Gorączka
Gorączka | Gorączka o nieznanej przyczynie |
| Pyrexia | |
Termometr pokazujący temperaturę 38,7 stopnia Gorączka – stan
eutermii
towarzyszący
chorobie
polegający na zwiększeniu temperatury ciała w
punkcie nastawczym
powyżej normy. Pierwotne znaczenie tego objawu to obronna odpowiedź organizmu na atak
wirusów
,
bakterii
,
grzybów
, obecność ciał obcych, alergenów, martwych fragmentów tkanek i chemicznych
pirogenów
. U człowieka umownie mówimy o stanie podgorączkowym jeżeli temperatura ciała wynosi powyżej 37 °C, zaś o gorączce jeśli przekroczy 38 °C[1]. Po intensywnym wysiłku fizycznym temperatura zdrowej osoby może wzrosnąć o 0,5 stopnia. Zwykle pomiaru
temperatury
dokonuje się za pomocą
termometru
lekarskiego (lub
pirometru
w uchu) w jednym z czterech miejsc: - pod
pachą
(prawidłowa temperatura 36,6 °C) – najmniej dokładny pomiar z medycznego punktu widzenia;
- w
jamie ustnej
(prawidłowa temperatura 36,9 °C);
- w
odbycie
(metoda rektalna, dla niemowląt) (prawidłowa temperatura 37,1 °C) – najdokładniejszy pomiar z medycznego punktu widzenia.
- w uchu - mierzona jest temperatura błony bębenkowej (prawidłowa temperatura 37,1 °C) - pomiar o podobnej dokładności w porównaniu do metody rektalnej lecz dużo szybszy i tańszy, dlatego popularny w szpitalach.
Mechanizm powstawania gorączkiProces powstawania gorączki zapoczątkowuje pojawienie się w organizmie
pirogenów
pochodzenia zewnętrznego, są to substancje białkowe, stanowiące produkt metabolizmu
bakterii
i wzrostu
wirusów
. Komórki
fagocytujące
, w kontakcie z nimi, rozpoczynają produkcję tzw. pirogenów endogennych, które wraz z krwią dostają się do podwzgórza, pobudzając je do produkcji neuromediatorów zapalenia, w tym głównie
prostaglandyn
. Po dotarciu do ośrodka regulacji temperatury, w
mózgu
, powodują one zmianę punktu nastawczego (tzw.
therm set point
) na wyższy, co skutkuje zwiększeniem temperatury organizmu. Po zmianie punktu nastawczego organizm zaczyna intensywnie produkować ciepło (poprzez termogenezę mięśniową oraz bezdrżeniową) oraz zapobiega jego utracie. Trwa to do momentu osiągnięcia temperatury nowego punktu nastawczego. Niezakaźne przyczyny gorączki: - ciąża
- wysiłek fizyczny
- trawienie
- owulacja
- nadcieplność wegetatywna
Podziały gorączki Podział gorączek w zależności od wysokości temperatury- 37,5-38,0 °C (niektórzy podają do 38,2 °C) – stan podgorączkowy (status subfebrilis)
- 38,0-38,5 °C – gorączka nieznaczna
- 38,5-39,5 °C – gorączka umiarkowana
- 39,5-40,5 °C – gorączka znaczna
- 40,5-41,0 °C – gorączka wysoka
- >41 °C – gorączka nadmierna
Tory gorączkowe- gorączka ciągła (febris continua),
- gorączka zwalniająca (febris remittens),
- gorączka trawiąca (febris hectica),
- gorączka przerywana (febris intermittens)
- gorączka powrotna (febris recurrens), np. w
brucelozie
,
- gorączka przelotna (febris ephemerea) – trwająca do 1 dnia,
- gorączka nieregularna (febris irregularis) – brak charakterystycznego toru.
Fizjologiczny sens gorączkiPonieważ koszt metaboliczny gorączki jest wysoki, może wydawać się dziwne, że chory organizm (który zazwyczaj pożywia się gorzej) ma wyższą temperaturę. Okazuje się, że przy wyższej temperaturze mechanizmy obronne (takie jak wytwarzanie
przeciwciał
) czy
proliferacja
limfocytów
ulegają znacznemu wzrostowi (około 10% na jeden stopień)[2]. Równocześnie zmniejsza się dostęp żelaza i innych związków dla patogenów co utrudnia im namnażanie[3]. Wykazano doświadczalnie, że zwierzęta którym uniemożliwiono podwyższenie temperatury na czas infekcji (poprzez podawanie leków obniżających temperaturę) miały niższą przeżywalność niż zwierzęta bez podawanych leków. Według pewnej doktryny lekarze nie powinni starać się walczyć z gorączką za wszelką cenę traktując ją jako naturalny mechanizm ochronny. Gorączka jest bardzo starym ewolucyjnie mechanizmem obronnym i występuje u większości organizmów. Jednak tylko stałocieplne ptaki i ssaki potrafią czynnie ją generować. U zmiennocieplnych przejawia się to próbą przeniesienia się w miejsca cieplejsze. W doświadczeniach polegających na podaniu pirogenów bakteryjnych jaszczurkom z rodzaju Dipsosauria szukały one cieplejszego o 2 °C stanowiska. Podobnie reagują płazy i ryby, a nawet karaczany[4]. Szkodliwość gorączkiGorączka powyżej 39 °C męczy i osłabia organizm. Wyraźnie przyspiesza akcję serca. Najbardziej wrażliwy na podwyższenie temperatury jest jednak mózg. Utrzymująca się gorączka powyżej 41,5 C grozi
uszkodzeniem
białek w komórkach nerwowych, co może prowadzić do śmierci. Organizm jednak zazwyczaj potrafi "kontrolować" gorączkę i bardzo rzadko przekracza ona niebezpieczny dla zdrowia próg. Pomimo to powinna być bezwzględnie obniżana u dzieci (ze względu na niesprawność układu termoregulacyjnego), kobiet w ciąży (ochrona płodu), u osób z niewydolnym układem krążenia (wysoka temp. obciąża układ krążenia) oraz u pacjentów po operacji (ze względu na wyczerpanie organizmu). Kontrowersje wokół użyteczności gorączkiIstnieją argumenty za oraz przeciwko pozytywnemu wpływowi gorączki na człowieka podczas choroby[5][6][7] i ta kwestia nie została ostatecznie rozstrzygnięta. Argumenty za pozytywnym wpływem na organizm zostały opisane powyżej. Przeciwnicy podkreślają, że: - Człowiek bez gorączki ma dużo lepsze samopoczucie. Dobre samopoczucie i pozytywne nastawienie sprzyjają wyzdrowieniu bardziej niż lekki wzrost sprawności immunologicznej organizmu. Zobacz też: Neuroimmunologia (dziedzina fizjologii zajmująca się powiązaniem układu nerwowego i immunologicznego).
- Badania przeprowadzano na prostych organizmach (takich jak myszy) u których gorączka ma procentowo dużo większy wpływ na pokonanie choroby niż u człowieka, którego układ immunologiczny jest bardziej rozbudowany.
Gorączka a hipertermiaGorączka jest to podwyższenie temperatury organizmu z powodu przestawienia punktu nastawczego na wyższy poziom. Równocześnie, mechanizmy chłodzące są całkowicie sprawne.
Hipertermia
jest to stan podwyższonej temperatury z powodu zawodzenia mechanizmów chłodzących przy prawidłowym punkcie nastawczym. W przypadku hipertermii nie da się obniżyć temperatury poprzez podawanie leków przeciwgorączkowych. Analogicznie, zmiana punktu nastawczego na niższy przy prawidłowych mechanizmach termogenicznych nazywa się
anapireksją
, natomiast niższa temperatura spowodowana niewydolnym mechanizmem termogenicznym –
hipotermią
. Przypisy- ↑ Brak jednomyślności w ustaleniu progu gorączki – Patofizjoligia. Maśliński, Ryżeski – podaje 38 stopni, niektóre źródła ±0,5 stopnia
- ↑ Dotyczy to całego metabolizmu. Patofizjoligia Maśliński, Ryżeski. Strona 314.
- ↑ Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej pod redakcją W. Traczyka i A. Trzebskiego. Strona 276.
- ↑ Schmidt-Nielsen K., Fizjologia zwierząt - adaptacja do środowiska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
- ↑ Schaffner A. Fever--useful or noxious symptom that should be treated? Ther Umsch 2006; 63: 185-8.
PMID 16613288
- ↑ Soszynski D. The pathogenesis and the adaptive value of fever. Postepy Hig Med Dosw 2003; 57: 531-54.
PMID 14737969
- ↑ Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej pod redakcją W. Traczyka i A. Trzebskiego. Strona 276.
Zobacz też
Inne hasła zawierające informacje o "Gorączka":
Choroby wirusowe
wirusy
. Choroby wirusowe u ludzi
odra
,
świnka
,
ospa wietrzna
,
ospa prawdziwa
,
różyczka
,
grypa
,
katar
,
polio
(choroba Heine-Medina),
wirusowe zapalenie wątroby
(żółtaczka zakaźna),
AIDS
,
SARS
,
Gorączka krwotoczna Ebola
,
opryszczka
,(zajad),
żółta febra
,
denga
. Choroby wirusowe u zwierząt
pryszczyca
,
wścieklizna
,
nosówka
,
myksomatoza
,
ptasia grypa
,
afrykański pomór świń
,
afrykański pomór ...
1977
–
RPA
przyznało niepodległość
bantustanowi
Bophuthatswana
.
14 grudnia
– odbyła się premiera filmu
Gorączka sobotniej nocy
.
25 grudnia
– izraelski premier
Menachem Begin
spotkał się z ...
Historia Australii
zostały bogate pokłady złota. Od tego czasu nastąpiło wielkie przyspieszenie osadnictwa. Ta "
Gorączka złota
" sprawiła, że w
1861
r. zamieszkiwało Australię już milion osadników ...
1848
stycznia
–
II wojna Brytyjczyków z Sikhami
:
bitwa pod Chillianwala
.
24 stycznia
–
Gorączka złota w San Francisco
: James W. Marshall znalazł
złoto
w Sutter's ...
Termometr
...
Marek Nowakowski
Wydał m.in. zbiory opowiadań: Ten stary złodziej (
1958
), Benek Kwiaciarz (
1961
), Silna Gorączka (
1963
), Zapis (
1965
), Mizerykordia (
1971
), Książę Nocy (
1978
). Jest też autorem ...
Bertrand Russell
ograniczają się do poszczególnych jednostek, lecz dotykają całe społeczeństwa (tworzy się tzw. Gorączka wojenna). Zbiorowy impuls nie bierze pod uwagę racjonalnych czynników i przeciwwskazań ...
Polska Partia Socjalistyczna
(po 1987)
Organizacja Bojowa PPS
Pogotowie Bojowe PPS
Niezależna Socjalistyczna Partia Pracy
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Gazeta Robotnicza
Robotnik
Gorączka (film 1980)
Przypisy↑ Adam Ciołkosz, Ludzie PPS, Londyn 1981, s. 19.↑ Tadeusz ...
Łuszczyca
...
Hipertermia
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Gorączka":
Przegląd i znaczenie bakterii (plansza 5)
na zwalczaniu
wszawicy i
szczepieniach ochronnych. Inną chorobą wywoływaną przez riketsje jest
Gorączka plamista Gór Skalistych, przenoszona przez kleszcze.
...
138. Zagrożenia stanu zdrowia człowieka, problemy środowiskowe i przykłady współpracy w ich rozwiązywaniu - część I (plansza 14)
już cały świat, lecz w różnym stopniu w poszczególnych krajach, malaria, cholera, Gorączka krwotoczna, grypa i różne jej odmiany).
...
Układ limfatyczny i odporność organizmu (plansza 14)
wniknięcia antygenu do organizmu. Trwa ona dłużej i powoduje objawy chorobowe np.: Gorączka, zaczerwienienie, bóle, wymioty.
Wtórna odpowiedź immunologiczna zachodzi podczas kolejnego wnikania danego antygenu ...
|