|
Barbara Dziennik sierpień 2004r.
Czy szkoła szpitalna wspomaga proces leczenia?
W szkole szpitalnej pracuję czternaście lat, z wykształcenia jestem nauczycielką matematyki, fizyki i informatyki. Przez wiele lat uczyłam również chemii i geografii. Początkowo pracowałam w szkole podstawowej, później także w gimnazjum.
W roku szkolnym 2003/2004 w Szczecinie powołano ZESPÓŁ SZKÓŁ SZPITALNYCH, który objął nauką dzieci we wszystkich szpitalach pediatrycznych.
W skład Zespołu Szkół Szpitalnych wchodzą:
- Szkoła Podstawowa
- Gimnazjum
- Liceum
W szkole masowej pracowałam dziewiętnaście lat, ucząc matematyki dzieci zdrowe, roześmiane, często rozbrykane, sprawiające nieraz wiele problemów wychowawczych, ale poza drobnymi dolegliwościami-zdrowe.
W początkowym okresie, praca w szpitalu z dziećmi chorymi była dla mnie prawdziwą szkołą życia, miałam wątpliwości, czy decyzja o zmianie placówki i charakteru pracy jest trafna, czy sprostam psychicznie temu zadaniu. Tutaj spotkałam się bowiem z cierpieniem dzieci, z ciężkimi chorobami (białaczka), niestety często- nieuleczalnymi.
Pracuję od początku z dziećmi chorymi onkologicznie na oddziale hematologii, również na innych oddziałach, gdzie schorzenia naszych uczniów-pacjentów są lżejsze, wymagające krótszej hospitalizacji.
Podczas mojej pracy z dziećmi młodszymi, a obecnie również z młodzieżą, zastanawiałam się często, czy nasza obecność w szpitalu jest potrzebna, czy poprzez proces dydaktyczno- wychowawczy możemy pomóc chorym dzieciom, czy wspomagamy proces leczenia naszych uczniów-pacjentów?
Choroba dziecka pociąga za sobą konieczność przystosowania się do nowej sytuacji, do pobytu w szpitalu oraz przyjęcia roli pacjenta. Rodzi to często konflikt. Zaburzenia zachowania ulegają zazwyczaj zaostrzeniu, a przeciążenie psychiczne może prowadzić do powstania nowych.
Jeżeli dziecko chore w obliczu zaistniałych trudności wykształci pozytywną postawę, nacechowaną współdziałaniem w procesie leczenia i przezwyciężania powstałych zagrożeń, choroba może stanowić nową wartość psychiczną w sensie wzrostu odporności na trudy życia oraz umiejętności radzenia sobie w życiu.
System kształcenia i wychowania w szpitalu powinien wywierać terapeutyczno - rewalidacyjnie uzasadniony i wychowawczo pożądany wpływ na dziecko.
Wspomagając proces leczenia system ten ma zarazem optymalizować rozwój dziecka, zgodnie ze społecznie przyjętym ideałem wychowania.
Drogami realizacji tego celu są:
- współpraca wielu specjalistów nie tylko z zakresu medycyny;
- włączenie rodzin do procesu leczenia i rewalidacji dziecka;
- integracja personelu wokół zagadnień pedagogicznych, kształtowanie systemu wychowawczego w szpitalu;
- zapewnienie należytych warunków do nauki szkolnej, zajęć pozalekcyjnych oraz spędzania wolnego czasu;
Podstawowe cele i zadania szkoły szpitalnej są zbieżne z celami i zadaniami szkół masowych, a więc dążą one do możliwie wszechstronnego rozwoju osobowości swoich wychowanków, mając na uwadze rodzaj i stopień ich niepełnosprawności wynikającej z choroby.
W szczególności szkoła w szpitalu ma za zadanie:
- uzapewnić uczniom-pacjentom ciągłość nauki bez konieczności jej przerywania podczas pobytu w szpitalu i dać szansę uzyskania promocji bez opóźnień;
- realizować program nauczania właściwy dla szkoły macierzystej ucznia;
- dostosować wymagania programowe do wysiłkowych i psychofizycznych możliwości ucznia;
- przyczyniać się do przyśpieszania procesu leczenia i rehabilitacji ucznia;
- dbać o harmonijny i jak najmniej zaburzony rozwój osobowości ucznia;
- współtworzyć atmosferę bezpieczeństwa, zrozumienia i przyjaźni w relacjach: uczeń- uczeń, uczeń-pracownik służby zdrowia, uczeń-pedagog;
- stwarzać warunki do prawidłowej adaptacji w szpitalu oraz zapobiegać powstawaniu ujemnych skutków wynikających z faktu izolacji i choroby lub kalectwa;
- przyczyniać się do utrzymywania przez dziecko kontaktów z rodziną i szkołą macierzystą, a tym samym przyczyniać się do przygotowania ucznia, aby w łatwy sposób mógł on ponownie adaptować się do swojego środowiska;
Podstawowy cel pracy pedagogicznej w szpitalu to cel leczniczy, który nadaje całej naszej pracy szczególny charakter. Szkoła ma przygotować chore dziecko do zadań, jakie czekają je po wyzdrowieniu.
Nauczyciel w szpitalu jest dla dziecka symbolem zdrowia, jak gdyby gwarancją szybkiego powrotu do normalnych warunków, do rytmu pracy w codziennym życiu sprzed choroby.
Krótko mówiąc – mobilizując do nauki, mobilizuje wszystkie siły dziecka, także psychikę. Prowadząc proces nauczania daje dziecku nadzieję, że wszystko to jest czynione, by szybciej wróciło ono do zdrowia i normalnego życia.
Precyzując to stwierdzenie należy podkreślić, że podstawowymi celami pedagogicznymi szkoły szpitalnej są:
- zapobieganie i pomoc choremu dziecku w przezwyciężaniu trudności spowodowanych chorobą i obniżoną sprawnością psychofizyczną oraz zmianą sytuacji osobisto-społecznej;
- zaspokajanie potrzeb wynikających z wszechstronnego rozwoju, kształtowanie właściwego obrazu choroby i swojej osoby oraz prawidłowego stosunku do przyszłości i życia w społeczeństwie;
- zapewnienie możliwości kontynuowania nauki w szkole macierzystej;
- stworzenie warunków do prawidłowego przebiegu procesu leczenia, wychowania oraz współudziału w życiu społeczności dziecięcej;
Dziecko przebywające w szpitalu ma takie samo prawo do nauki,jak dziecko zdrowe. Niezależnie zatem od wieloaspektowych walorów procesu kształcenia, szkoła w szpitalu zapewnia dzieciom możliwość nieprzerwanej realizacji obowiązku szkolnego.
Aby skutecznie organizować i realizować proces nauczania i wychowania, nauczyciel musi możliwie szybko i dobrze poznać ucznia, stan jego zdrowia psychicznego i fizycznego (wraz z założonym programem leczenia) oraz poziom jego wiadomości i umiejętności. Dla pełnej oceny rozpoznawanej sytuacji musi wykorzystać opinię szkoły macierzystej, własne obserwacje pedagogiczne oraz badania psychologiczne i medyczne.
Założeniem wyjściowym do podejmowania działalności pedagogicznej w szpitalu jest zawsze przyjęty program leczenia, w zgodzie z którym pozostawać musi oddziaływanie rewalidacyjne i dydaktyczno-wychowawcze. Ma ono bowiem przyczynić się do pomyślnego przebiegu leczenia każdego ucznia-pacjenta i jego rekonwalescencji, a także do lepszej organizacji pobytu dziecka w szpitalu.
W procesie leczenia chorego dziecka nauczyciel podejmuje wspólne działania z lekarzem, pielęgniarką, psychologiem, przez co przyczynia się do aktywnego uczestnictwa dziecka w owym procesie i tym samym ( o ile jest to możliwe) do szybszego odzyskiwania przez niego zdrowia.
Działalność dydaktyczno-wychowawcza szkoły, a szczególnie nauka, ma być czynnikiem niwelującym negatywne odczucia dziecka wynikłe z jego przymusowego pobytu w szpitalu, a zarazem wspomagającym jego rozwój psychofizyczny.
Pobyt dziecka w szpitalu najczęściej wywołuje u niego stan niepewności, a nawet zagrożenia, co spowodowane jest czynnikami takimi, jak:
- pierwszy pobyt w szpitalu
- obowiązkowe przestrzeganie regulaminu oddziału leczniczego
- nieznany bliżej zespół dziecięcy
- stopień zagrożenia zdrowia przez chorobę
- rozłąka z rodziną i rówieśnikami
- ograniczenie swobody
Z dotychczasowych rozważań wynika, że funkcja społeczna szkoły w szpitalu jest wieloaspektowa, bowiem stwarza ona dziecku nie tylko możliwości kontynuowania nauki i wypełniania obowiązku szkolnego,ale wspomaga proces leczenia i kształtuje jego pozytywny stosunek do otaczającego go świata.
Każdy nauczyciel w szkole szpitalnej, mając w założeniu realizację określonego programu, rozpoznaje wstępnie sytuację pedagogiczną i społeczną ucznia. Dzięki temu może zauważyć braki w wiadomościach ucznia i podjąć z nim pracę zmierzającą do ich wyrównania, i to nie bieżących, lecz także powstałych wcześniej.
Przy takim postępowaniu nauczyciela, uczeń może osiągnąć pełną znajomość materiału programowego i następnie już bez większych trudności realizować zadania. Takie postępowanie jest konkretnym przykładem wyrównywania startu szkolnego ucznia w szpitalu, który po powrocie do szkoły macierzystej będzie mógł, bez dodatkowych wysiłków, sprostać aktualnym wymogom programowym.
Czynniki emocjonalne towarzyszą każdemu dziecku podczas pobytuw szpitalu. Na nich również skupiają się założenia programowo-społeczne i terapeutyczno-rewalidacyjne szkoły.
Interes społeczny wymaga, aby czas leczenia dziecka w szpitalu był możliwie krótki i skuteczny w sensie medycznym. Istotny jest również postępw rozwoju psychicznym dziecka w okresie jego leczenia. W konsekwencji oznacza to także możliwość ukończenia przez chorego ucznia szkoły we właściwym terminie.
Efektem najogólniejszym i być może najpoważniejszym działalności pedagogicznej szkoły w szpitalu jest pozytywny wpływ na rozwój psychiczny i biologiczny ucznia oraz zapobieganie niekorzystnym zmianom w psychice, powstającym w wyniku choroby.
Reasumując:
Obecność nauczyciela i wychowawcy w szpitalu bardzo często stanowi dla dziecka nadzieję powrotu do środowiska dzieci pełnosprawnych i to nawet wtedy, gdy obecność ta – z uwagi na poważne niedomagania dziecka - ma charakter tylko terapeutyczno-wychowawczy
Uczniowie naprawdę czekają na nas. Podczas zajęć dydaktyczno- wychowawczych wydają się zapominać o bolesnych zabiegach, kroplówkach, zastrzykach, unieruchomieniu.
Dzisiaj po latach doświadczeń nie mam wątpliwości, że nasza praca w szpitalu jest potrzebna,
Jest -ponieważ wspomagamy proces leczenia chorych dzieci i czynimy wszystko, by wróciły do normalnego życia w pełni sprawne i bez zaległości edukacyjnych.
Bibliografia:
- Roman Janeczko - Kształcenie dzieci w zakładach leczniczych
- Z. Sękowska – Pedagogika specjalna
- R. Janeczko – Problemy rewalidacji w pedagogice rewalidacyjnej
Opracowała: Barbara Dziennik
|
