Opracowała:
Małgorzata Chober
Program dla grupy dziennikarskiej
W świecie mediów
Wstęp
Proponowany przeze mnie program uwzględnia oprócz realizacji założeń zgodnych
z podstawą programową języka polskiego, zagadnienia z dziennikarstwa prasowego, radiowego i telewizyjnego oraz treści z zakresu ścieżki czytelniczo - medialnej.
Pomysł stworzenia programu zrodził się w wyniku moich kilkuletnich obserwacji
oraz analizy zainteresowań uczniów gimnazjum.
Ideą powstania grupy o profilu dziennikarskim jest zapoznanie uczniów z tajnikami warsztatu dziennikarskiego oraz zdobycie przez nich podstawowych umiejętności w zakresie redagowania tekstów prasowych, radiowych i telewizyjnych oraz wykształcenie pożądanych postaw, takich jak: tolerancja, poszanowanie godności i tradycji.
Równolegle uczeń ma możliwość zdobywania innych kluczowych dla jego rozwoju umiejętności, zwłaszcza umiejętności docierania do informacji, gromadzenia ich, porządkowania, przetwarzania, a także syntetyzowania wiedzy.
Realizacji programu przyświeca cel wyjaśnienia uczniowi mechanizmów rządzących mass mediami, a także nauczenie go świadomego i krytycznego uczestnictwa w życiu kulturalnym, społecznym i gospodarczym.
Dzięki utworzeniu grupy dziennikarskiej można poza tym wykształcić umiejętność planowania i organizowania pracy, uczenia się, komunikowania w różnych sytuacjach, efektywnego współdziałania w zespole, rozwiązywania problemów w twórczy sposób, posługiwania się technologią informacyjną.
Zdobywana wiedza będzie praktycznie wykorzystana przy redagowaniu szkolnej gazetki. Działanie to daje poczucie współkreowania szkolnej rzeczywistości, umożliwia ekspresję i wyzwala pozytywne emocje, uczy odwagi w korzystaniu z wolności –
ale i odpowiedzialności za swoją wolność. Ponadto umożliwia lepsze poznanie się uczniów
i nauczycieli, sprzyja więc wzajemnej integracji. Redagowanie gazetki szkolnej kształtuje również poczucie estetyki i wrażliwości na nią.
Niezaprzeczalnym atutem takich działań szkolnych jest również poszerzenie umiejętności uczniów z zakresu informatyki, ponieważ wprowadzone zostaną zagadnienia dotyczące „małej poligrafii” – komputerowego składu tekstu, formatu strony, kolumny
i marginesu, łamów, symboli poligraficznych.
W ramach tego programu przewiduję także nawiązanie kontaktu z lokalnymi dziennikami i mediami.
Wiedza z zakresu dziennikarstwa dopomoże gimnazjalistom w kontynuowaniu nauki
w liceach ogólnokształcących w klasach o profilu humanistyczno – publicystycznym.
Cele programu
Program o celach rozwojowych
Cele ogólne:
1. Rozwijanie dziennikarskich zainteresowań uczniów oraz zaznajomienie ich
z podstawowymi pojęciami i zagadnieniami dotyczącymi informacji dziennikarskiej.
2. Poznawanie trudniejszych form i gatunków publicystycznych oraz kształcenie umiejętności ich redagowania.
3. Praktyczne wykorzystanie zdobytych wiadomości i umiejętności dziennikarskich
przy redagowaniu szkolnej gazetki oraz współpracy z profesjonalnymi redakcjami czasopism lokalnych i regionalnych.
Cele szczegółowe:
1. Posługiwanie się poprawną polszczyzną, dbanie o kulturę języka i celowy dobór
środków językowych w wypowiedziach własnych.
2. Wyposażenie uczniów w umiejętność dziennikarskiej pracy z komputerem, magnetofonem, dyktafonem.
3. Przygotowanie do świadomego korzystania ze środków masowej komunikacji: prasy, telewizji, radia.
4. Uświadomienie roli mass mediów, środków i form ich pracy oraz podstawowych procesów komunikacji.
5. Przygotowanie do samokształcenia, korzystania z różnych dóbr kultury, tekstów kultury.
6. Rozwijanie umiejętności segregowania, opracowywania zdobytych informacji, wyrażania swego sądu.
7. Poznanie specyfiki najbliższego środowiska, jego tradycji, kultury i spraw życia codziennego.
8. Rozwijanie umiejętności pracy w zespole, wspólnego tworzenia przedsięwzięcia – szkolnej gazetki.
9. Rozwijanie pozytywnych cech charakteru, takich jak tolerancja, poczucie odpowiedzialności za siebie i innych, życzliwość w stosunkach międzyludzkich, działanie
na rzecz drugiego człowieka, uczciwość, otwartość, odpowiedzialność za własne słowa
i czyny.
Treści kształcenia - ujęcie tabelaryczne
Lp. |
Temat |
Liczba godz. |
Zakres treści |
Szczegółowe cele kształcenia i wychowania |
Osiągnięcia uczniów
Uczeń potrafi: |
1. |
O porozumie-waniu się -komunikacja |
2 |
Historia komunikacji międzyludzkiej. Droga komunikatu. Nadawca, odbiorca, tekst, kod, sygnał, kody werbalne i niewerbalne. Cechy komunikatu masowego.
|
1. Zapoznanie uczniów ze schematem komunikowania międzyludzkiego.
2. Zrozumienie aktu porozumiewania się bezpośredniego.
3. Określenie cech komunikowania się masowego. |
- wyjaśnić pojęcia: komunikat, nadawca, odbiorca, tekst, kod, sygnał;
- wskazać warunki nadawania i odbioru komunikatu;
- dostrzec, nazwać i ukazać kody werbalne i niewerbalne;
- określić cechy komunikatu masowego;
|
2. |
Mass media |
2 |
Historia i podział mass mediów. Rodzaje mediów, ich istota i zasady funkcjonowania. |
1. Zapoznanie uczniów z historią i rodzajami mediów oraz z zasadami ich funkcjonowania.
2. Selekcja i wartościowanie treści komunikatów medialnych.
3. Umiejętne korzystanie z mass mediów. |
- podać rodzaje mediów, zasady ich funkcjonowania;
- wartościować komunikaty medialne i umiejętnie z nich korzystać; |
3. |
Telewizja- co warto o niej
wiedzieć |
3 |
Telewizja publiczna a niepubliczna. Historia telewizji. Cechy przekazu telewizyjnego. |
1. Dostrzeganie różnic między telewizją publiczną a niepubliczną.
2. Zapoznanie uczniów z historią telewizji jako środka masowej komunikacji.
3. Zapoznanie uczniów z najważniejszymi cechami przekazu telewizyjnego.
4. Nawiązanie kontaktu z regionalną telewizją.
|
- dostrzec różnice między telewizją publiczną a niepubliczną;
- podać zadania telewizji publicznej;
- przedstawić krótki zarys telewizji;
- redagować wywiad
(z babcią lub dziadkiem o ich młodości bez telewizji); |
4. |
O wiado-mościach telewizyjnych |
2 |
Sposoby realizacji programów telewizyjnych. Rola informacji telewizyjnej w kształtowaniu postaw i poglądów odbiorców przekazu telewizyjnego. Pojęcia związane z dziennikarstwem, np. asynchron, total, off, setka, plan, detal, kanalizowanie treści, homogenizacja, kontekstualność, cykliczność, degradacja informacji.
|
1. Dostrzeganie sposobów realizacji programów telewizyjnych.
2. Zapoznanie uczniów z najważniejszymi cechami przekazu telewizyjnego.
3. Zaznajomienie uczniów z terminami i pojęciami związanymi z pracą dziennikarza telewizyjnego. |
- podać sposoby realizacji programów telewizyjnych;
- wyrazić opinię na temat roli informacji telewizyjnej i jej wpływu na poglądy odbiorcy;
- zastosować pojęcia związane z dziennikarstwem telewizyjnym.
|
5. |
Różne oblicza radia |
3 |
Historia radia. Przekaz radiowy. Praca dziennikarza radiowego. |
1. Zapoznanie uczniów z historią radia.
2. Zapoznanie uczniów ze specyfiką przekazu radiowego.
3. Zaznajomienie uczniów z zadaniami dziennikarza radiowego.
4. Nawiązanie kontaktu z regionalnym radiem.
|
- wymienić podstawowe funkcje radia;
- opisać specyfikę pracy dziennikarza radiowego;
|
6. |
Prasa niejedno ma imię... |
3 |
Historia prasy. Klasyfikacja czasopism. Abecadło prasowe: winieta, stopka, szpalta, kolumna. |
1. Poznanie historii prasy.
2. Zapoznanie uczniów z ofertą i rodzajami czasopism.
3. Posługiwanie się pojęciami z dziedziny prasoznawstwa.
4. Pobudzanie do czytania czasopism, zgodnie z indywidualnymi zainteresowaniami.
5. Nawiązanie kontaktu z czasopismem o regionalnym zasięgu.
|
- dokonać podziału czasopism wg różnych kryteriów;
- określić strukturę czasopisma i łatwo się w niej zorientować;
- promować i wykazać zalety wybranego przez siebie czasopisma;
- zredagować list do redakcji czasopisma. |
7. |
O informacji rzetelnej |
1 |
Fikcja a rzeczywistość w przekazach medialnych. Manipulacja językowa. Perswazja. Marketingowe działania prasy. Wpływ mediów na życie młodzieży. Informacja rzetelna. |
1. Ukazanie uczniom sposobów wpływania na odbiorcę treści prasowych.
2. Kształcenie umiejętności krytycznego odbioru treści prasowych.
3. Dostrzeganie w tekście prasowym manipulacji językowych, elementów perswazji.
|
- wskazywać elementy manipulacji;
- podać cechy i funkcje informacji rzetelnej;
- rozpoznać marketingowe działania prasy na czytelnikach. |
8. |
Prawdomówny manipulator, czyli jakimi cechami powinien charaktery- zować się dziennikarz? |
2 |
Zasady, jakimi powinien kierować się dziennikarz. Zasada prawdy i obiektywizmu dziennikarskiego. Zasada oddzielania informacji od komentarza. Zasada uczciwości, szacunku i tolerancji. Zasada pierwszeństwa dobra odbiorcy. Zasada wolności i odpowiedzialności. Zasady Prawa Prasowego.
|
1. Przygotowanie uczniów do świadomego i krytycznego odbioru przekazów medialnych.
2. Uświadomienie uczniom roli i oczekiwań społecznych wobec mediów i ludzi wykonujących zawód dziennikarza.
3. Podanie podstawowych zasad Prawa Prasowego dotyczących kodeksu pracy.
|
- przeprowadzić w swoim środowisku sondę na dany temat;
- współdziałać w grupie;
- wypowiadać się i właściwie argumentować;
- redagować ogłoszenie;
- odnaleźć i określić swoje predyspozycje.
|
9. |
Ankieta i sonda z komentarzem |
1 |
Wyznaczniki i cechy sondy z komentarzem, ankiety |
1. Poznanie ankiety i sondy jako sposobów badania opinii.
2. Kształcenie umiejętności przeprowadzenia sondy na określony temat oraz wyrażania własnej opinii.
|
- przeprowadzić w swoim środowisku sondę na dany temat;
|
10. |
O różnych rodzajach informacji – wzmianka, notatka, zapowiedź, sprawozdanie, sylwetka, życiorys |
3 |
Formy twórczości dziennikarskiej w prasie. Informacja prasowa jako informacja społeczna. Wyznaczniki form dziennikarskich. Wpływ wartościowania na zawartość informacyjną komunikatu prasowego. |
1. Rozpoznanie cech dobrej informacji.
2. Wskazywanie wyznaczników różnych odmian informacji.
- 3. Analizowanie informacji pod względem kompozycyjnym.
- 4. Samodzielne tworzenie różnych odmian informacji.
|
- podać cechy dobrej informacji prasowej
( aktualność, obiektywność, rzetelność, przystępność, kultura słowa);
- podać wyznaczniki różnych rodzajów informacji;
- redagować wzmiankę, notatkę prasową, sprawozdanie, sylwetkę.
|
11. |
Sztuka oceniania – recenzja |
2 |
Recenzja i jej rodzaje. Cechy tej formy wypowiedzi. Słownictwo oceniające w recenzjach. Recenzja informacyjna. Recenzja oceniająca. Recenzja – felieton. |
1. Kształcenie umiejętności redagowania recenzji.
2. Wskazywanie podstawowych wyznaczników recenzji informacyjnej, oceniającej i recenzji – felietonu.
3. Bogacenie języka ucznia. |
- rozpoznać różne odmiany recenzji;
- analizować, interpretować i oceniać dzieło literackie, dzieło sztuki, przedstawienie teatralne, audycję telewizyjną lub radiową, film, książkę, wystawę;
|
12. |
Dyskusja na łamach gazety – polemika |
2 |
Cechy polemiki. Zasady komponowania. Słownictwo stosowane w polemice. |
1. Analizowanie przykładowych tekstów pod względem kompozycyjnym i językowym.
2. Samodzielne redagowanie polemiki. |
- podać cechy i zasady komponowania polemiki;
- tworzyć krótkie polemiki;
- wziąć udział w dyskusji i polemice;
- rozpoznać różne sposoby manipulacji językowej;
|
13. |
Jak zadawać niebanalne pytania – sztuka przeprowadzenia wywiadu |
2 |
Zasady konstruowania wywiadu prasowego, telewizyjnego i radiowego. Pytania sugestywne, źle postawione, podchwytliwe, retoryczne. Formy wypowiedzi w wywiadzie prasowym, radiowym i telewizyjnym.
|
1. Poznanie zasad tworzenia wywiadu.
2. Samodzielne przeprowadzenie wywiadu. |
- podać zasady poprawnie zredagowanego wywiadu;
- przeprowadzić wywiad; |
14. |
Kompozycja i odmiany artykułu |
2 |
Struktura i kompozycja. Artykuł informacyjny, publicystyczny, wstępny, polemiczny, komentarz. |
1. Badanie struktury i kompozycji artykułu.
2. Samodzielne redagowanie artykułu. |
- analizować artykuł pod względem kompozycyjnym;
- podać wskazówki dla piszącego artykuł;
- pisać artykuł;
|
15. |
Reportaż prasowy, fotoreportaż |
2 |
Język i styl reportażu. Reportaż sprawozdawczy, publicystyczny. |
1. Wskazywanie elementów struktury reportażu.
2. Analizowanie przykładowych tekstów pod względem kompozycyjnym.
3. Samodzielne redagowanie reportażu.
|
- podać wyznaczniki reportażu;
- podać wskazówki dla piszącego reportaż,
- napisać reportaż; |
16. |
„Pod włos”, czyli co nieco o felietonie |
3 |
Felieton i jego odmiany: asocjacyjny, fabularny, udramatyzowany, mikrofelieton, kronika, gawęda. Narracja felietonu. Poetyka i pragmatyka felietonu. Rola fikcji, język i styl felietonu. |
1. Wskazania cech felietonu.
2. Poznanie odmian felietonu.
3. Analizowanie felietonu pod względem kompozycyjnym i językowym.
4. Samodzielne redagowanie felietonu. |
- analizować przygotowane felietony;
- podać wyznaczniki poszczególnych odmian felietonu;
- określić zasady kompozycji felietonu;
- podać wskazówki dla piszącego felieton;
- napisać felieton;
|
17. |
Esej i jego struktura |
2 |
Rodzaje eseju. Esej publicystyczny. |
1. Wskazywanie cech tego gatunku.
2. Wyodrębnianie w przykładowym tekście poszczególnych elementów struktury eseju.
3. Samodzielne redagowanie eseju.
|
- analizować przygotowane eseje;
- badać strukturę tego gatunku;
- podać wskazówki dla piszącego esej;
- pisać esej; |
18. |
Gatunki dziennikarskie w czasopismach - powtórzenie |
3 |
Podstawowe formy wypowiedzi. Formy wypowiedzi publicystycznych: recenzja, artykuł, komentarz, felieton, polemika, notatka, esej, wywiad, reportaż, list, sprawozdanie. Opis bibliograficzny artykułu z czasopisma. |
1. Usystematyzowanie
wiadomości o formach wypowiedzi publicystycznych.
2. Kształcenie umiejętności sporządzania opisu bibliograficznego artykułu z czasopisma. |
- rozpoznać i nazwać występujące w czasopismach formy wypowiedzi;
- podać podstawowe informacje potrzebne do sporządzania opisu bibliograficznego artykułu z czasopisma;
- sporządzić opis bibliograficzny artykułu z czasopisma.
|
Procedury osiągania celów kształcenia
Warunki realizacji:
Przedstawiony program autorski realizowany będzie od września 2005 do czerwca 2006 roku na zajęciach koła języka polskiego i obejmie 40 spotkań. Zajęcia będą odbywały się w wymiarze 1 godziny tygodniowo. Uczestniczyć w nich będą mogli zainteresowani uczniowie klas I – III.
Realizacja programu wymaga zastosowania różnorodnych środków i pomocy dydaktycznych, typu: prezentacje multimedialne, programy komputerowe, gazety, czasopisma, słowniki. Nieodzowne jest zatem odpowiednio wyposażone miejsce nauki
i pracy nauczyciela, czyli sala lekcyjna. Część zajęć odbywać się będzie w pracowni informatycznej, w której można skorzystać ze stanowisk komputerowych z dostępem
do Internetu, rzutnika multimedialnego. Ponadto uczniowie w swoich działaniach wykorzystają dyktafon, telewizor, magnetowid, radiomagnetofon oraz kserokopiarkę.
W trakcie realizacji programu zostaną wykorzystane następujące metody nauczania (klasyfikacja według F. Bereźnickiego):
- metody podające
• pogadanka
• wykład informacyjny
• objaśnienie
• praca ze źródłem drukowanym
- metody problemowe
• wykład problemowy
• gry dydaktyczne
• dyskusja dydaktyczna
• metoda badawcza
• burza mózgów
• metoda sytuacyjna
• metoda symulacyjna
- metody eksponujące
• wystawa (ekspozycja)
• pokaz
- metody praktyczne
• ćwiczenia przedmiotowe
Oczekiwane rezultaty przyniesie również metoda projektów edukacyjnych realizowanych indywidualnie lub grupowo. W ramach tego projektu uczniowie będą wydawali numery gazetki szkolnej, redagować reportaż, felieton, esej czy przygotowywać portofilio dotyczące wybranego tematu.
W trakcie zajęć stosowane będą następujące formy organizacyjne pracy uczniów:
• praca jednostkowa
• praca grupowa
• praca zbiorowa
Ewaluacja programu autorskiego
Ewaluacji dokona nauczyciel wdrażający program. W tym celu posłuży się odpowiednio dobranymi i opracowanymi przez siebie narzędziami typu:
- ankieta dla uczniów objętych wdrażanym programem (załącznik 1.),
- arkusz samooceny ucznia (załącznik 2.),
- badanie przez nauczyciela wytworów uczniowskich pracy i zapis wniosków
w karcie obserwacji ucznia (załącznik 3.),
- opinie rodziców i nauczycieli o programie,
- samoocena i refleksje nauczyciela o realizacji programu.
Harmonogram ewaluacji:
- przygotowanie narzędzi,
- dokonywanie ewaluacji cząstkowej pozwalającej na etapową modyfikację realizacji programu,
- dokonanie ewaluacji końcowej,
- sporządzenie sprawozdania.
Załącznik nr 1
Ankieta dla uczniów objętych wdrażanym programem
Celem ankiety jest określenie Twoich oczekiwań odnośnie poziomu zajęć dla grupy dziennikarskiej, ich atrakcyjności tematycznej, poziomu organizacji i skali uczestnictwa. Ankieta jest anonimowa, a jej wyniki będą opracowane zbiorczo. Uzyskane informacje
służyć mają doskonaleniu pracy szkoły. Dziękuję za pomoc i zrozumienie. Wybraną odpowiedź proszę podkreślić na karcie odpowiedzi.
- Czy oferta zajęć dla grupy dziennikarskiej odpowiada Twoim zainteresowaniom
i potrzebom?
- Zdecydowanie tak.
- Tak.
- Nie.
- Zdecydowanie nie.
E. Nie mam zdania.
- Uczestniczysz w tych zajęciach pozalekcyjnych, ponieważ: / dopuszcza się możliwość wyboru kilku odpowiedzi/
- pozwalają przezwyciężyć trudności w nauce,
- pozwalają rozszerzyć wiedzę i umiejętności zdobyte na lekcjach,
- pozwalają rozwijać zainteresowania,
- pozwalają rozładować stres związany z nauką,
- są sposobem na spędzenie czasu w towarzystwie koleżanek i kolegów.
- Czy dzięki tym zajęciom pozalekcyjnym lepiej i pełniej się rozwijasz?
- Zdecydowanie tak.
- Raczej tak.
- Raczej nie.
- Nie.
- Nie mam zdania.
- Czy, w Twojej ocenie, zajęcia są ciekawe, twórcze?
- Zdecydowanie tak.
- Raczej tak.
- Raczej nie.
- Nie.
- Nie mam zdania.
- Czy terminy i częstotliwość prowadzenia zajęć odpowiadają Twoim potrzebom?
- Zdecydowanie tak.
- Raczej tak.
- Raczej nie.
- Nie.
- Nie mam zdania.
- Inne uwagi
............................................................................................................................ ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................
Załącznik nr 2
Arkusz samooceny ucznia uczestniczącego w programie „W świecie mediów”
Drogi Uczniu! W tym roku pracowałeś w oparciu o program dla grupy dziennikarskiej, dlatego warto, abyś dokonał samooceny umiejętności i osiągnięć, wypełniając kartę. Ocenę swoich postępów omów z Rodzicami.
Imię i nazwisko ucznia
...................................................
Lp. |
Umiem, potrafię |
+ |
- |
Uwagi |
1 |
wyjaśnić pojęcia: komunikat, nadawca, odbiorca, tekst, kod, sygnał, kody werbalne i niewerbalne; |
|
|
|
2 |
podać rodzaje mediów, zasady ich funkcjonowania; |
|
|
|
3 |
dostrzec różnice między telewizją publiczną a niepubliczną; |
|
|
|
4 |
wymienić podstawowe funkcje radia, opisać specyfikę pracy dziennikarza radiowego; |
|
|
|
5 |
dokonać podziału czasopism wg różnych kryteriów; |
|
|
|
6 |
określić strukturę czasopisma i łatwo się w niej zorientować; |
|
|
|
7 |
wskazywać elementy manipulacji, podać cechy i funkcje informacji rzetelnej; |
|
|
|
8 |
podać cechy dobrej informacji prasowej, podać wyznaczniki różnych rodzajów informacji; |
|
|
|
9 |
redagować wzmiankę, notatkę prasową, sprawozdanie, sylwetkę; |
|
|
|
10 |
rozpoznać różne odmiany recenzji; |
|
|
|
11 |
zredagować recenzję; |
|
|
|
12 |
podać zasady poprawnie zredagowanego wywiadu; |
|
|
|
13 |
przeprowadzić wywiad; |
|
|
|
14 |
analizować artykuł pod względem kompozycyjnym; |
|
|
|
15 |
pisać artykuł; |
|
|
|
16 |
podać wyznaczniki reportażu; |
|
|
|
17 |
napisać reportaż; |
|
|
|
18 |
podać wyznaczniki poszczególnych odmian felietonu; |
|
|
|
19 |
napisać felieton; |
|
|
|
20 |
podać wskazówki dla piszącego esej; |
|
|
|
21 |
pisać esej; |
|
|
|
22 |
rozpoznać i nazwać występujące w czasopismach formy wypowiedzi; |
|
|
|
23 |
podać podstawowe informacje potrzebne do sporządzania opisu bibliograficznego artykułu z czasopisma,
sporządzić opis bibliograficzny artykułu z czasopisma. |
|
|
|
Załącznik nr 3
Badanie przez nauczyciela wytworów uczniowskich pracy
i zapis wniosków w karcie obserwacji ucznia
Imię i nazwisko ucznia
...................................................
Poprawność w zakresie |
Notatki prasowej |
Sprawozdania |
Listu do redakcji |
Recenzji |
Wywiadu |
Reportażu |
Felietonu |
Eseju |
Ujęcie tematu |
|
|
|
|
|
|
|
|
Treść |
|
|
|
|
|
|
|
|
Kompozycja |
|
|
|
|
|
|
|
|
Język |
|
|
|
|
|
|
|
|
Styl |
|
|
|
|
|
|
|
|
Ortografia |
|
|
|
|
|
|
|
|
Interpunkcja |
|
|
|
|
|
|
|
|
Układ graficzny |
|
|
|
|
|
|
|
|
Literatura przydatna przy realizacji programu:
1.
ABC młodego dziennikarza. „Język Polski w Liceum” nr 3, 2002/2003
2. Bortnowski S.,
Warsztaty dziennikarskie, Warszawa, „Stentor”
3.
Dziennikarstwo i świat mediów, pod red. Bauera Z. i Chludzińskiego E., Kraków 2000
4.
Dziennikarstwo od kuchni pod red. A. Niczyperowicza
5.
Dziennikarz w szkole. „Język Polski w Gimnazjum” nr 1, 2001/2002
6. Garlicki B.,
Metodyka dziennikarstwa, Kraków 1974
7.
Program nauczania elementów wiedzy dziennikarskiej w klasie humanistycznej. „Biblioteka w Szkole” nr 11, 2003
8. Przyrowski Z.,
Słowo drukowane, Warszawa 1975