Agata Cyrulik
nauczyciel historii
w Szkole Podstawowej w Uhowie
Uhowo to wieś położona na terenie gminy Łapy w woj. podlaskim. Liczy ok. 1600 mieszkańców. Przez wieś przechodzi linia kolejowa Warszawa – Białystok.
Większość mieszkańców Uhowa utrzymuje się z pracy zawodowej, choć istnieją również gospodarstwa rolne. W Uhowie znajduje się Szkoła Podstawowa im. Hugona Kołłątaja, Dom Pomocy Społecznej, sklepy, kilka zakładów prywatnych, kościół parafialny z plebanią, Wiejski Dom Kultury.
W Domu Kultury zlokalizowana jest biblioteka, sala widowiskowa oraz Galeria Narwiańska im. Wł. Puchalskiego. Od kilkunastu lat działa zespół śpiewaczy „Uhowianki”.
Życie mieszkańców wsi od zawsze związane było z rzeką, w związku z tym można obejrzeć w Domu Kultury wystawę pt. „Chata Rybaka”. Można tam zobaczyć fragmenty wyposażenia chat, w których mieszkali dawni rybacy, a także narzędzia jakimi się posługiwali podczas połowu ryb.
Wieś podzielona jest na dwie części: „Krowianię” i „Kończanię”, które oddzielają od siebie tory kolejowe.
Uhowo leży na prawym brzegu górnego biegu Narwii. Położone jest w niewielkiej odległości od historycznego miasta Suraż. Niegdyś tereny dzisiejszej okolicy Uhowa porastały puszcze i lasy. Obszary te zamieszkiwali wtedy rybacy, bartnicy, myśliwi. Pierwsi osadnicy mieli trudne zadanie, ponieważ , aby zamieszkać w tym miejscu musieli wyciąć lasy, głównie łęgowe, a podmokłe tereny utrudniały im pracę.
Nazwa miejscowości świadczy o pochodzeniu rosyjskim. Rosyjskie określenie łąki to „ług”. Uhowo, a wcześniej Hugowo, w języku rosyjskim znaczyłoby Ługowo. Prawdopodobnie od tego wyrazu pochodzi nazwa Uhowo.
Badania archeologiczne świadczą o wieku XIII/XIV jako początkach osady. Pierwsze udokumentowane wzmianki pochodzą z 1445 r. Wtedy to król Aleksander Jagiellończyk czynił nadania ziemskie, podarował też „folwark zwany Uhowo, składający się z dwóch wsiów, Bojary i Uhowo”. (P. Piotrowski „Historia Uhowa. Parafia, wieś, wsie szlacheckie”.)
Uhowo odczuło skutki „potopu szwedzkiego”. Mieszkańcy Uhowa byli także świadkami przemarszu wojsk napoleońskich.
Kolejne walki na tym terenie to powstanie styczniowe. W okolicach Uhowa, w lasach ukrywali się powstańcy.
I wojna światowa to zniszczenie niemal całej wsi. Poza tym wybuchła epidemia tyfusu, w wyniku której zginęło wielu ludzi. Ofiar było tak dużo, że nie nadążano z grzebaniem. Świadczą o tym dwa krzyże, które postawiono w celu oddalenia plagi. Jeden z nich nadal znajduje się na drodze do wsi Bojary.
Podobnie II wojna światowa, to przede wszystkim zniszczenie wsi.
Uhowo leży na terenie Narwiańskiego Parku Narodowego, który utworzono w 1996 r. Na terenie parku znajduje się unikatowy system rzeczny z olbrzymim bogactwem świata roślinnego i zwierzęcego.
Wśród flory można spotkać m.in. gatunki objęte ochroną ścisłą takie jak: kosaciec syberyjski, wielosił błękitny, grzybienie białe, grążel żółty, kukułka krwista, rosiczka okrągłolistna.
Obszar Narwiańskiego Parku Narodowego to ważna ostoja ptaków o randze europejskiej. Stwierdzono tu występowanie 203 gatunków ptaków. Występują tu m.in. takie ptaki jak: bąk, błotniak łąkowy, kulik wielki, sowa błotna. Symbolem Narwiańskiego Parku Narodowego jest błotniak stawowy.
Występuje tu także 40 gatunków ssaków. Najbardziej charakterystyczne ssaki związane ze środowiskiem wodnym to: bóbr i wydra. Można spotkać tu także: łosia, sarnę, dzika, jenota, łasicę i inne.
Narwiański Park Narodowy, a w związku z tym także Uhowo odwiedza z roku na rok coraz więcej turystów. Walory tego obszaru najlepiej można poznać wędrując wzdłuż Narwi kajakiem lub tradycyjną narwiańską łódką tzw. „pychówką”, zwiedzając podczas postojów urokliwe okoliczne wsie i miasteczka.
