
- choroby tarczycy
-
niewydolność wątroby
i
nerek
- uszkodzenia
OUN
Zażywanie substancji psychoaktywnych
Przyjmowanie niektórych z substancji psychoaktywnych może spowodować występowanie bezsenności; do tych substancji należą:
Leczenie
W przypadku występowania bezsenności pierwotnej najważniejsze jest nauczenie pacjenta przestrzegania higieny snu; stosowanie leków w jej leczeniu ma niewielkie znaczenie.
W przypadku występowania bezsenności w przebiegu depresji należy zastosować
leki przeciwdepresyjne
o właściwościach uspokajających takich jak
mirtazapina
, tradozon czy
amitryptylina
.
Leki nasenne
krótko zachowują swoją skuteczność – w ciągu dwóch tygodni wzrasta tolerancja organizmu na ich działanie. Jeżeli konieczne jest ich zastosowanie, powinno się ono odbywać krótko, nieregularnie (doraźnie). Najlepiej stosować krótko działające
benzodiazepiny
(np.
temazepam
), które nie powodują senności na drugi dzień i nie kumulują się w organizmie. Innymi krótko działającymi lekami psychotropowymi mającymi zastosowanie w leczeniu bezsenności są:
zopiklon
,
zolpidem
oraz
zaleplon
. Przy stosowaniu leków nasennych szybko wzrasta ich tolerancja oraz występuje możliwość wystąpienia bezsenności z odbicia.
Powikłania
Bezsenność może powodować czterokrotne zwiększenie ryzyka
choroby niedokrwiennej serca
[2].
Uwagi
- ↑ Nie mylić z bezsennością pierwotną, chociaż ona również zalicza się do zaburzeń snu wynikających z przyczyn pierwotnych, jednak innych, niż tutaj wymienione.
Przypisy
- ↑ Internetowa Encyklopedia WIEM:
Bezsenność
. Onet.pl.
- ↑ S Schwartz, W McDowell Anderson, SR Cole, J Cornoni-Huntley i inni. Insomnia and heart disease: a review of epidemiologic studies.. „Journal of psychosomatic research”. 47 (4), ss. 313-33 (Oct 1999).
PMID 10616226
.
Bibliografia
- Alasdair D. Cameron: Psychiatria. Wyd. II. Wrocław: Urban & Partner, 2005, ss. 175-176, 178, seria: Crash Course. .