Nic nie jest dla rodziców ważniejsze niż ochrona i bezpieczeństwo dzieci, dlatego należy mieć świadomość istniejących zagrożeń.
W naszym społeczeństwie krąży dużo mitów związanych z wykorzystywaniem seksualnym dzieci. Zjawisko to, łączone jest za zwyczaj ze środowiskiem patologicznym. Tymczasem występuje ono wszędzie w rodzinach ubogich, średnio zamożnych oraz bardzo bogatych, na wsi i w mieście. Im wyższe wykształcenie sprawcy, tym większa perfidia w nadużyciach. Najczęściej kojarzy się je z gwałtem na kilkunastoletnich dziewczynkach, a przecież ogromna większość ofiar ma poniżej 10 lat i są wśród nich również chłopcy.
Przemoc seksualna, to nie tylko gwałty ale także dotykanie dziecka w sfery intymne, zmuszanie do oglądania filmów pornograficznych, masturbacja i odbywanie stosunków płciowych przy dziecku, prowadzenie rozmów nieadekwatnych do wieku, których celem jest seksualne podniecenie oraz zażenowanie i zaszokowanie dziecka. Nieprawdą jest jakoby przestępstw tych dokonywały tylko osoby dotknięte pedofilią. Okazuje się bowiem, że często czynów tych dokonują sprawcy, którzy sami byli wykorzystywani seksualnie w dzieciństwie .
Dzieci rzadko decydują się poskarżyć, zwłaszcza wokół przemocy seksualnej istnieje tzw. zmowa milczenia. Dzieci - ofiary wstydzą się mówić, nie wierzą w skuteczną pomoc, często same się obwiniają, boją się konsekwencji jakie mogą ponieść ich najbliżsi; matka, ojciec, brat, wujek.
Objawami wykorzystywania seksualnego dziecka czyli różnego rodzaju zachowań seksualnych wobec dziecka, dokonywanych na ogół przy pomocy przekupywania, uwodzenia, siły ,straszenia , szantażowania są;
Dane z wywiadu;
- nie określone skargi i dolegliwości somatyczne,
- duża absencja w szkole,
- nieadekwatna kontrola w domu,
- przebycie infekcji układu moczowego i pochwy,
- skargi na bóle w okolicy narządów płciowych, odbytu, krzyża, w dole brzucha ,
- skargi na świąt w okolicy narządów płciowych, - przyznanie się do aktywności seksualnej,
- występowanie w rodzinie przypadku maltretowania seksualnego rodzica lub rodzeństwa,
- nadmierna troska o stan i pielęgnację narządów płciowych.
Objawy somatyczne;
- dyskomfort w czasie chodzenia i siedzenia,
- objawy urazów i uszkodzeń w okolicy ust,
- obecność wydzieliny w pochwie lub jej stan zapalny,
- zasinienie ,obrzęk ,otarcie naskórka w okolicy narządów płciowych i na wewnętrznej powierzchni,
- zaburzenia w oddawaniu moczu,
- zapalenie sromu,
- objawy chorób przenoszonych drogą płciową,
- ciąża.
Zachowanie;
- niska samoocena,
- zmiany w sposobie jedzenia,
- nieuzasadnione nowe lęki, fobie,
- zaburzenia snu, koszmary, lęki nocne,
- zmiana osobowości /wrogość, agresja, nadmierna uległość/ - depresja, przygnębienie, smutek,
- niepowodzenia w szkole, konflikty, wagary,
- wycofanie się z kontaktów społecznych, złe kontakty z rówieśnikami,
- poziom wiedzy o seksie wyszukany i nieadekwatny do wieku,
- wyzywające zachowanie, nasilone kontakty seksualne, prostytucja, używanie środków odurzających,
- próby samobójcze lub ich demonstrowanie, inne zachowania destrukcyjne,
- ucieczki,
- zachowania regresywne,
- lęki ujawnione wobec rodzica danej płci,
- nieoczekiwane, nagłe zainteresowanie się seksem, ciałem własnym lub innej osoby,
- uchylanie się przed dotykiem,
- unikanie sytuacji , w których dochodzi do rozbierania,
- obniżenie samooceny,
- poczucie winy i wstydu.
Po ujawnieniu faktu wykorzystania dziecka najważniejsze jest ochronienie go przed dalszą przemocą. Nie można liczyć na to, że nadużycie zdarzyło się tylko raz - będzie się ono powtarzać, jeśli się temu radykalnie nie zaradzi. Najczęściej konieczna jest choćby czasowa izolacja sprawcy od ofiary. Długotrwałe krzywdy emocjonalne i fizyczne mogą pozbawić dziecko możliwości i umiejętności bycia samodzielnym, twórczym i zaradnym człowiekiem.
Zadania dla specjalistów po ujawnieniu wykorzystywania;
Związane z potrzebami dziecka;
- ochrona przed seksualnym wykorzystaniem oraz nieprawidłowymi relacjami,
- akceptacja i danie wiary zeznaniom dziecka ,podzielenie jego uczuć związanych z wykorzystaniem, uwolnienie go od poczucia winy i odpowiedzialności za seksualne kontakty z osobą dorosłą, poinformowanie go o dalszych krokach;
- umożliwienie dziecku wniknięcie we własne przeżycia i wyrażenie uczuć dotyczących molestowania,
- wyjaśnienie i ukazanie fałszywości sytuacji oraz rozwianie niejasności,
- integrowanie i wzmocnienie poczucia przynależności do rodziny
- uwolnienie dziecka od poczucia winy.
- pomoc w zapewnieniu utrwaleniu bezpieczeństwa dziecka w rodzinie, w rozwoju pozytywnych , opartych na zaufaniu relacji pomiędzy dzieckiem a dorosłymi.
Związane z otoczeniem dziecka.
- zbadanie środowiska rodzinnego dziecka ,
- rozpoznanie i rozwiązanie problemów wymagających terapii, które utrudniają realizację ę potrzeb dziecka,
- rozważenie potrzeby umieszczenia dziecka w placówce, - opracowanie stałego planu działań.
Związane z kryzysem oraz terapią.
- interwencja w momencie wystąpienia kryzysu, zbadanie zasadniczych problemów oraz możliwości zmian w tym zakresie,
- sformułowanie podstawowych celów terapeutycznych dotyczących realizacji potrzeb dziecka,
- zbadanie okoliczności związanych z molestowaniem tzn.. rodzaju związków łączących dziecko ze sprawcą oraz innymi bliskimi osobami.
Działania specjalistów.
- koordynacja i nadzór zadań związanych z zapewnieniem dziecku bezpieczeństwa i realizację jego potrzeb zgodnie z ustaleniami,
- praca terapeutyczna,
- jasny podział obowiązków zespołu .
Stwierdzenie że, mamy do czynienia z przypadkiem przemocy
wobec dziecka, w tym wykorzystywaniem seksualnym i zgłoszenie tego faktu do miejsca, gdzie może ono uzyskać pomoc - to pierwszy i czasem najważniejszy krok. Zbyt często bowiem dzieci nie uzyskują pomocy, gdyż ludzie, którzy znają ich los i mogliby im pomóc, nie chcą się w to mieszać. Czasem potrzebna jest natychmiastowa pomoc i rozdzielenie dziecka od sprawcy, którym okazał się członek jego rodziny. W tym przypadku ważne jest aby dziecko było bezpieczne a osoba, która je skrzywdziła mogła „ochłonąć" i nauczyć się inaczej kontaktować z dzieckiem. Trwała izolacja na przykład umieszczenie w placówce opiekuńczej powinna być stosowana
dopiero w ostateczności.
Jeżeli osoba zainteresowana jest losem dziecka i chce mu pomóc a nie może się przemóc by skierować sprawę do organów ścigania lub do sądu powinna fakt ten zgłosić do;
- pedagoga lub psychologa szkolnego,
- poradni rodzinnej;
- ośrodka pomocy społecznej,
- pogotowia dla ofiar przemocy w rodzinie
- skorzystać z telefonu zaufania
Bibliografia:
J. Pospieszyl, Przemoc w rodzinie, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne
J.L Herman, Przemoc, Uraz psychiczny i powrót do równowagi. Gdańsk 1999.
A.Widera-Wysoczyńska, Ten straszny bliski: „Charaktery” 1998 nr3
Opracowała
Ewa Andryszek |
