Andrzej Szeptycki
Andrzej Szeptycki
Lwów
, pałac metropolitów greckokatolickich, XVIII wiek Tablica pamiątkowa na ścianie domu przy ul. św. Jana 11 w Krakowie, w którym mieszkał Andrzej Szeptycki Andrzej Szeptycki
OSBM
(zwany przez Ukraińców Kyr Andrej, właściwie Roman Maria Aleksander Szeptycki, ur.
29 lipca
1865
w
Przyłbicach
k.
Jaworowa
– zm.
1 listopada
1944
we
Lwowie
) –
greckokatolicki
arcybiskup
metropolita
lwowski i halicki
, biskup
kamieniecki
.
Sługa Boży
Kościoła katolickiego
[1]. Dzieciństwo i młodośćBył synem hrabiego
Jana Kantego Remigiana Szeptyckiego
(
1836
-
1912
) i
Zofii Ludwiki Cecyli Konstancji Szeptyckiej, hrabianki Fredro
(1837-1904), córki
Aleksandra Fredry
. Urodził się w 8 miesięcy po śmierci swego najstarszego brata – Stefana. Pierwszą komunię przyjął w Przyłbicach
17 maja
1876
. Jesienią
1879
rodzice zawieźli go do
Krakowa
(zamieszkał u profesora Hugo Zatheya) i zapisali do klasy V gimnazjum św. Anny. W
1883
ukończył gimnazjum,
1 października
1883 rozpoczął jednoroczną służbę wojskową w
huzarach
w Krakowie. Po ukończeniu służby studiował na uniwersytetach we
Wrocławiu
(prawo, od 23 października 1884 do 28 stycznia 1886) i w Krakowie. Jesienią 1886 wyjechał do
Rzymu
, uzyskując audiencję u papieża. Jesienią i zimą
1887
podróżował po
Imperium Rosyjskim
, gdzie spotkał się m.in. z
Władimirem Sołowjowem
i
Wołodymyrem Antonowyczem
, tej samej zimy powtórnie wyjechał do Rzymu. RodzinaPierwsza wzmianka o protoplaście rodu – Fiodorze z Szeptyc, pochodzi z
1469
, kiedy to
Kazimierz Jagiellończyk
wracając ze Lwowa, potwierdził w Gródku jemu oraz jego bratankom Fiodorowi, Gelbowi i Sieńce dziedziczne posiadanie wsi Szeptyce, Woszczańce i Kanafosty. Po
rozbiorach Polski
rodzina Szeptyckich została dopuszczona do austriackiego tytułu hrabiowskiego. Andrzej Szeptycki był spokrewniony z
Wiśniowieckimi
i
Ledóchowskimi
, nosił tytuł
hrabiego
. Był w ówczesnej polskiej opinii publicznej postacią kontrowersyjną. Skomplikowane były dzieje rodziny Szeptyckich, w której istniała polsko-ukraińska świadomość narodowa. Oto kilka przykładów: - Andrzej Szeptycki był duchowym przywódcą Ukraińców
- jeden z braci –
błogosławiony
Kazimierz (o. Klemens)
,
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
, był
archimandrytą
zakonu
studytów
. Zmarł
1 maja
1951
roku w więzieniu sowieckim we
Włodzimierzu nad Klaźmą
.
- kolejny z braci –
Stanisław
był austriackim i polskim generałem, gubernatorem
Generalnego Gubernatorstwa Lubelskiego
w
Królestwie Polskim
(
kwiecień
1917
-
luty
1918
)[2], dowódcą armii
Wojska Polskiego
w
wojnie polsko-bolszewickiej
, ministrem spraw wojskowych
II Rzeczypospolitej
(
1923
). W
1922
wkraczał na czele polskich wojsk do odzyskanych
Katowic
.
-
19 czerwca
1940
Gestapo
zamęczyło w
Rotundzie Zamojskiej
jego brata Aleksandra, właściciela majątków
Łabunie
i
Łaszczów
. Był on jedną z pierwszych ofiar
pacyfikacji Zamojszczyzny
.
-
27 września
1939
, w trakcie
agresji ZSRR na Polskę
, w rodowym majątku Szeptyckich w
Przyłbicach
, funkcjonariusze
NKWD
zamordowali jego brata Leona wraz z żoną
Jadwigą
,
etnografem
, kolekcjonerką i miłośniczką pieśni ukraińskich.
- Bratanek i zarazem chrześniak metropolity, noszący to samo imię (syn Leona), Andrzej Szeptycki był klerykiem rzymskokatolickim. Będąc dopiero na pierwszym roku w seminarium we Lwowie, jako oficer rezerwy otrzymał zezwolenie biskupa na udanie się na front. Został zamordowany przez
NKWD
w
Katyniu
.
Kariera duchownaW
1888
porzucił życie świeckie, wstępując
29 maja
do zakonu
bazylianów
w
Dobromilu
, przyjął zakonne imię Andrej (
apostoł
Andrzej
, młodszy brat Szymona-Piotra uznawany jest za patrona Kościoła obrządku greckiego). Po krótkim stażu zakonnym zostaje wysłany w czerwcu 1891 przez generała zakonu bazylianów na
Bukowinę
, do monasteru w Białokiernicy[3] w celu przeprowadzenia istotnych reform w tamtejszych klasztorach
unickich
. Po wykonaniu tego zadania wraca do Galicji opromieniony sławą organizatora o europejskim formacie. W
1890
– jeszcze przed święceniami kapłańskimi został
przeorem
. Śluby zakonne złożył w
monasterze
w
Krystynopolu
11 sierpnia 1892, 3 września w
Przemyślu
został wyświęcony przez biskupa
Julijana Pełesza
, a
prymicja
odbyła się 11 września w Przyłbicach.
2 lutego
1899
mianowany
biskupem
ordynariuszem
stanisławowskim
(
sakrę
przyjął
13 września
1899), gdzie prowadzi żywe kontakty z
moskalofilami
.
31 października
1900
został mianowany przez papieża
Leona XIII
metropolitą
halicko-lwowskim
(urząd objął
17 stycznia
1901
). Był rzecznikiem idei zjednoczenia
prawosławia
z grekokatolicyzmem, a także zjednoczenia wszystkich Ukraińców w jednej wierze. W GalicjiZostał członkiem
Izby Panów
wiedeńskiego parlamentu, był wicemarszałkiem galicyjskiego
Sejmu Krajowego
. Przyczynił się do założenia w 1900 we Lwowie pisma Mołoda Ukrajina. Założył we Lwowie Ukraińskie Muzeum Narodowe. W
1908
roku Szeptycki w zdecydowany sposób potępił zabójstwo polskiego namiestnika Galicji,
Andrzeja Potockiego
dokonane przez ukraińskiego studenta
Mirosława Siczyńskiego
[4]. Metropolita wspierał porozumienie polsko-ukraińskie w Galicji, którego konsekwencją miała stać się przygotowywana demokratyzacja
ordynacji wyborczej
do
Sejmu Krajowego Galicji
[5]. Na przeszkodzie realizacji tych zamierzeń stanął wybuch
I wojny światowej
. I wojna światowaZ wybuchem I wojny światowej metropolita Szeptycki wiązał duże nadzieje na rozszerzenie grekokatolicyzmu na wschód, jak również na położenie fundamentów pod przyszłą unifikację religijną i polityczną narodu ukraińskiego. W czasie
I wojny światowej
został aresztowany we wrześniu
1914
i następnie
internowany
przez
okupujących
Lwów
Rosjan
oficjalnie za uprawianie
prozelityzmu
wśród prawosławnych, co spowodowało znaczny wzrost jego popularności w kręgach ukraińskich. Rosyjski gubernator wojenny Galicji hr. Grigorij Bobrinski, próbując realizować politykę
rusyfikacji
Galicji Wschodniej
[6]dokonał jednocześnie masowych aresztowań ukraińskich działaczy narodowych i społecznych, dokonując ich
zsyłki
w głąb
Imperium Rosyjskiego
. Bobrinski wprowadził na terenie okupowanym podział na
gubernie
, zamknął szkoły z
Uniwersytetem Lwowskim
na czele, sprowadził
prawosławnego
biskupa
Eulogiusza (Gieorgijewskiego)
i mianował go administratorem Cerkwi na terenach okupowanych. Metropolita Szeptycki był najbardziej prominentnym
zesłańcem
. Deportowany do
Kijowa
, zwolniony z aresztu domowego przez
Aleksandra Kiereńskiego
[7] po zwycięstwie
rewolucji lutowej
w
Rosji
. Wyjechał wtedy do
Piotrogrodu
na rozmowy z
demokratycznym rządem rosyjskim
, dotyczące statusu Ukrainy Naddnieprzańskiej. Po powstaniu
Ukraińskiej Centralnej Rady
metropolita powrócił do Kijowa na rozmowy z przedstawicielami Rady o koordynacji działań na rzecz niepodległości Ukrainy i zjednoczenia narodowego. Uzyskał z kolei od nich zapewnienie, że kościół greckokatolicki odegra doniosłą rolę w budowie ukraińskiej państwowości. Po rozmowach w Kijowie metropolita wyjechał do Szwecji, Danii, Niemiec, a następnie Austrii, gdzie został przyjęty na audiencji przez cesarza
Karola I
. Następnie wybierał się do Włoch, jednak władze włoskie wskutek protestów dyplomacji francuskiej i rosyjskiej odmówiły mu pozwolenia na wjazd. Wrócił do Lwowa
10 września
1917
, i skoncentrował się na odbudowie ukraińskiego życia religijnego. Po podpisaniu między Cesarstwem Niemieckim a Ukraińską Republiką Ludową
traktatu brzeskiego
, którego metropolita Szeptycki był zagorzałym obrońcą[8], wyjechał ponownie do Wiednia, gdzie
28 lutego
1918
wygłosił w Izbie Panów wystąpienie, w którym odwołał się do prawa samostanowienia i samookreślenia narodów (
Czternaście punktów Wilsona
). Wojna polsko-ukraińska i wojna polsko-bolszewickaJuż
1 listopada
1918 rano metropolita został poinformowany przez ukraińskich oficerów o przejęciu władzy we Lwowie i proklamowaniu
Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej
. W obliczu
polsko-ukraińskiego konfliktu
Andrzej Szeptycki opowiedział się po stronie ukraińskiej. Za tą decyzją stało jego samookreślenie narodowe i wizja, że poprzez utworzenie niepodległej Ukrainy uda się zjednoczyć Cerkiew prawosławną na Ukrainie z Cerkwią Greckokatolicką [9] . W całej metropolii halicko-lwowskiej odprawiono nabożeństwa w intencji narodu i państwa ukraińskiego, we Lwowie metropolita celebrował je
3 listopada
. Zarówno hierarchia greckokatolicka, jak i rzymskokatolicka, udzieliły poparcia przeciwnym stronom konfliktu, jednak współpracowały ze sobą, jeśli chodzi o starania o uwolnienie aresztowanych duchownych czy humanitarne prowadzenie działań zbrojnych. Metropolici: rzymskokatolicki (abp
Józef Bilczewski
) i greckokatolicki (abp Andrzej Szeptycki) wydali wspólne odezwy:
16 listopada
w sprawie zaprzestania walk, i
14 grudnia
o wymianę jeńców wojennych. Wskutek jego wsparcia dla niepodległości
Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej
, we wrześniu 1919 rząd polski podjął nieoficjalne kroki w celu odwołania Szeptyckiego ze Lwowa i przeniesienie go do Rzymu, jednak starania te spotkały się z sprzeciwem Watykanu. W kwietniu
1920
Andrzej Szeptycki poparł
sojusz polsko-ukraiński
wyrażony w układzie
Piłsudski
-
Petlura
i nie pogodził się z opuszczeniem ukraińskiego sojusznika przez Polskę w czasie
rokowań rozejmowych
pomiędzy
Polską
a
RFSRR
i ostatecznym kształtem
polsko-sowieckiego traktatu pokojowego
, z pominięciem
Ukraińskiej Republiki Ludowej
[10]. Okres międzywojennyWobec zawarcia
traktatu ryskiego
w 1921 wyjechał do zachodniej Europy, gdzie przez dwa lata obok emigracyjnego rządu
ZURL
zabiegał u rządów Francji i Wielkiej Brytanii o uznanie suwerenności
Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej
na terenie
Galicji Wschodniej
[3]. Polska opinia publiczna była zbulwersowana działaniami Szeptyckiego, co stawiało jego brata generała
Stanisława Szeptyckiego
, w trudnej sytuacji[4]. Po ostatecznym uznaniu przez aliancką
Radę Ambasadorów
suwerenności Polski nad
Galicją Wschodnią
(
15 marca
1923
) i samorozwiązaniu następnego dnia rządu
Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej
Jewhena Petruszewycza
, Andrzej Szeptycki zadecydował o powrocie w granice
Polski
. Przy powrocie
22 sierpnia
1923
został zatrzymany na granicy na 24 godziny i zwolniony po osobistej rozmowie z prezydentem RP
Stanisławem Wojciechowskim
i złożeniu na ręce prezydenta deklaracji lojalności wobec państwa polskiego. W roku
1938
, wobec rozpoczętej przez władze administracyjne
województwa lubelskiego
przy użyciu
Wojska Polskiego
masowej akcji
burzenia cerkwi i kaplic prawosławnych
na
Chełmszczyźnie
i
Polesiu lubelskim
, metropolita Szeptycki wydał list pasterski, protestując przeciw takim działaniom[11]. List został skonfiskowany przez administrację państwową (nie dopuszczono do jego oficjalnego rozpowszechnienia). W
1938
Szeptycki wsparł utworzenie autonomicznej
Ukrainy Karpackiej
w obrębie
Czecho-Słowacji
, a następnie niepodległość
Karpato-Ukrainy
. Po zawarciu przez
III Rzeszę
i
ZSRR
paktu Ribbentrop-Mołotow
, Szeptycki w sierpniu 1939 potępił
nazizm
. W przededniu
agresji III Rzeszy na Polskę
metropolita Szeptycki zapoczątkował akcję, której celem było niedopuszczenie do antypolskich wystąpień i doradzał społeczności ukraińskiej życzliwą neutralność wobec Polski[12][13]. Świadectwem publicznie zajętego stanowiska metropolity jest list pasterski Do duchowieństwa z
1 września
1939
, w którym szczególną uwagę poświęcił młodzieży: | Nie pozwólcie nakłonić się do żadnych aktów sprzeciwu bądź nieposłuszeństwa wobec władzy, zachowajcie równowagę i spokój, jedność i zgodę, we wszystkim kierujcie się rozumem umocnionym przez wiarę. [14] |
W związku z wypadkami sabotażu ukraińskiego gen.
Władysław Langner
5 września 1939 zwrócił się do metropolity z prośbą, ażeby pomógł utrzymać spokój w terenie. Metropolita wydał list pasterski do wiernych, zaznaczając w nim, że Niemcy są wspólnym wrogiem Polaków i Ukraińców[15]. 15 września 1939 na łamach ukraińskiej gazety
Diło
opublikowano wspólne oświadczenie metropolity oraz przewodniczącego
UNDO
Wasyla Mudrego
, które dementowało powszechne we Lwowie pogłoski, jakoby Ukraińcy świadomie szkodzili Wojsku Polskiemu i aktywnie przeciwko niemu występowali: | Ukraińcy wierni są wezwaniu swego przywództwa i czynnikom władzy państwowej oraz zdrowemu instynktowi samozachowawczemu. W czasach, kiedy panują wyjątkowe prawa wojenne, podczas całego okresu wojny i w dzisiejszych dniach we Lwowie, zachowują się spokojnie i stosownie oraz przyjmują godną postawę wobec wydarzeń historycznych, których rozwiązanie leży w rękach walczących armii państwowych. [16] |
Po
agresji ZSRR na Polskę
rozpoczętej
17 września
i
okupacji
Lwowa przez
Armię Czerwoną
do Lwowa, Szeptycki oficjalnie zalecił kapłanom współpracę z nową władzą, choć odnosił się do niej zdecydowanie negatywnie[3]. Już pod okupacją sowiecką w grudniu 1939 potajemnie wyświęcił na biskupa
Josyfa Slipego
. Po
ataku III Rzeszy na ZSRR
i zajęciu
Lwowa
przez Wehrmacht napisał list powitalny, w którym dziękował za wyzwolenie spod bolszewickiego jarzma[17] . Poparł wraz z biskupem
Hryhoryjem Chomyszynem
ogłoszony
30 czerwca
1941
akt niepodległości Ukrainy
, opublikował potępienie "nieludzkiego i niehumanitarnego... ateistycznego Związku Radzieckiego"[3]. W czasie okupacji niemieckiej, podobnie jak uprzednio - do czerwca 1941- w czasie okupacji sowieckiej – wobec braku
prymasa
Polski i
nuncjusza
apostolskiego, metropolita Szeptycki, prowadził samodzielną politykę wobec władz okupacyjnych, kontaktując się także bezpośrednio z episkopatem Niemiec. Dzięki temu w dystrykcie Galicja Ukraińcy byli uprzywilejowani; istniały np. greckokatolickie seminaria duchowne i
Akademia Teologiczna
(podczas gdy polskie były w tym czasie zamknięte). 22 lipca 1941 w imieniu swoim i narodu ukraińskiego kieruje do Hitlera własnoręcznie podpisaną deklarację chęci uczestnictwa w budowaniu "nowego porządku w Europie"[3]. Po zdobyciu przez
Wehrmacht
Kijowa wysłał do
Hitlera
list z gratulacjami[3]. Andrzej Szeptycki był przeciwnikiem obu ideologii
totalitarnych
:
komunizmu
i
niemieckiego narodowego socjalizmu
, realizowanych w praktyce wobec społeczeństwa
II Rzeczypospolitej
po
agresji III Rzeszy
i
ZSRR
przez obu
okupantów
–
ZSRR
i
III Rzeszę
. W liście z
29 sierpnia
1942
do papieża
Piusa XII
metropolita Szeptycki pisał : | Po uwolnieniu przez armię niemiecką spod jarzma bolszewickiego odczuliśmy z tego powodu pewną ulgę, która jednak nie trwała dłużej niż jeden czy dwa miesiące. Stopniowo rząd wprowadził doprawdy niepojęty reżim terroru i korupcji [...]. Dziś cały kraj jest zgodny co do tego, że władza niemiecka jest zła, prawie diabelska, i w stopniu jeszcze wyższym niż władza bolszewicka". I dalej: „Nieopisanej demoralizacji [...] ulegają ludzie prości i słabi. Uczą się oni złodziejstwa i zbrodni ludobójstwa; tracą poczucie sprawiedliwości i człowieczeństwa. W listach pasterskich, oczywiście konfiskowanych, protestowałem przeciw
ludobójstwu
[...]. Ogłosiłem, że zabójstwo człowieka podlega ekskomunice, zastrzeżonej dla Ordynariusza. [18] |
Pomoc Żydom w czasie
Holocaustu
Metropolita Szeptycki wysyłał apele do Hitlera o zaprzestanie represji wobec Ukraińców, w swoim pałacu ukrywał dwóch
rabinów
żydowskich[3]. Dzięki jego pomocy wojnę przeżyli m.in.
Lili Pohlmann
z matką,
Adam Daniel Rotfeld
,
Dawid Kahane
z rodziną[19], dwaj synowie bliskiego przyjaciela metropolity - Jecheskiela Lewina - rabina lwowskiego zamordowanego przez Niemców[20], dwaj synowie głównego rabina Katowic Chameidesa[19]. Oprócz tego przy współpracy swego brata
Klemensa
[21], ówcześnie
ihumena
klasztoru
studytów
w
Uniowie
zorganizował w oparciu o klasztory
bazylianów
całą sieć pomocy Żydom, dzięki której uratowano co najmniej kilkaset osób[22]. Występował również otwarcie w obronie Żydów w liście do
Heinricha Himmlera
z lutego 1942 i podczas wizyty gubernatora dystryktu galicyjskiego
Otto von Wächtera
na początku 1943[23]. Szeptycki uważał Holocaust za barbarzyństwo. Zabraniał wiernym pomagać Niemcom w mordowaniu Żydów[4]. Dziennikarze izraelskiego dziennika
Haaretz
we wrześniu
2005
roku nazwali Szeptyckiego ukraińskim
Schindlerem
[24]. Na wniosek ocalonych z Holocaustu przez metropolitę, w
Izraelu
wznowiono postępowanie z wniosku
Dawida Kahane
w sprawie przyznania Andrzejowi Szeptyckiemu medalu
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
[25]. Stosunek do 14 Dywizji Grenadierów SS i UPAW 1943 Niemcy w ramach
Waffen-SS
utworzyli
14 Dywizję Grenadierów SS
rekrutowaną z ochotników ukraińskich. Biskupi greckokatoliccy Josyf Slipyj i
Nikita Budka
odprawili mszę dla żołnierzy dywizji[26]. Do dywizji Szeptycki delegował kapelanów greckokatolickich[27], aby wzmóc działalność duszpasterską oraz przeciwdziałać zdemoralizowaniu wiernych, co jednak zdaniem dr
Andrzeja Zięby
, nie przyniosło żadnego skutku[28][29]. Sam Szeptycki jednak, mimo namów swoich współbraci, nie napisał listu do młodzieży ukraińskiej, który wzywałby ją do wstępowania w szeregi tej dywizji. Nie potępił także tych, którzy do niej wstąpili. Podobnie dwuznaczny stosunek miał Szeptycki do
UPA
, ani jej nie potępiał, ani nie popierał. Na czele archidiecezji lwowskiej obejmującej tereny Małopolski Wschodniej stał od 1923 r. arcybiskup metropolita
Bolesław Twardowski
. Zwracał się on wielokrotnie do arcybiskupa metropolity Szeptyckiego z prośbami o powstrzymanie zbrodni.
30 lipca
1943
, w obliczu kulminacji wydarzeń
rzezi wołyńskiej
, arcybiskup Twardowski skierował list do metropolity Szeptyckiego z prośbą o zapobieżenie podobnym wypadkom w Galicji[30]. List ten zapoczątkował wymianę korespondencji między obu hierarchami, trwającą do
8 marca
1944
. Arcybiskup Szeptycki opublikował dwa listy pasterskie do wiernych i duchowieństwa (Nie zabijaj z 21 XI 1942 r.[31] i Posłanie do duchowieństwa i wiernych greckokatolickiej archidiecezji lwowskiej z 10 VIII 1943 r.[32], a także w końcu 1943 specjalny list pasterski Mir o Hospodi (Pro wbiwannja swiaszczennikiw) w sprawie mordów na kapłanach[33]), ale w listach do abp. Twardowskiego twierdził, że eksterminację Polaków poprzedziły: [...] bardzo liczne zabójstwa Ukraińców tylko dlatego, że byli Ukraińcami na Wołyniu, Lubelszczyźnie, Chełmszczyźnie i w okolicach Leżajska. Ponadto wskazywał on, że mordy na Polakach to również dzieło band dezerterów i porachunków[34]. Zdaniem ks. prof. Józefa Mareckiego Podobne zarzuty nie mające potwierdzenia w faktach wskazywały na głęboką niewiedzę bądź cynizm Szeptyckiego[35]. Arcybiskup Szeptycki uważał również, że powinien być wystosowany wspólny apel hierarchów do wszystkich wiernych obu obrządków o zapobieżenie przelewowi krwi, co ostatecznie nie nastąpiło. Na terenie
Wołynia
grekokatolicy byli zaś nieznaczącą mniejszością – 11 100 wiernych (0,5% w 1931), kościół greckokatolicki zgodnie z
konkordatem z 1925
nie posiadał struktur parafialnych[36], a dla dominujących tam wyznawców
prawosławia
metropolita greckokatolicki nie był rozstrzygającym autorytetem duchowym, jako hierarcha innego wyznania i nie miał nawet możliwości dotarcia do nich z bezpośrednim przesłaniem wobec braku sieci parafii greckokatolickich [37]. Stanowisko zajęte przez abp. Szeptyckiego zniechęciło w marcu 1944 metropolitę Twardowskiego do kontynuacji wymiany listów. Nie oznaczało to zaprzestania kontaktów między sędziwymi hierarchami. Metropolita Szeptycki wobec drugiej okupacji sowieckiejArmia Czerwona wkroczyła ponownie do Lwowa
27 lipca
1944. W październiku 1944 pod nazwiskiem Szeptyckiego opublikowano list do
Stalina
z gratulacjami i podziękowaniem za przyłączenie ziem zachodnioukraińskich do Wielkiej Ukrainy[3]. W opinii
Andrzeja A. Zięby
abp Szeptycki chciał iść na ugodę, żeby nie dopuścić do administracyjnej likwidacji struktury Kościoła greckokatolickiego przez władze państwowe
ZSRR
(co nastąpiło w przeciągu półtora roku od jego śmierci) i masowych represji policyjnych
NKWD
z tym związanych, albo też list jest
mistyfikacją
-
falsyfikatem
opublikowanym bez wiedzy metropolity, wobec stanu jego zdrowia, tuż przed jego śmiercią[38]. Śmierć i pogrzebZmarł
1 listopada
1944, w 79 roku życia. Po modlitwach greckokatolickich w Katedrze Świętego Jura o.
Dionizy Kajetanowicz
odprawił uroczystości żałobne w obrządku
ormiańskokatolickim
. Następnie arcybiskup metropolita
Bolesław Twardowski
i biskup
Eugeniusz Baziak
koncelebrowali recytowaną
Mszę Świętą
w obrządku łacińskim i
Requiem
przy
katafalku
zmarłego. Następnie trumnę wyniesiono przed katedrę i przemówienie pożegnalne wygłosił arcybiskup
Josyf Slipyj
. Kondukt pogrzebowy, w którym uczestniczyły tysiące ludzi[19] przeszedł ulicami Lwowa w asyście kompanii honorowej
Armii Czerwonej
i powrócił do Katedry Św Jura. Trumnę złożono w podziemnej krypcie
archikatedry św. Jura
we Lwowie, tradycyjnym miejscu pochówku lwowskich arcybiskupów greckokatolickich[39]. Losy cerkwi greckokatolickiej po śmierci Andrzeja SzeptyckiegoKrypta soboru św. Jura. Grób A.Szeptyckiego (po lewej stronie) Arcybiskupstwo po Szeptyckim objął Josyf Slipyj, aresztowany przez
NKWD
już
11 kwietnia
1945
. Tego samego dnia aresztowani zostali również biskupi:
Nikita Budka
(
biskup pomocniczy
archidiecezji lwowskiej),
Hryhoryj Chomyszyn
(biskup diecezji
stanisławowskiej
),
Mykoła Czarnecki
(apostolski wizytator
Kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko-słowiańskiego
),
Iwan Łatyszewśkyj
(biskup sufragan stanisławowski), a także
Wasyl Wełyczkowski
,
ihumen
klasztoru w
Tarnopolu
i inni wysocy rangą duchowni. W pałacu arcybiskupim i
Katedrze Św Jura
NKWD
przeprowadziło rewizje[40]. Aresztowani zostali wszyscy członkowie Episkopatu greckokatolickiego - "skazani" następnie przez NKWD na więzienie i długoletnią pracę przymusową w
łagrach
.
NKWD
aresztowało również ponad 800 z 2300 księży greckokatolickich "skazując" ich standardowo na 10 lat łagru. 1.105 księży zgodziło się w tej sytuacji formalnie przejść na prawosławie[41]. Rozpoczęty we Lwowie
8 marca
1946 i trwający do
10 marca
, nieuznany przez Watykan i zwołany przez stalinowskie władze "sobór" zwolenników likwidacji Cerkwi greckokatolickiej, zniósł
unię z Rzymem
i przyłączył formalnie
Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego
do
Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego
. W "
pseudosoborze lwowskim
" nie wziął udziału żaden biskup, jego uczestnikami byli podrzędni duchowni i agenci
NKWD
.
26
/
27 czerwca
1946
zostali aresztowani w
Przemyślu
przez
Urząd Bezpieczeństwa
biskupi:
Jozafat Kocyłowski
(biskup przemyski) i
Hryhorij Łakota
(
biskup sufragan
przemyski)[40]. Zostali przekazani
NKWD
we
Lwowie
, wywiezieni do Kijowa i – po odmowie przejścia na prawosławie - skazani na 10 lat
łagru
.
W latach 1946-1990 Kościół greckokatolicki był największą podziemną organizacją religijną w
ZSRR
, udzielającą wbrew sowieckim władzom sakramentów i nauczającą potajemnie religii. W
katedrze łacińskiej we Lwowie
o.
Rafał Kiernicki
udzielał
sakramentów
wiernym Kościoła greckokatolickiego.
Samizdatowe
pismo Kościoła greckokatolickiego Віра Батьків (Wira Bat'kiw) (
pol.
Wiara ojców) redagował i wydawał
Teodozjusz Starak
, po uzyskaniu niepodległości przez
Ukrainę
pierwszy poseł Ukrainy w Polsce.
Ukraińska Cerkiew Greckokatolicka odrodziła się oficjalnie w
1990
, a pełną działalność podjęła po powrocie z emigracji na Ukrainę
kardynała
Myrosława Lubacziwskiego
(
31 marca
1991
), zwierzchnika Cerkwi od śmierci abp
Josyfa Slipego
i
Akcie niepodległości Ukrainy
. WspółcześnieW dniach 22-24 czerwca
1990
w
Krakowie
profesor Ryszard Łużny i doktor
Andrzej Zięba
pod auspicjami Komisji Słowianoznawstwa
Polskiej Akademii Nauk
zorganizowali międzynarodową konferencję "Metropolita Andrzej Szeptycki a kultura duchowa narodów Europy Środkowo-Wschodniej". Konferencja zgromadziła 31 referentów, w tym 17 z Polski, 5 z USA, 4 z Ukrainy, 3 z Włoch oraz po 1 z Kanady i Niemiec. W
2008
roku wszedł na ekrany ukraińskich i polskich kin film ukraińskiego reżysera
Ołesia Janczuka
pod tytułem "Metropolit Andrej" – historyczny obraz życia Andrzeja Szeptyckiego. Produkcja jest finansowana prawie w całości z środków państwowych[42]. W
2009
r. odbyła się w Krakowie druga konferencja na temat Andrzeja Szeptyckiego. Proces beatyfikacyjny Andrzeja SzeptyckiegoDwukrotnie, w 1958 i 1962, podejmowano starania o
beatyfikację
Andrzeja Szeptyckiego, jednak Watykan odrzucił te wnioski[3]. Parę lat temu Archidiecezja Lwowska zakończyła przygotowanie nowego wniosku beatyfikacyjnego i przesłała go do Watykanu[43]. Proces beatyfikacji metropolity Szeptyckiego został dwukrotnie zablokowany przez kardynała
Stefana Wyszyńskiego
[4]. Obecnie trwa kolejny jego proces
beatyfikacyjny
[44]. Wyniesieniu biskupa Szeptyckiego na ołtarze ostro sprzeciwiają się polskie
środowiska kresowe
, skupione wokół księdza
Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego
[4].
Jan Paweł II
wypowiedział się o osobie abp. metropolity Andrzeja Szeptyckiego i jego beatyfikacji w
homilii
wygłoszonej
27 czerwca
2001
na
hipodromie
we
Lwowie
podczas
Mszy Świętej
, połączonej z beatyfikacjami
męczenników
[45]
Kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko-ukraińskiego
, odprawionej w obrządku
bizantyjsko-ukraińskim
, następująco: | Jak moglibyśmy nie wspomnieć dalekowzrocznej i gruntownej działalności pasterskiej
Sługi Bożego
, metropolity Andrzeja Szeptyckiego, którego proces beatyfikacyjny posuwa się do przodu, i którego mamy nadzieję oglądać pewnego dnia w chwale świętych? Trzeba tu odnieść się do jego bohaterskiej działalności apostolskiej, jeśli chcemy zrozumieć niewytłumaczalną po ludzku płodność Kościoła greckokatolickiego na Ukrainie w ciemnych latach prześladowań.[46][47] |
Zobacz teżPrzypisy- ↑ Trwa jego proces
beatyfikacyjny
[1]
- ↑ Podał się do dymisji wraz z szeregiem austro-węgierskich oficerów i urzędników po zawarciu przez
Austro-Węgry
traktatu brzeskiego
i przekazaniu przez
Państwa Centralne
Chełmszczyzny
Ukraińskiej Republice Ludowej
.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Zięba A., 2000: "Ewangelia, Ukraina". Gazeta Wyborcza (4-5 XI)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4
Dwie twarze abp Szeptyckiego, wywiad z Andrzejem A. Ziębą "Rzeczpospolita" 29.11.2009
- ↑ likwidacja
systemu kurialnego
na rzecz głosowania powszechnego (system czteroprzymiotnikowy), wprowadzonego już w
1908
w wyborach do
parlamentu
krajów
Korony Austrii
w
Wiedniu
.
- ↑ Bobrinski: Galicja Wschodnia i Łemkowszczyzna z dawien dawna stanowiły rdzenną część jedynej wielkiej Rosji. Na tych ziemiach rdzenna ludność była zawsze rosyjska, a zatem układ stosunków na tych ziemiach powinien się zasadzać na pierwiastkach rosyjskich. Będę tu zatem wprowadzał rosyjski język , prawo i ustrój.
Jan Dąbrowski
Wielka Wojna Warszawa 1937 ,reprint Wyd. Kurpisz. cz. 2, s. 65.
- ↑ jako ministra sprawiedliwości
Rządu Tymczasowego Rosji
- ↑ R. Grabowski, Likwidacja unickiej diecezji chełmskiej i próby jej wznowienia, "Nasza Przeszłość": Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce, Kraków 1989, nr 71, s. 293
- ↑ Wszystko podporządkowywał swojej wizji, że poprzez utworzenie niepodległej Ukrainy uda się pozyskać dla Kościoła katolickiego całe prawosławie kijowskie. Miał nadzieję, że nowo powstały kraj przyjmie unię. Te dwie sprawy: misja Kościoła na Wschodzie i utworzenie Ukrainy zlały się dla niego w jedno.
Dwie twarze abp. Szeptyckiego
- ↑
Dwie twarze abp. Szeptyckiego
- ↑ List pasterski został opublikowany w piśmie Meta z
28 sierpnia
1938
. Numer został skonfiskowany przez administrację, krążył jednak w odbitkach wśród ludności ukraińskiej.
Robert Potocki
Polityka państwa polskiego wobec zagadnienia ukraińskiego w latach 1930-1939, Lublin 2003, wyd.
Instytut Europy Środkowo-Wschodniej
, ; s.169. Pełny tekst listu: List Metropolity Szeptyckiego w sprawie sytuacji na Chełmszczyźnie w : Andrzej Szeptycki, Pisma wybrane, wybór: Maria H. Szeptycka, o. Marek Skórka
OSBM
, Kraków 2000, wyd.
Znak
, ; s.342-345.
- ↑
Ryszard Torzecki
: Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1993 Wyd.
PWN
, . s 24, s. 34 przypis 14
- ↑
Grzegorz Motyka
, Ukraińska partyzantka 1942-1960, Warszawa 2006 Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza "Rytm", (ISP PAN,) (Rytm), ;s.67.
- ↑ Inna Pojizdnyk, Ukraiński Kościół Greckokatolicki wobec konfliktu polsko-ukraińskiego w latach 1939-1946 w:
Pamięć i Sprawiedliwość
nr 1 (11)/2007, Warszawa 2007, Wyd.
Instytut Pamięci Narodowej
,
wersja elektroniczna
s. 147.
- ↑ G.Mazur, J.Skwara, J. Węgierski - "Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa", s. 38
- ↑ G.Mazur, J.Skwara, J. Węgierski - "Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa", s. 47
- ↑ Stał się w tym momencie kolaborantem. Oczywiście – tak jak już wspomniałem – nie była to kolaboracja ideologiczna tylko polityczna, taktyczna. Wierzył, że uda się zbudować Ukrainę u boku Niemiec. Państwa, które najpierw rozbiło Polskę, a teraz wzięło się za Związek Sowiecki. Czyli oba kraje, do których należały wcześniej ziemie ukraińskie. To było logiczne.
Dwie twarze abp. Szeptyckiego - wywiad Piotra Zychowicza z Andrzejem A. Ziębą
- ↑ I dalej : Od co najmniej roku nie ma dnia, w którym by nie popełniano najstraszniejszych zbrodni, zabójstw, kradzieży i rabunków, konfiskat i malwersacji. Żydzi są ich pierwszymi ofiarami. Liczba Żydów zabitych w naszym niewielkim kraju przekroczyła już z pewnością dwieście tysięcy. W miarę jak armia posuwała się do przodu, wzrastała liczba ofiar. W Kijowie w ciągu niewielu dni dokonano egzekucji do 130 tys. mężczyzn, kobiet i dzieci. Wszystkie ukraińskie miasteczka były świadkami takich masakr i trwa to już od roku. Władze wstydziły się początkowo tych nieludzkich aktów niesprawiedliwości i usiłowały zapewnić sobie dokumentację, która by dowodziła, że sprawcy tych zabójstw to mieszkańcy kraju czy bojówkarze. Z czasem zaczęto zabijać Żydów na ulicach, na oczach całej ludności i bez najmniejszego wstydu. Oczywiście masy chrześcijan, nie tylko ochrzczonych Żydów, ale, jak ich określają, «aryjczyków», również padły ofiarą nie mających uzasadnienia zabójstw (…) Wszyscy przewidujemy, że reżim terroru będzie narastał i obróci się z jeszcze większą siłą przeciw chrześcijanom ukraińskim i polskim. Kaci bowiem, nawykli do masakrowania Żydów, tysięcy niewinnych ludzi, przyzwyczaili się widzieć, jak płynie krew, i są spragnieni krwi (…) Myślę, że wśród mordowanych Żydów jest wiele dusz nawracających się do Boga, gdyż już od wieków nie znajdowali się oni nigdy tak jak teraz w oczekiwaniu na możliwość gwałtownej śmierci, nieraz całymi miesiącami, zanim wreszcie nie nadeszła (…) W obozach koncentracyjnych giną codziennie setki ludzi, a w ciągu niewielu miesięcy umiera większość więźniów (…) Ten system Wasza Świątobliwość zna o wiele lepiej, niż my wszyscy. To system kłamstwa, oszustw, niesprawiedliwości, grabieży, karykatury wszelkich idei cywilizacji i porządku. To system egoizmu posuniętego do absurdu, narodowego szowinizmu zupełnie szalonego, nienawiści do wszystkiego, co uczciwe i piękne. Ten system stanowi coś tak niebywałego, że zdumienie jest chyba pierwszym uczuciem, jakiego się doznaje na widok tej potworności. Do czego ten system doprowadzi nieszczęsny naród niemiecki? Będzie to musiała być degeneracja rasy nieznana dotychczas w historii : List metropolity Andrzeja Szeptyckiego do papieża Piusa XII (29-31 sierpnia 1942),
Znak
1988, nr 9, s. 65.
- ↑ 19,0 19,1 19,2
Polonia Restituta dla Lili Pohlmann
- ↑ Kurt I. Lewin Przeżyłem. Saga Świętego Jura spisana w roku 1946 Warszawa 2006, Wyd.
Zeszyty Literackie
, .
- ↑ Klemens Szeptycki,pod patronatem i we współpracy z bratem - metropolitą bezpośrednio koordynujący akcję pomocy Żydom, został w roku
1975
uhonorowany medalem
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
i drzewkiem w
Instytucie Yad Vashem
.
- ↑ J. Ślaski – "Polska Walcząca (1939-1945) t. IV, Warszawa 1986
- ↑ R. Torzecki – "Metropolita Szeptycki" w: "
Więź
" 1988, nr 7-8
- ↑
Szewach Weiss
, Ukraiński Schindler,
Wprost
nr 40 (1192), 9 października 2005, str. 83
wersja elektroniczna
.
- ↑
Profesor uniwersytetu Ben Guriona Szymon Redlich (ocalony z Holocaustu) o wznowieniu prac nad przyznaniem Andrzejowi Szeptyckiemu tytułu Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
,
Szewach Weiss
, Ukraiński Schindler,
Wprost
nr 40 (1192), 9 października 2005, str. 83
wersja elektroniczna
.
- ↑ Podczas przesłuchania przez NKWD w 1945 biskup Slipyj zeznał: "Ja osobiście, metropolita Szeptycki i większość duchowieństwa naszego Kościoła byliśmy przeciwnikami tworzenia dywizji SS "Hałyczyna", byliśmy przeciwnikami kierowania ukraińskiej młodzieży na front i zabijania jej na wojnie. Metropolita Szeptycki, jak też biskupi Kościoła greckokatolickiego nie dawali swego błogosławieństwa, a duchowieństwo żadnego udziału w formowaniu dywizji SS "Hałyczyna" nie brało. Nabożeństwo dla uczestników dywizji SS "Hałyczyna" odprawiłem w intencji, aby Pan Bóg dopomógł im ratować dusze od wszelkich nieszczęść. Podczas nabożeństwa trzymałem się tylko treści religijnych". Ołeksa Myszanycz – "Mytropołyt Josyf Slipyj pered "sudom" KGB (za archiwnymi dżerełamy)", Kijow 1993, s. 13
- ↑ Liczba kapelanów polowych w czasie istnienia dywizji wahała się od 5 do 9 osób, ale zawsze byli oni zatwierdzani przez metropolitę, a niektórzy otrzymywali jego osobiste błogosławieństwo. Pierwszym głównym kapelanem dywizji i szefem sekcji ds. duszpasterstwa przy Zarządzie Wojskowym, był ks. Wasyl Łaba . Przed wyjazdem na front
26 czerwca
1944
skład i rozmieszczenie kapelanów dywizji były następujące: ks. dr Wołodymyr Steciuk - kapelan dywizji; ks. Mychajło Łewenec -29. pułk piechoty; ks. Josyp Kładoczny - 30. pułk piechoty; ks. Bohdan Łewycki - 31. pułk piechoty; ks. Wasyl Łeszczyszyn - 14. pułk artylerii; ks. Wsewołod Durbak - oddział sanitarny; ks. Osyp Karpinski - rezerwowy kureń; ks. Isydor Nahajewski - nie wyjechał na front i został przy rezerwowym pułku w „Ban-dern-Lager Gross Kirschbaum." Inna Pojizdnyk, Ukraiński Kościół Greckokatolicki wobec konfliktu polsko-ukraińskiego w latach 1939-1946 w:
Pamięć i Sprawiedliwość
nr 1 (11)/2007, Warszawa 2007, Wyd.
Instytut Pamięci Narodowej
,
wersja elektroniczna
, s. 165.
- ↑ Stanisław Stępień – "Stanowisko metropolity Szeptyckiego wobec zjawiska terroru politycznego", w: "Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały", s. 120
- ↑ Podobnie było z objęciem patronatu nad Dywizją SS-Galizien. Metropolita uznał, że nie ma ceny, której nie można by zapłacić za utworzenie regularnych, wyszkolonych i uzbrojonych ukraińskich jednostek wojskowych. Uważał, że to wojsko okaże się bezcenne, gdy przyjdzie moment budowy Ukrainy.
Dwie twarze abp. Szeptyckiego - wywiad Piotra Zychowicza z Andrzejem A. Ziębą
.
- ↑ Treść korespondencji pomiędzy metropolitami: Ks.
Józef Wołczański
, Korespondencja arcybiskupa Bolesława Twardowskiego z arcybiskupem Andrzejem Szeptyckim w latach 1943-1944 w:
Przegląd Wschodni
, 1992/93, t. 2, z. 2, s. 467-483.
- ↑ Ze słowami: "W dziwny sposób okłamują siebie i innych ci, którzy uważają, że zabójstwo polityczne nie jest grzechem. Jakby polityka miała zwalniać człowieka od obowiązku przestrzegania Prawa Bożego i usprawiedliwiała niecne czyny sprzeczne z naturą ludzką. Tak nie jest. Chrześcijanin zobowiązany jest do przestrzegania Prawa Bożego nie tylko w życiu prywatnym, ale także w politycznym i społecznym. Człowiek, który przelewa niewinną krew swojego wroga, przeciwnika politycznego, jest takim samym zabójcą jak ten, który czyni to w celu rabunkowym. Tak samo zasługuje on na Karę Bożą i klątwę Kościoła" A. Szeptyćkyj, Pastorśke posłannia „Ne ubyj!" (21 XI 1942), „Lwiwśki Archijeparchialni Widomosti" 1942, nr 11, s. 179-183. Za: Inna Pojizdnyk, Ukraiński Kościół Greckokatolicki wobec konfliktu polsko-ukraińskiego w latach 1939-1946 w:
Pamięć i Sprawiedliwość
nr 1 (11)/2007, Warszawa 2007, Wyd.
Instytut Pamięci Narodowej
s. 149.,por też
szerszy fragment listu pasterskiego "Ne ubyj" w jezyku ukraińskim
.
- ↑ Pomiędzy młodzieżą znajdują się też starsi, którzy nią kierują; ale mieliśmy aż nadto dowodów na to, że między tymi kierownikami młodych zbyt często i zbyt łatwo znajdują się agenci naszych wrogów, którzy po prostu prowokują młodzież do czynów bezprawnych, do kroków nierozważnych, które tylko mszczą się na całej gromadzie. Byliśmy świadkami nawet strasznych morderstw dokonanych przez młodych ludzi, może nawet w dobrych zamiarach, ale ze zgubnymi następstwami dla narodu. Widzieliśmy nieraz ludzi, którzy przekazywali naszej młodzieży nakazy naszych narodowych przewodników i rozkazywali dla dobra sprawy kogoś zabić. Było dużo takich wypadków, że sami prowodyrzy młodzieży głośno i publicznie stwierdzali, że agenci którzy nakazywali zabójstwa byli prowokatorami i służyli naszym wrogom. Niestety takie wypadki wytworzyły wśród młodzieży fałszywe przeświadczenie; że można kogoś pozbawić życia. Kilka już razy przestrzegałem wszystkich wiernych przed strasznymi następstwami nieprzestrzegania V prawa Bożego, które zabrania mordowania ludzi. Nieraz już przestrzegałem przed tymi wszystkimi namiętnościami, które otwierają człowiekowi drogę do tego przestępstwa ściągającego na duszę przekleństwo Niebios, na ciało nakładającego piętno niewinnie przelanej krwi, to piętno, którego nie zmaże żadna pokuta! Przestrzegałem przed złością, przed narodową nienawiścią, przed partyjnymi kłótniami, przed dążeniem pomsty na wrogach.(...)Dlatego dziś, Drodzy Bracia, zwracam się do Was, starszych w gromadzie, i w imieniu Chrystusa Zbawiciela oddaję Wam opiekę i straż nad życiem ludzkim i nad mieniem tych, którym mogłaby grozić śmierć albo utrata całego majątku. Życia i mienia bliźnich strzeżcie w imię cywilizacji chrześcijańskiej i w imię tego chrześcijańskiego ładu społecznego, jaki chcielibyśmy kiedyś widzieć w naszym niepodległym powszechnym państwie ukraińskim. Bądźcie przekonani, że wszystko co zrobicie w kierunku tak pojętej miłości bliźniego, przyniesie błogosławieństwo Boże waszej rodzinie i waszej wiosce. Jesteśmy przekonani, że jeżeli w każdej gromadzie naszego kraju wszyscy starsi obywatele wezmą do serca nasze wezwanie i w chwilach zamieszek i anarchii przyczynią się do utrzymania chrześcijańskiej wierności prawu Bożemu, jaka musi być początkiem każdego początku, stanowisko Wasze ściągnie na cały naród błogosławieństwo Boże. Dziś muszę jeszcze raz wrócić do tej przestrogi. Zmienię to tylko chyba, że przestrogę pod adresem młodych skieruję na wasze ręce.
Źródło
- ↑
Ryszard Torzecki
Polacy i Ukraińcy... s.291, przypis 139.
- ↑ Nie przeczę, że między grekokatolikami są i tacy, którzy nie słuchają głosu swego biskupa. Ale czy Ekscelencja sądzi, że wszyscy łacinnicy są tak dobrzy, ze już nie potrzebują publicznego ostrzeżenia ze strony ich arcypasterza? Czy tak niewinnymi i idealnie dobrymi mieliby być i członkowie partii rewolucyjnej Drobnera i Wasilewskiej, albo ci katolicy łacińskiego obrządku, którzy tak licznie zapisywali się jako Volksdeutsche? Muszę bardzo stanowczo zastrzec się przed przypuszczeniem, którym tchnie cały list waszej Ekscelencji, że zabójstwa polaków [siei] to dzieło Ukraińców [siei]. To przypuszczenie równie nieprawdziwe i niesłuszne jak byłoby przypuszczenie, że wszystkie zabójstwa Ukraińców [sic!] są dziełem polaków [sic!]. W kompletnym chaosie obecnej chwili wszystkie najgorsze elementa wysuwają się na wierzch i hulają. W statystyce zabójstw, sądzę, że bardzo poważne miejsce zajmują zabójstwa rabunkowe – a księża łacińscy mają w ogóle reputację ludzi zamożnych, napad na plebanię dla bandytów wydaje się korzystniejszym i lżejszym niż na inne domy. Bezkarnie działają w kraju partyzant [sic!] bolszewiccy, bandy żydowskie, agitatorzy rewolucyjnych polskich organizacji Warszawy, którzy się w swoich organach chwalę nawet zabójstwem polaków [sic!]. Prawdopodobnie w wielu wypadkach działają porachunki osobiste, może najczęściej w sferze leśniczych. Od długiego szeregu lat jest nie nacjonalna, ale socjalna nienawiść między tymi, którzy za kradzież karzą, a drzewa nawet sprzedawać nie chcą. Są w kraju bandy różnych dezerterów i wszędzie mnóstwo zwyrodniałych jednostek sadystów, którym potrzeba ludzkiej krwi. Cały ponury kalejdoskop zabójstw
- ↑ Warto też zaznaczyć, że metropolita mimo że miał staranne polskie wykształcenie, słowo Polacy zawsze pisał z małej litery.Jednocześnie pisząc Ukraińcy z dużej [w:] Ks. prof. Józef Marecki, Kościół katolicki wobec ludobójstwa na wschodnich kresach II Rzeczpospolitej, str. 80 [w:]Zagłada Polaków na kresach II Rzeczpospolitej.
- ↑ Zgodnie z
konkordatem między Stolicą Apostolską a Polską
z
1925
Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego
(określany w konkordacie jako „OBRZĄDEK GRECKO-RUSIŃSKI") mógł działać tylko w granicach
metropolii lwowsko-halickiej (arcybiskupstwo lwowskie)
(art. IX B konkordatu), a jej granice nie mogły być rozszerzane ( art. IX in fine - Stolica Apostolska nie przedsięweźmie żadnej zmiany w powyższej hierarchii lub w rozgraniczeniu prowincyj i diecezyj, jak tylko w zgodzie z Rządem Polskim). Nie istniała zatem możliwość tworzenia parafii greckokatolickich poza granicami archidiecezji metropolitalnej lwowskiej.
- ↑ Mały Rocznik statystyczny 1938 s 22-26.
- ↑ To już są ostatnie miesiące życia metropolity, był bardzo chory i nie jestem pewien, czy to rzeczywiście on napisał ten list. Dziś się przypuszcza, że to mógł być falsyfikat, albo też tłumaczy się ten list wymogami polityki realnej. Szeptycki chciał iść na ugodę, żeby nie dopuścić do likwidacji Kościoła greckokatolickiego, co zresztą szybko nastąpiło. Andrzej A. Zięba w:
Dwie twarze abp. Szeptyckiego
Rzeczpospolita
29 XI 2009.
- ↑
Grzegorz Mazur
, Jerzy Skwara,
Jerzy Węgierski
, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939- 5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, , s. 541.
- ↑ 40,0 40,1
Grzegorz Mazur
, Jerzy Skwara,
Jerzy Węgierski
, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939- 5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, ; s. 562.
- ↑
Grzegorz Mazur
, Jerzy Skwara,
Jerzy Węgierski
, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939- 5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, ; s. 571.
- ↑ Piotr Kościński. Metropolita Szeptycki – kandydat na ekran i ołtarze. „Rzeczpospolita”. Sobota – niedziela, 25 – 26 sierpnia 2007 roku. 198 (7795). S. 15.
- ↑
www.forum.cerkiew.net.pl • Zobacz temat - metropolita Andrzej Szeptycki - beatyfikacja?
- ↑
Metropolita Andrzej Szeptycki - andrzej szeptycki metropolita - Proces beatyfikacyjny
- ↑
Jan Paweł II
dokonał wówczas beatyfikacji 28 męczenników Kościoła Greckokatolickiego na Ukrainie. Są wśród nich greckokatoliccy biskupi:
Hryhoryj Chomyszyn
,
Nikita Budka
,
Hryhoryj Łakota
,
Jozafat Kocyłowski
,
Mykoła Czarnecki
,
Wasyl Wełyczkowski
,
Teodor Romża
,
Iwan Słeziuk
i archimandryta
Klemens Szeptycki
.
Pełna lista błogosławionych męczenników wyniesionych na ołtarze 27 czerwca 2001
- ↑
Homilia podczas Mszy św. w obrządku bizantyjsko-ukraińskim i beatyfikacji. Lwów (hipodrom), 27.06. 2001
- ↑ Як при цьому не згадати далекоглядну й ґрунтовну пастирську діяльність Слуги Божого, митрополита Андрея Шептицького, справа беатифікації якого ведеться і сподіваємось одного дня побачити його у славі Святих? Треба зробити належне посилання на його героїчну апостольську діяльність, щоб зрозуміти по-людському незрозумілу живучість Української греко-католицької Церкви в темні роки переслідувань.
Oryginalny tekst homilii w języku ukraińskim na stronie Stolicy Apostolskiej
Bibliografia- Andrzej Szeptycki, Pisma wybrane, wybór: Maria H. Szeptycka, o. Marek Skórka
OSBM
, Kraków 2000, wyd.
Znak
, ;
- Zofia z Fredrów Szeptycka (opracował Bogdan Zakrzewski), Młodość i powołanie ojca Romana Andrzeja Szeptyckiego zakonu św. Bazylego Wielkiego, Wrocław 1993, ;
- Kurt I. Lewin Przeżyłem. Saga Świętego Jura spisana w roku 1946, Warszawa 2006, Wyd.
Zeszyty Literackie
, ;
-
Grzegorz Mazur
, Jerzy Skwara,
Jerzy Węgierski
, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939- 5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, ;
- Maciej Mróz, Katolicyzm na pograniczu. Kościół katolicki wobec kwestii ukraińskiej i białoruskiej w Polsce w latach 1918-1925, Toruń 2003, ;
- Inna Pojizdnyk, Ukraiński Kościół Greckokatolicki wobec konfliktu polsko-ukraińskiego w latach 1939-1946 w:
Pamięć i Sprawiedliwość
nr 1 (11)/2007, Warszawa 2007, Wyd.
Instytut Pamięci Narodowej
,
wersja elektroniczna
;
-
Robert Potocki
, Polityka państwa polskiego wobec zagadnienia ukraińskiego w latach 1930-1939, Lublin 2003, wyd.
Instytut Europy Środkowo-Wschodniej
, ;
- Stanisław Stępień, Stanowisko metropolity Szeptyckiego wobec zjawiska terroru politycznego, w: Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały pod red. Andrzeja A. Zięby., Kraków 1994, ", s.120;
- Stanisław Stępień,
Ставлення митрополита Андрея Шептицького до Польщі й поляків (Stawłennia mytropołyta Andreja Szeptyćkoho do Polszczi i poliakiw)
Magazyn „Ji", Lviv 1997, nr 11 (
język ukraiński
);
-
Ryszard Torzecki
, Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej ,Warszawa 1993 Wyd.
PWN
, .;
- Ks.
Józef Wołczański
, Korespondencja arcybiskupa Bolesława Twardowskiego z arcybiskupem Andrzejem Szeptyckim w latach 1943-1944 w:
Przegląd Wschodni
, 1992/93, t. 2, z. 2, s. 467-483.;
-
Andrzej A. Zięba
, Ewangelia, Ukraina.
Gazeta Wyborcza
(4-5 XI) 2000;
-
Dwie twarze abp. Szeptyckiego
,
Rzeczpospolita
,
29 listopada
2009
, wywiad Piotra Zychowicza z
Andrzejem A. Ziębą
.
- Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały pod red. Andrzeja A. Zięby., Kraków 1994, .
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Andrzej Szeptycki":
Nadciśnienie tętnicze
...
Meczet w Kownie
...
XVI wiek
...
1398
...
Janusz Józefowicz
...
1986
...
Świadomość społeczna
...
Zawał mięśnia sercowego
...
Baldassare Castiglione
...
Adam Naruszewicz
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Andrzej Szeptycki":
Syzyfowe prace - tytuł powieści a jej główni bohaterowie (plansza 9)
...
234. Polska droga do demokracji (plansza 12)
...
Zaskakujące, wyszukane, szokujące - o poezji barokowej na podstawie sonetu (plansza 3)
...
|